بزرگ شدن کبد یکی از علائم بیماری زمینه ای است. این وضعیت می تواند با التهاب (هپاتیت)، چربی یا سرطان متورم شود. همچنین یک پاسخ حاد به عفونت یا نتیجه بیماری مزمن کبدی پیشرفته باشد.
بزرگ شدن کبد نشانه چیست؟
کبد یکی از اندام های ضروری بدن بوده، عضویی که بدون آن قادر به زندگی نخواهیم بود. بسیاری از عملکردهای مهم بدن از جمله فیلتر کردن سموم از خون و تنظیم کلسترول خون را انجام می دهد. نقش کبد به عنوان یک فیلتر به گونه ای است که آن را مستعد آسیب پذیری در برابر هر گونه اضافه بار مواد سمی می کند. سموم یا چربی های مازاد در خون می تواند باعث التهاب کبد (هپاتیت) گردد.
هپاتومگالی یا کبد بزرگ شده شرایطی است که در آن کبد بیش از اندازه طبیعی خود، متورم شده باشد. این حالت نشانه یک مشکل اساسی بوده و اغلب، نوعی بیماری کبدی است که باعث تورم آن همراه با التهاب می شود. اما گاهی اوقات این یک بیماری در خون یا قلب شما است. شما و پزشک تان باید بیماری زمینه ای را بررسی و رسیدگی کنید.
آیا بزرگ شدن کبد شرایط خطرناکی است؟
کبد بزرگ شده به خودی خود شرایط خطرناکی نیست اما به معنای این نیست که کبد در شرایط بحرانی است. بسته به علت، این وضعیت می تواند کم و بیش خطرناک باشد حتی می تواند یک وضعیت اورژانسی یا تنها یک هشدار باشد. گاهی اوقات کبد شما در پاسخ به یک وضعیت کوتاه مدت یا حاد متورم شده، سپس به حالت عادی باز می گردد. همچنین ممکن است یک بیماری مزمن یا طولانی مدت وجود داشته باشد که باعث آسیب آهسته اما پیشرونده گردد.
مهم است که بیماری کبد در مراحل اولیه تشخیص داده شود. برخی از علل اورژانسی برای هپاتومگالی عبارتند از نارسایی قلبی و سرطان.
علائم بزرگ شدن کبد
به احتمال زیاد به تنهایی متوجه بزرگ شدن کبد نخواهید شد. در برخی موارد شدید، ممکن است متوجه احساس نفخ یا پری در شکم خود یا درد در سمت راست بالای شکم، جایی که کبد شما قرار دارد، شوید. به احتمال زیاد پزشک شما ممکن است در حین معاینه متوجه وجود آن گردد. آنها ممکن است متوجه شوند که کبد شما در حین معاینه قابل لمس است، در حالی که معمولاً اینطور نیست.
در صورتی که کبد متورم شما نشانه بیماری کبدی باشد، ممکن است با علائم مرتبط دیگری مانند موارد زیر همراه باشد:
- خستگی
- حالت تهوع یا بی اشتهایی
- زردی پوست و چشم
- ادرار تیره رنگ و مدفوع کم رنگ
- خارش پوست
- طحال بزرگ شده یا اسپلنومگالی
بزرگ شدن کبد نشان دهنده چیست؟
کبد شما ممکن است توسط دلایل زیر متورم یا بزرگ شده باشد:
- التهاب (هپاتیت): پاسخ به عفونت یا مسمومیت.
- چربی: اگر در کبد شما چربی بیش از حدی ذخیره شده باشد (استئاتوز).
- خون: اگر عروقی که از کبد شما می گذرد، مسدود یا دچار گیرافتادگی شود.
- رشد: بدخیم یا خوش خیم.
شایع ترین علت بزرگ شدن کبد
علل شایع عبارتند از:
- هپاتیت مرتبط با الکل، مزمن یا حاد.
- هپاتیت سمی، اغلب به دلیل مصرف بیش از حد دارو.
- هپاتیت ویروسی، ناشی از عفونت با هپاتیت A، B یا C.
- بیماری کبد چرب، ناشی از الکل یا سندرم متابولیک.
- مونونوکلئوز، یک عفونت ویروسی شایع.
