سالمندی فرایندی زیستی است که تمام موجودات زنده از جمله انسان آن را تجربه می کند. بالا رفتن سن یک مسیر طبیعی است که در آن تغییرات فیزیولوزیکی و روانی در بدن رخ می دهد. با توجه به اینکه سالمندان به دلیل کهولت و کاهش توانایی هایشان انواع بیماری ها آن ها را تهدید می کند توجه به سلامت سالمندان از اهمیت خاصی برخوردار است.
سالمندان به سبب فرایند سالمندی مشکلات متعددي نظیر بروز بیماری های مزمن اختلالات روانشناختی موارد خفیف تا شدید زوال عقل و افسردگی احساس غیر مفید بودن و نیز ترس از وابستگی به دیگر اعضاي خانواده نیاز به بستری شدن مکرر کاهش امید به زندگی مجموعه ایی از فقدان ها شامل از دست دادن همسر و شریک زندگی تنزل وضعیت اقتصادی کاهش سلامت جسمی و به طور کلی از دست دادن استقلال و وابستگی فردی را تجربه می کنند. پژوهش ها نشان داده است که اختلالات شناختی، افسردگی و اضطرابی به ترتیب فراوانترین مشکلات شایع روانی در بین سالمندان می باشند.
علی رغم آنکه شیوع نشانه هاي افسردگی در میان سالمندان زیاد است، این اختلال در دوران پیری کم تر تشخیص داده میشود زیرا به اشتباه نشانه پیری تلقی میشود و تنها 10 درصد سالمندان افسرده از درمان های روانشناختی بهره مند می شوند. معمولا افسردگی در سالمندی دلایل زیادی دارد و انزوا یا تنهایی یکی از اصلی ترین دلایل این افسردگی هاست. افراد سالمند به دلیل از دست دادن انگیزه و هدف که به احساس بی هویتی هم منجر می شود، افسردگی شان روز به روز تشدید می شود.
در مقایسه با جوانان، افسردگی در بین سالمندان بیشتر با نشانه ها و ضعف های بدنی آشکار می شود و در بسیاري از مواقع همراه یا پس از نقصان هاي جسمی ایجاد شده در دوران سالمندی به وجود می آید. ممکن است سالمندان تمایلی به بیان اینکه احساس افسردگی میکنند نداشته باشند، چون معتقدند افسردگی نشانۀ ضعف است یا فکر می کنند خود به خود برطرف میشود و این مساله باعث تاخیر در درمان می شود.
این قضیه می تواند باعث شود که این افراد براي ماه ها از این بیماری رنج ببرند و ممکن است افسردگی درمان نشده در افراد سالمند باعث بدتر شدن علائم فیزیکی سایر بیماری ها شود. بررسی های صورت گرفته نشان داده است که افسردگی در سالمندان ساکن خانه سالمندان به صورت معناداری بیشتر از سالمندانی است که در خانه هاي خود یا همراه با خانواده زندگی می کنند. کاهش انرژی و تمرکز، مشکلات خواب (به ویژه سحرخیزی و بیدار شدن های مکرر در طول خواب)، کاهش یا افزایش اشتها، کاهش وزن و شکایات بدنی، اضطراب و بیقراری، زود از کوره در رفتن، کاهش قدرت تصمیم گیری و احساس بی ارزشی و یا پوچی، علائم و نشانه های شایع اختلالات افسردگی در این سن است.
- قدم زدن در فضای آزاد یا تماشاي فیلم مورد علاقه انجام مطالعه یا هر کاري که سالمند به آن دلبستگی دارد، می تواند به او کمک کند.
- مرینات منظم بدنی و داشتن رزیم غذایی مناسب باعث کاهش سطح افسردگی در سالمندان می شود. داشتن فعالیت بدنی مفرح باعث بهبود بیشتر در مقایسه با فعالیت های بدنی معمولی می شود.
- سالمندان باید حتما برنامه منظم روزانه ای داشته باشند و در برنامه هاي شان، ساعت هایی برای ارتباط با دیگران مانند دوستان یا بستگان در نظر بگیرند. افراد سالمند با داشتن دوستانی هم سن خود بهتر می توانند آن ها را درك کنند و روابط اجتماعی شان تقویت خواهد شد.
- تمرینات تنفسی و آرامسازی یوگا، کم هزینه و مفرح هستند. بهگونهاي که اساس آنها بر اجرای تنفسهای بسیار آرام و کنترل شده، تمرکز، رهاسازی و آرامش است.
- راجع به عواطف و احساسات سالمندان با آنها صحبت کنید و از گفتن عبارات منفی چون ‘افسردگی، ناسازگاری، ناتوانی و…’ اجتناب کنید چون در آنها مقاومت ایجاد می کند و ممکن است نخواهند راجع به آن موضوع صحبت کنند.
- به آنها کمک کنید تا درك کنند که کمک گرفتن انتخاب خود آنان است و شما تا حدی که بتوانید کمکشان خواهید کرد.
- توجه داشته باشید مراقبت از سالمند افسرده به این معنی نیست که باید تمام کارهایشان را انجام دهید زیرا ممکن است در آنها احساس از کارافتادگی و ناتوانی ایجاد کند. سعی کنید مسئولیت های زندگی شان را به فعالیت های کوچک قابل اجرا تبدیل کنید.
- به هیچ وجه نباید جلوی استقلال سالمند را گرفت. اگر او توانایی انجام کاری را دارد، باید اجازه دهید که آن را انجام دهد و در صورت تمایل خود سالمند، اگر دوست داشت براي دیگر اعضای خانواده نیز کاری انجام دهد. هیچ وقت جلوی صحبت کردن آنها را حتی درباره مساله ای تکراری نگیرید.
- یجاد زمینه هایی جهت ازدواج مجد سالمندان از طریق فرهنگسازی جهت پذیرش این امر توسط جامعه و اعضاي خانواده.
- سالمندان داستان کل زندگی خود را برای مراقبین مرور کنند و مراقبین نکات مثبت زندگی آن ها را برجسته کنند تا از این طریق سالمندان رضایت درونی در مورد زندگی خود کسب کنند.
- مراقبت از سالمندان به هنگام بیماری نقش محافظت کننده از بروز افسردگی در آن ها ایفا می کند به ویزه اگر از طرف همسر خود بیمار فرزندان و سایر اعضای خانواده باشد.
- چشم اندازی که افراد در سالمندی پیش روي خود دارند مرگ است. احساس می کنند کارهایی که باید انجام می داده اند را انجام داده اند و هدفی برای تلاش کردن ندارند.بودن در کنار خانواده و برخورداری از احترام و توجه آن ها حس مفید . کارامد بودن را در سالمندان حفظ نموده و امید به زندگی در آن ها را تقویت کند.
- خندیدن بسیار موثر است. با سالمندان بگوبخند کنید و لطیفه و داستانهای خنده دار بگویید. فیلمهای طنز ببینید یا کتابهاي طنز بخوانید.
پیشنهاد مطالعه: بیماری‌های شایع در سنین بالا
- نسبت به نشانه های افسردگی بی توجه نباشید و اگر نشانه ها را مشاهده کردید به روانشناس مراجعه کنید.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از روانشناس ما نوبت بگیرید.