اصطلاح لاتکس به پروتئین موجود در شیره درخت لاستیک برزیلی (Hevea brasiliensis) اطلاق می شود. همچنین به محصولات لاستیکی طبیعی ساخته شده از آن شیره اشاره دارد. لاتکس در بسیاری از محصولات روزمره وجود دارد:
- بادکنک
- نوارهای پلاستیکی
- کاندوم و دیافراگم
- دستکش لاستیکی خانگی
- توپ های لاستیکی
- بانداژ
- و غیره
تماس با این محصولات می تواند باعث واکنش حساسیت به لاتکس شود. برخی از افراد حتی با تنفس الیاف لاتکس موجود در هوا می توانند واکنش های آلرژیک را تجربه کنند. برخی از افراد هم در اثر تماس پوست با لاتکس واکنش های آلرژیک دارند.
بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که لاتکس مصنوعی، مانند رنگ لاتکس، از شیره درخت لاستیک برزیلی به دست نمی آید. قرار گرفتن در معرض لاتکس مصنوعی علائم آلرژی به لاتکس را ایجاد نمی کند.
علت حساسیت به لاتکس چیست؟
افراد ممکن است از اصطلاح “حساسیت به لاتکس” استفاده کنند، اما همه واکنش ها به لاتکس به دلیل داشتن حساسیت واقعی به لاتکس نیست.
واکنش آلرژیک نوعی واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به یک ماده بی ضرر است. افراد مبتلا به آلرژی لاتکس دارای سیستم ایمنی بیش از حد حساس بوده و سیستم ایمنی آنها به لاتکس طوری واکنش نشان می دهد که گویی یک ماده خطرناک است.
تشخیص آلرژی به لاتکس
اگر گمان می کنید ممکن است به لاتکس حساسیت داشته باشید، بهتر است به یک متخصص ایمونولوژی مراجعه کنید. برای تشخیص حساسیت به لاتکس، پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی تان سوالاتی خواهد پرسید و یک معاینه بالینی انجام خواهد داد. اگر پزشک به وجود حساسیت به لاتکس مشکوک باشد، ممکن است انجام آزمایش خون را از شما درخواست نماید.
آزمایش خون شامل جستجوی آنتی بادی های لاتکس در نمونه خون است. پزشک برای تشخیص آلرژی به لاتکس، نتایج آزمایش شما را با شرح حال و معاینه بالینی تان مورد مقایسه قرار خواهد داد.
انواع واکنش به لاتکس
سه نوع واکنش به پلاستیک طبیعی لاتکس وجود دارد:
- واکنش های آلرژیک با واسطه IgE (نوع I). این نوع واکنش های آلرژیک واقعی، سیستم ایمنی را درگیر کرده و می توانند تهدید کننده زندگی باشند.
- درماتیت تماسی با واسطه سلولی (نوع IV)
- درماتیت تحریکی
حساسیت به لاتکس با واسطه IgE (نوع I)
آلرژی به لاتکس با واسطه IgE، حساسیت به پروتئین های لاتکس طبیعی است. سیستم ایمنی بدن آنتی بادی هایی به نام آنتی بادی (IgE) می سازد. این آنتی بادی های IgE با پروتئین های لاتکس واکنش نشان داده و علائم آلرژی را ایجاد می کنند. یک واکنش آلرژیک ممکن است زمانی رخ دهد که پروتئین های لاتکس:
- با پوست در تماس باشد
- با غشای مخاطی مانند دهان در تماس باشد
- با تنفس وارد ریه ها شود
واکنش های آلرژیک به لاتکس می تواند شدید و تهدید کننده زندگی باشند. افراد مبتلا به این نوع حساسیت به لاتکس ، باید از تماس با لاتکس اجتناب کنند.
درماتیت تماسی با واسطه سلولی (نوع IV)
درماتیت به معنای التهاب پوستی بوده و درماتیت تماسی با واسطه سلولی (نوع IV) نوعی حساسیت به لاتکس است. اگر چه این وضعیت یک آلرژی تهدید کننده زندگی نیست اما این نوع واکنش معمولاً به دلیل حساسیت به مواد شیمیایی مورد استفاده در ساخت محصولات لاتکس ایجاد می شود نه به پروتئین های لاستیکی. مواد شیمیایی زیادی در فرآیند تولید استفاده می شوند و هر یک از این مواد شیمیایی می تواند 24 تا 48 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض آنها درماتیت تماسی ایجاد کنند. این نوع درماتیت در صورت لمس می تواند به نواحی دیگر از جمله صورت سرایت کند. علائم معمولاً خود به خود برطرف می شوند.
