مشکلات عصبی می تواند باعث اختلالات تنفسی شود. از طرفی محرک های محیطی و احساس اضطراب در برخی از افراد نیز می تواند به ایجاد تنگی نفس عصبی دامن بزند. اما آیا میان ایجاد تنگی نفس و اختلالات روانی ارتباطی وجود دارد؟ با طبینجا همراه باشید تا نگاهی دقیق تر به نشانه ها و علائم تنگی نفس عصبی و تفاوت آن با تنگی نفس ناشی از سایر بیماری ها بیندازیم.
فرآیند تنفس
فرآیند نفس کشیدن توسط مرکز تنفس در مغز کنترل می شود. مرکز تنفس در برابر تأثیرات خارجی بسیار مقاوم است و پس از عدم توانایی عملکرد سایر قسمتهای مغز، عملکرد خود را متوقف می کند. از آن جایی که مرکز تنفس فرآیند نفس کشیدن را مستقل از هوشیاری ما نگه می دارد، به همین دلیل مجبور به فکر کردن درباره این فرآیند و نحوه چگونگی انجام آن نخواهیم بود. بر همین اساس، وضعیت سیستم عصبی و وضعیت عاطفی ما مستقیماً با روند تنفس مرتبط است.
فرایند تنفس بسیار پیچیده است و از طریق اندام های زیر اجرا می شود:
- مجاری تنفسی فوقانی (دهان، بینی، گلو)
- مجاری تنفسی زیرین (نای، برونش)
- ریه های چپ و راست
- قلب
- خون و عروق
- ماهیچه ها
- مغز و سیستم عصبی
تنگی نفس عصبی چیست؟
یکی از علائم شایع مرتبط با تنش روانی، تنگی نفس عصبی است. اگر چه همانند سایر علائم می تواند نگران کننده باشد، اما در نهایت بی ضرر است چرا که با از بین رفتن این ناراحتی های روحی، این علائم نیز برطرف می شود. برخی از افراد ممکن است علت این تنگی نفس را به بیماری های قلبی عروقی نسبت دهند، اما برخی از علائم متمایز کننده بین هر نوع تنگی نفس وجود دارد.
رابطه بین تنگی نفس عصبی و مشکلات روانی
با توجه به اینکه مرکز تنفس در مغز قرار دارد، فرآیندهای مختلف آسیب شناختی سیستم عصبی بر روند متفاوت تنفس، تأثیرگذار خواهند بود. تنگی نفس عصبی اغلب در هنگام استرس، در موارد اختلالات روانی، اختلال در گردش خون مغزی، سکته مغزی، حملات وحشت (پانیک)، تومورها، جراحات و آنسفالیت رخ می دهد.
علائم تنگی نفس
هنگامی که فردی دچار اضطراب می شود، تشخیص اینکه آیا این اضطراب یا سایر مشکلات سلامتی مسئول علائم هستند، دشوار خواهد بود. این حالت به ویژه هنگامی که علائم شدید است می تواند چالش برانگیزتر باشد.
تنگی نفس یکی از نشانه هایی است که افراد مبتلا به اضطراب ممکن است آن را تجربه کنند، اما همه افراد مبتلا به تنش روحی هم در تنفس مشکل ندارند.
اضطراب می تواند طیف وسیعی از علائم جسمی و روانی را ایجاد کند. این علائم می تواند شامل موارد زیر گردد:
- خشکی دهان
- افزایش ضربان قلب
- سرگیجه
- تعریق
- لرز
- حالت تهوع
- اسهال
- لرزش بدن
- تنش عضلانی
- تنفس سریع و پی در پی
- درد قفسه سینه
- احساس خفگی
- ترس از دست دادن کنترل
- تحریک پذیری مانند احساس عصبانیت یا سرخوردگی
- افکار ترسناک مانند تصاویر ذهنی یا خاطرات
- تمرکز ضعیف
- گیجی
- ضعف حافظه
- مشکل در صحبت کردن
معمولاً مشکلات تنفسی با منشاء مغزی با علائم دیگری همراه است مانند:
- مشکلات حساسیت پذیری
- درد
- اختلالات ضربان قلب
- سردرد
- سرگیجه
در طول اختلالات روانی، حمله عصبی و استرس، تنگی نفس عصبی تقریباً از هر 4 مورد در 3 مورد رخ می دهد. بیماران اغلب ممکن است اضطراب و ترس از مرگ را احساس کنند.
حملات پانیک و اختلالات اضطرابی فراگیر (GAD) که در زنان نسبت به مردان شایعتر است ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- سرگیجه
- افزایش ضربان قلب
- سوزن سوزن شدن قفسه سینه
گاهی اوقات تنگی نفس عصبی ممکن است شبیه حمله آسم باشد. با این حال، با وجود احساس کمبود هوا، بیمار ممکن است علائم واقعی ناشی از کمبود اکسیژن را نداشته باشد. از طرفی در هنگام خواب، علائم تنگی نفس در بیماران وجود ندارد.
اختلالات روانی با مصرف داروهای آرام بخش و ضد افسردگی درمان می شود. بیماران مبتلا به این اختلالات باید روال زندگی خود را به یک حالت عادی تطبیق دهند، استراحت و فعالیت بدنی خود را انجام داده و الگوهای خواب را تنظیم کنند. در نهایت به طور مرتب به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند و استرس و خستگی را از خود دور کنند.
علل تنگی نفس
علت تنگی نفس همچنین ممکن است آسیب یا التهاب اعصاب مسئول عملکرد دیافراگم باشد. این وضعیت ممکن است در موارد پوکی استخوان رخ دهد. در این حالت، بیمار ممکن است درد حادی را احساس کند که در حین حرکت افزایش می یابد. تنفس نیز ممکن است با درد همراه باشد.
حملات درد از نوع تیر کشنده در قفسه سینه اغلب ممکن است هشداری برای حمله قلبی باشند، به ویژه در موارد درد در سمت چپ. درمان چنین شرایطی شامل فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضد التهابی و مسکن است.
همچنین، اختلالات حرکتی ماهیچه های دیافراگم هنگامی که نیمه چپ یا راست بدن دچار آسیب می شود ممکن است نشانه سکته مغزی باشد.
نوریت عصب بین دنده ای نیز ممکن است یکی از علائم زونا باشد. در موارد زونا، بیمار ممکن است هنگام تنفس احساس درد کند. یکی دیگر از علل احتمالی آسیب عصبی ممکن است بیماری فلج اطفال باشد.(1)
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر با کمک تمرینات تنفسی و سایر تکنیک های آرام سازی، قادر به برقراری الگوهای تنفسی منظم در خود نشدید، ممکن است نیاز به دریافت اقدامات درمانی بیشتر داشته باشید. اگر تنگی نفس عصبی مزمن یا طولانی مدت باشد، ممکن است ناشی از بیماری دیگری باشد. برای تعیین علت تنگی نفس عصبی ، پزشکان باید علل جسمانی مانند آسم، مشکلات ریوی یا مشکلات قلبی را رد کنند.
پیشنهاد مطالعه: عوارض جسمانی بیماری های روانی
اگر دچار تنگی نفس عصبی مزمن هستید، می توانید با متخصصین ریه طبینجا در این باره مشورت نمایید.