سردرد ضربان دار باعث ایجاد احساس تپش یا ضربان ریتمیک در کل سر یا یک قسمت از سر می شود. شدت سردرد ضربان دار پیشانی از خفیف تا شدید متغیر است و معمولا از یک اختلال سردرد اولیه مانند میگرن یا یک اختلال سردرد ثانویه مانند ترک کردن مصرف کافئین یا آرتریت سلول غول پیکر (یک بیماری التهابی عروق خونی) ناشی می شوند.
به ندرت، سردرد ضربان دار ممکن است نشانه ای از یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی، مانند سکته مغزی ناشی از انسداد رگ خونی یا خونریزی در مغز و یا پارگی رگ خونی در گردن باشد. در ادامه این پست از طبینجا شما را با این نوع از سردرد بیشتر آشنا خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
علائم سردرد ضربان دار
علائمی که ممکن است با سردرد نبض دار همراه باشد به علت سردرد بستگی خواهد داشت. نمونه هایی از چنین علائم احتمالی عبارتند از:
- حالت تهوع و یا استفراغ
- حساسیت به نور، صدا یا بو
- بی قراری
- علائم اتونوم جمجمه (مانند برافروختگی صورت، قرمزی، اشک ریزی چشم و گرفتگی بینی)
- اختلالات خلقی یا فکری (مثلاً اضطراب یا مشکلات تمرکز)
- حساسیت پوست سر
- درد هنگام جویدن
علت سردرد نبض دار
اختلالات اولیه سردرد به خودی خود وجود دارند، در حالی که سردردهای ثانویه ناشی از یک موضوع مرتبط با سلامتی، مانند بیماری یا ترک دارو هستند.
اختلالات سردرد اولیه که ممکن است باعث سردرد ضربان دار سر شوند عبارتند از:
- سردردهای میگرنی: معمولاً در یک طرف سر اتفاق افتاده، اغلب با حرکت تشدید گردیده و ممکن است قبل از ایجاد هاله (اختلالات برگشت‌پذیر بینایی یا حسی) ایجاد شوند.
- سردردهای خوشه ای: کمتر از میگرن باعث ایجاد درد ضربان دار می شوند. اگر سردرد خوشه ای عامل ایجاد این دردها باشد، درد معمولاً شدید بوده و در مرکز یا اطراف چشم یا شقیقه در یک طرف سر قرار دارد.
- سردردهای تنشی: سردردهای اولیه شایعی هستند که باعث ایجاد درد مبهم و بدون ضربان در دو طرف سر می شوند.
چندین اختلال سردرد ثانویه ممکن است باعث سر درد ضربان دار شوند. سه مثال رایج عبارتند از:
- سردردهای ترک کافئین: معمولاً در دو طرف سر ایجاد شده و در عرض 24 ساعت پس از مصرف منظم کافئین (حدود دو فنجان قهوه در روز برای بیش از دو هفته) ایجاد می گردند.
- سردرد خماری یا ترک مواد مخدر: معمولاً در هر دو طرف سر، به خصوص در پیشانی و یا شقیقه ها رخ می دهد. سردرد ضربان دار شقیقه می توانند در عرض 12 ساعت پس از مصرف الکل ایجاد شوند.
- آرتریت سلول غول پیکر (GCA): آرتریت نوعی واسکولیت یا التهاب رگ های خونی است که شریان های بزرگ و متوسط در سر و گردن را تحت تاثیر قرار می دهد. این وضعیت معمولاً فقط در بزرگسالان بالای 50 سال دیده شده و از نوع سردرد ضربان دار دو طرفه شقیقه به حساب می آیند.
درمان سردرد ضربان دار
درمان سردرد ضربان دار به تشخیص اساسی بستگی دارد.
سردردهای اولیه
سردرد میگرنی خفیف را معمولاً می توان با یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن کاهش داد. سردردهای میگرنی شدیدتر یا مداوم ممکن است نیاز به تریپتان داشته باشند.
