رقیق کننده های خون در اصطلاح اختصاصی با عنوان داروهای ضد پلاکت و ضد لخته و در اصطلاح عامیانه با عنوان قرص روان کننده خون نیز نامیده می شوند. اگر شما مبتلا به یک بیماری قلبی عروقی و یا حتی کم خونی باشید که قادر به حرکت کافی در مغز نباشد، پزشک شما احتمالا مصرف یکی از انواع داروهای رقیق کننده خون را توصیه خواهد کرد. این داروها خطر حمله های قلبی و سکته را از طریق کاهش ساخت لخته در سرخرگها و سیاهرگها کاهش می دهند.
علت مصرف رقیق کننده خون
برخی از بیماری های قلبی عروقی که می توانند علت مصرف رقیق کننده ها در شما باشند عبارتند از:
• ریتم نامناسب قلبی بنام فیبریلاسیون دهلیزی
• تعویض دریچه قلب
• ریسک لخته شدن خون بعد از جراحی
• ناهنجاری های مادرزادی قلب
علائم و نشانه های لخته شدن خون در بازوها و پاها شامل ورم، احساس گرما، التهاب یا قرمزی، درد یا حساسیت و تغییر رنگ پوست در سطح پوست ناحیه آسیب دیده است.
هنگامی که لخته در رگ‌های عمقی تر ایجاد می‌شود، وضعیتی که با عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می‌شود یا به ریه‌ها می‌رود و منجر به آمبولی ریوی (PE) می‌شود، علائم ممکن است متفاوت بوده یا شدت یابد. اگر لخته سایر نقاط بدن مانند قلب، کلیه ها یا مغز را تحت تاثیر قرار دهد، علائم می تواند شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس، سردرد و سرگیجه باشد.
برای رقیق شدن خون چه قرصی بخوریم؟
قرص های رقیق کننده خون ، داروهایی هستند که برای جلوگیری از تشکیل لخته های خون استفاده می شوند. این داروها همچنین قادرند از بزرگتر شدن لخته های موجود و انسداد بیشتر جریان خون در رگ های بدن جلوگیری کنند. این داروها در صورت استفاده صحیح از لخته شدن خون، حملات قلبی، سکته مغزی و سایر عوارض خونی مرتبط با قلب و عروق جلوگیری می کنند.
انواع داروهای رقیق کننده خون
دو نوع اصلی داروهای رقیق کننده خون وجود دارند.
1) ضد انعقاد
ضد انعقادهایی مانند هپارین و یا وارفارین که کومادین نیز نامیده می شوند و بر واکنش شیمیایی تشکیل لخته تاثیر می گذارند و زمان آن را طولانی تر می کنند. انواع داروهای ضد انعقاد از این گروه شامل موارد زیر می گردند:
- هپارین: هپارین یک داروی مایع سریع الاثر است که به صورت تزریقی تجویز می شود. از تشکیل لخته توسط پروتئین های لخته کننده خون ترومبین و فیبرین جلوگیری می کند.
- انوکساپارین: این رقیق کننده خون تزریقی نیز از هپارین ساخته شده است اما پاسخ ضد انعقادی قابل پیش بینی تری ایجاد می کند. این بدان معناست که نیازی به نظارت دقیق مورد نیاز همانند هپارین ندارد. بنابراین بیماران می توانند خودشان دارو را در خانه تزریق کنند. البته برای کاهش درد تزریق دارو در خانه نیز می توانید راهکارهای ساده ای را انجام دهید.
- دابیگاتران: پراداکسا که در سال 2010 وارد بازار شد، متعلق به کلاس جدیدتری از رقیق‌کننده‌های خون است. این داروی ضد انعقاد که بصورت قرص مصرف می شود، با مهار اثرات لخته شدن توسط آنزیم ترومبین عمل می کند.