درماتیت تماسی تحریک کننده
درماتیت تماسی تحریکی یک واکنش رایج به لاتکس طبیعی است، اما آلرژی محسوب نمی شود. این وضعیت شامل بثورات قرمز و خارش دار است و در جایی که لاتکس پوست شما را لمس کرده است، ایجاد می شود. 12 تا 24 ساعت پس از تماس ظاهر می شود. درماتیت تماسی تحریکی می تواند نتیجه موارد زیر باشد:
- شستن مکرر دست ها و خشک کردن ناقص
- استفاده از ضدعفونی کننده های دست
- تحریک ناشی از اصطحکاک پودر دستکش
هر فردی که از دستکش پودری لاتکس استفاده می کند می تواند به این عارضه مبتلا شود. در افراد مبتلا به آلرژی، درماتیت تماسی می تواند یک نشانه هشدار دهنده برای ابتلای آلرژی به لاتکس باشد.
علائم حساسیت به لاتکس
علائم اولیه شایع عبارتند از تورم، قرمزی و خارش پس از تماس با اقلام لاتکس:
- خارش یا تورم لب ها پس از باد کردن بادکنک
- خارش، قرمزی یا متورم شدن پوست پس از استفاده از بانداژ
- تورم یا خارش دهان یا زبان پس از استفاده دندانپزشک از دستکش لاتکس
- خارش یا تورم بعد از معاینات واژن یا رکتوم
- خارش یا تورم پس از استفاده از کاندوم یا دیافراگم
افرادی که به لاتکس حساسیت بالایی دارند ممکن است در اثر تماس با لاتکس واکنش های شدیدی داشته باشند. آنها حتی ممکن است به مقدار کمی لاتکس موجود در هوا واکنش نشان دهند، مانند قرار گرفتن در اتاقی نزدیک به بادکنک های لاتکسی یا دستکش. این واکنش های شدیدتر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کهیر
- تورم
- آبریزش بینی یا عطسه
- التهاب چشم
- مشکلات تنفسی از جمله علائم آسم
- آنافیلاکسی
آنافیلاکسی می تواند شدید و تهدید کننده زندگی باشد. در موارد نادر، آنافیلاکسی به لاتکس می تواند باعث مرگ شود.
علائمی که نشان می دهد ممکن است به لاتکس حساسیت داشته باشید را نادیده نگیرید. تماس مداوم با محصولات لاتکس می تواند منجر به واکنش های شدیدتر شود. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض لاتکس می تواند باعث شود افراد به بیماری های مزمن مانند آسم شغلی مبتلا شوند.
علائم حساسیت به کاندوم در مردان و زنان
علائم واکنش آلرژیک سیستمیک به کاندوم شامل تورم، کهیر و بثورات قرمز و خارش دار در مناطقی است که با لاتکس تماس نداشته اند. آبریزش چشم، عطسه، آبریزش بینی، گرفتگی، خارش گلو و صورت برافروخته از دیگر علائم آلرژی سیستمیک به کاندوم لاتکس هستند.
حساسیت به کاندوم و عفونت
همانند بسیاری از آلرژی ها، علائم رایج از جمله سوزش، خارش، قرمزی و تورم اطراف ناحیه تناسلی پس از نزدیکی و بثورات خفیف تا متوسط می توانند هشت ساعت پس از رابطه جنسی با کاندوم ظاهر شوند. کاندوم می تواند عفونت های دستگاه ادراری و عفونت های قارچی را در زنان مبتلا به حساسیت لاتکس تشدید کند.
درمان آلرژی به لاتکس
اگر مبتلا به آلرژی لاتکس با واسطه IgE (نوع I) هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا نحوه تشخیص آنافیلاکسی و نحوه درمان آن را بیاموزید. جلوگیری از واکنش های آلرژیک به لاتکس:
- از لاتکس اجتناب کنید. تنها راه درمان آلرژی به لاتکس جلوگیری از هرگونه تماس با محصولات لاتکس است.
- از همکاران خود بخواهید که از دستکش های غیر لاتکسی استفاده کنند.
- از پزشکان، دندانپزشکان و سایر کارکنان مراقبت های بهداشتی بخواهید که از دستکش های بدون لاتکس استفاده کنند.
- برچسب محصولات را به دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید محصولات حاوی لاتکس نیستند. محصولات «هیپوآلرژیک» را بدون لاتکس فرض نکنید.
- اقدامات لازم در هنگام شوک آنافیلاکسی ناشی از لاتکس را یاد بگیرید.
مواد غذایی حاوی لاتکس
برخی از غذاها دارای پروتئین هایی هستند که مانند مواد موجود در شیره درخت لاتکس عمل می کنند. گاهی اوقات افراد مبتلا به آلرژی لاتکس، واکنشی به غذاهای واکنش پذیر لاتکس نشان می دهند. ممکن است اصطلاح سندرم لاتکس-غذا یا آلرژی لاتکس-میوه را شنیده باشید. غذاهای واکنش پذیر لاتکس شامل آجیل و میوه شده، به ویژه موادی مانند:
- آووکادو
- موز
- فندق
- کیوی
- سیب
- هویج
- کرفس
- پاپایا
- سیب زمینی ها
- گوجه فرنگی ها
- خربزه
اگر حساسیت به لاتکس دارید، از پزشک خود برای مصرف این مواد غذایی راهنمایی بخواهید.
شما می توانید در این باره با متخصصین ایمونولوژی طبینجا مشورت نمایید.