علل با شیوع کمتر هپاتومگالی عبارتند از:
- اختلالات ژنتیکی
- هموکروماتوز (باعث تجمع آهن در کبد می شود)
- بیماری ویلسون (باعث تجمع مس در کبد می شود)
- بیماری آلفا-1 آنتی تریپسین (باعث تجمع پروتئین جهش یافته در کبد می شود)
- بیماری گوشه (باعث تجمع چربی در کبد می شود)
- آمیلوئیدوز زنجیره سبک آمیلوئیدی (باعث تجمع پروتئین در کبد می شود)
- بیماری ذخیره گلیکوژن (باعث تجمع گلیکوژن در کبد می شود)
- بیماری نیمن پیک (باعث تجمع لیپیدها در کبد می شود)
- بیماری سلول داسی شکل (باعث تجمع آهن در کبد می شود)
ضایعات کبدی
- کیست های کبدی (کیسه های پر از مایع)
- تومورهای خوش خیم کبد (همانژیوم یا آدنوم)
- سرطان کبد (اولیه یا متاستاتیک)
سرطان های سیستمیک
- لوسمی (سرطان در خون)
- لنفوم (سرطان در سیستم لنفاوی)
بیماری ها و تنگی های مجرای صفراوی
- کلانژیت صفراوی اولیه
- کلانژیت اسکلروزان اولیه
علل قلبی و عروقی (هپاتوپاتی احتقانی)
- نارسایی احتقانی قلب
- پریکاردیت
- سندرم بود-چیاری
درمان بزرگی کبد
پزشک ممکن است برای تعیین علت و یافتن شواهدی از بیماری های مختلف آزمایش خون و آزمایش تصویربرداری انجام دهند. اگر وضعیت شما شدید به نظر برسد، ممکن است بخواهند بیوپسی کبد را برای آزمایش نمونه ای از بافت کبد به آزمایشگاه ارسال کنند. آنها گزینه های درمانی را بر اساس نتایج این آزمایشات ارائه خواهند کرد.
آیا بزرگ شدن کبد قابل درمان است؟
گاهی امکان پذیر است. کبد شما توانایی قابل توجهی برای ترمیم و بازسازی خود دارد، اما مشروط بر اینکه بافت سالم کافی برای کار با آن باقی مانده باشد. اگر بزرگ شدن کبد نتیجه یک بیماری حاد باشد، درمان این بیماری به کبد اجازه بهبود می دهد. اگر این شرایط در نتیجه بیماری مزمن کبدی باشد، به طور بالقوه می توان آن را معکوس کرده و در برخی موارد با تغییر شیوه زندگی آن را درمان کرد.
به عنوان مثال:
- اگر اختلال مصرف الکل دارید، برای ترک نوشیدن الکل کمک بگیرید.
- اگر به بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل مبتلا هستید، کاهش 10 درصد وزن می تواند کمک کننده باشد.
- برای کنترل فشار خون بالا، کلسترول بالا، تری گلیسیرید بالا و قند خون بالا اقدامات لازم را انجام دهید.
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و هر روز کمی ورزش کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کبد شما به هر دلیلی متورم شده یا درد می کند پس حتما مورد ارزیابی قرار بگیرید. اگر علائم عجیب یا شدید دیگری دارید، مانند:
- تب مداوم
- سردرگمی یا گیجی
- ضعف و سبکی سر
- چشم یا پوست زرد
بزرگ شدن کبد یک نشانه است نه یک بیماری. اما می تواند نشان دهنده یکی از چندین بیماری باشد. همه آنها اورژانسی به حساب نمی آیند، اما همه آنها نیازمند دریافت مراقبت های پزشکی هستند.
اگر قبلاً به بیماری پیشرونده کبدی مبتلا شده اید، هپاتومگالی می تواند نشانه ای از پیشرفت بیماری باشد. اگر قبلا هرگز کبد خود را بررسی نکرده اید، این ممکن است اولین نشانه وجود یک مشکل در شما باشد. در این مورد، یک کبد بزرگ شده می‌تواند به عنوان زنگ بیدارباشی برای انتخاب سبک زندگی مؤثر باشد که از سلامت آینده کبد شما محافظت می کند.
چنان چه علائم نگران کننده ای از بزرگی کبد دارید، می توانید در این باره با متخصصین کبد و گوارش طبینجا بصورت آنلاین مشورت نمایید.