- آپیکسابان: این رقیق کننده خون که در سال 2012 تایید شده است، متعلق به همان کلاس داروهای خوراکی پراداکسا است. الیکوییز بر روی فاکتور آنزیمی که در تولید ترومبین نقش دارد، عمل می کند.
- ریواروکسابان: زارلتو در سال 2011 تایید شد. این داروها نیز عملکردی همانند آپیکسابان دارند.
- وارفارین: کومادین قدیمی ترین رقیق کننده خون است. کشف وارفارین در اوایل دهه 1920 آغاز شد و با توسعه یک داروی ضد انعقاد که از تشکیل فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین K جلوگیری می کرد، پایان یافت. خنثی کننده این دارو ویتامین K است.
2) ضد پلاکت
داروهای ضد پلاکت، مانند آسپرین ها که از تجمع پلاکت ها و تشکیل لخته جلوگیری می کنند. انواع داروهای ضد پلاکتی عبارتند از:
- پلاویکس: این داروی ضد پلاکتی با اتصال به گیرنده‌های پلاکتی عمل کرده و در نتیجه توانایی پلاکت‌ها را برای جمع شدن محدود می‌کند. اثرات آن غیر قابل برگشت است.
- افینت: این دارو عملکردی همانند پلاویکس دارد.
- بریلینتا: این داروی ضد پلاکتی با گیرنده خود برای جلوگیری از چسبیدن پلاکت ها به یکدیگر در ارتباط است. اثرات آن، برخلاف پلاویکس و افینت، برگشت پذیر است.
- پرزانتین: دی پیریدامول باعث تحریک تولید گروهی از اسیدهای چرب به نام پروستاسیکلین می شود. این تحریک به جلوگیری از فعال شدن پلاکت کمک می کند.
- آسپرین: اثرات آسپرین و مکانیسم اثر با دوز تجویز شده به بیمار متفاوت است. آسپرین اغلب به افرادی که دچار حمله قلبی شده اند تجویز می‌شود، چرا که می‌تواند به سرعت و با قدرت از فعالیت پلاکت‌ها و رشد لخته خون جلوگیری کرده و در نتیجه مقداری از جریان خون را حفظ می کند.
در زمان استفاده از رقیق کننده ها بایستی دستورالعمل آنها به دقت مطالعه شود. پزشک شما بایستی از همه داروهای مصرفی شما اطلاع داشته باشد.
انواع رقیق کننده های طبیعی خون
رقیق‌کننده های طبیعی خون شامل هر منبع غیر دارویی هستند که لخته شدن خون را کند کرده یا از آن جلوگیری می‌کنند. با این حال، این مواد نباید به عنوان جایگزینی برای داروهای تجویز شده ضد انعقادی یا ضد پلاکت مصرف شوند. این رقیق‌کننده‌های خون طبیعی ممکن است شامل موارد زیر گردند:
- سیر
- زنجبیل
- فلفل قرمز
- زردچوبه
- دانه کرفس
- بابونه
- زغال اخته
- دارچین
- اسفناج
- جعفری
- کلم
- عصاره دانه انگور
- جینسینگ
- مکمل ویتامین E
- مکمل های غذایی حاوی ویتامین K
- نوشیدنی های الکلی
حتی آب می تواند به طور طبیعی خون را رقیق کند. کم آبی باعث غلیظ شدن خون می شود که می تواند منجر به افزایش خطر لخته شدن خون شود. بنابراین نوشیدن آب زیاد می تواند برای سلامت قلب و عروق مفید باشد.
اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، باید قبل از مصرف مکمل های گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض رقیق کننده خون
ترکیب داروهای رقیق کننده خون با رقیق کننده های خون طبیعی می تواند منجر به افزایش خطر خونریزی و سایر عوارض جانبی یا عوارض ناخواسته شود.
چنانچه درباره اثرات داروهای رقیق کننده خود نیاز به راهنمایی دارید، می توانید با متخصصین قلب و عروق طبینجا در این باره مشورت نمایید.