تریپتان چیست؟
تریپتان ها داروهای تجویزی هستند که با اتصال به محل های اتصال سروتونین (یک ماده شیمیایی مغز) میگرن را متوقف می کنند. آنها در فرمولاسیون های منحصر به فرد از جمله قرص های معمولی، قرص های قابل حل روی زبان، اسپری های بینی و داروهای تزریقی در دسترس هستند.
رفتارهای سبک زندگی نقش مهمی در مدیریت میگرن دارند. نکته قابل توجه، اجتناب از قرارگیری در برابر محرک‌ها مانند بوهای تند، خواب زیاد یا ناکافی و گرسنگی برای اکثر بیماران مبتلا به میگرن اهمیت دارد.
سردردهای خوشه ای با استنشاق اکسیژن یا داروهای تزریقی یا استنشاق تریپتان مانند ایمیترکس (سوماتریپتان) درمان می شوند. ترک سیگار و اجتناب از مصرف زیاد الکل نیز معمولاً توصیه می شود.
سردردهای ثانویه
سردردهای ناشی از خماری در عرض 72 ساعت به طور خود به خود برطرف می شوند. در عین حال، می توان آنها را با ترکیب ایبوپروفن، استراحت و نوشیدن مایعات زیاد تسکین داد.
از مصرف استامینوفن اجتناب کنید
مهم است که از مصرف استامینوفن در حین یا بعد از مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری کنید تا از آسیب به کبد خود جلوگیری کنید.
سردردهای ترک مصرف کافئین نیز خود به خود برطرف می شوند، اما ممکن است تا یک هفته به طول بینجامند. بنابراین در این مدت نباید کافئین مصرف کنید.
اگر تصور می کنید ممکن است سردرد ترک کافئینی را تجربه کنید، احتمالاً بهتر است به مصرف آن ادامه دهید و یک فنجان قهوه یا چیز دیگری که معادل حدود 100 میلی گرم کافئین است را بنوشید. این ماده باید در عرض یک ساعت سردرد شما را تسکین دهد.
آرتریت سلول غول پیکر با دوزهای بالای کورتیکواستروئیدها که داروهای ضد التهابی قوی هستند، درمان می شود.
عوارض مرتبط با سردرد ضربان دار
عوارض آنها مشکلات سلامتی هستند که می توانند در نتیجه یک اختلال سردرد ایجاد شوند.
به عنوان مثال، میگرن با عوارض نادر زیر همراه است:
- تشنج ناشی از میگرن: فعالیت الکتریکی کنترل نشده مغز در طول میگرن همراه با هاله اورا
- انفارکتوس میگرنی: یک یا چند علائم هاله میگرنی همراه با سکته مغزی ایسکمیک، زمانی که جریان خون مغز قطع شود.
آیا آزمایش هایی برای تشخیص علت سردرد ضربان دار وجود دارد؟
اکثر سردردهای میگرنی با سابقه پزشکی و معاینه عصبی تشخیص داده می شوند. تصویربرداری یا سایر آزمایشات تشخیصی معمولاً مورد نیاز نخواهند بود.
اگر نتایج معاینات شما غیر طبیعی بوده یا پزشک شما مشکوک به وجود سردرد خوشه ای در شما شود، روش تصویربرداری (MRI) از مغز را درخواست خواهد کرد.
تشخیص سردرد خماری یا سردرد ترک کافئین معمولاً تنها به دریافت یک سابقه پزشکی دقیق نیاز دارد.
تشخیص آرتریت سلول غول پیکر معمولاً شامل آزمایش های زیر خواهد بود:
- سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR): این آزمایش خونی نشانگر التهاب است.
- بیوپسی شریان تمپورال: نمونه بافت کوچکی از شریان شقیقه شما برداشته شده و در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بیشتر سردردهای ضربان دار نگران کننده نیستند. با این حال، گاهی اوقات، سردرد با نبض تنها یا اولین علامت از یک اتفاق جدی است.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- الگوی سردرد شما در حال تغییر است (به عنوان مثال، تعداد دفعات بیشتری سردرد را تجربه می کنید).
- در دوران بارداری سردرد را تجربه می کنید، تازه زایمان کرده اید یا سابقه سرطان یا ضعف سیستم ایمنی دارید.
- شما در سنین 65 سال یا بیشتر قرار دارید و سردردی متفاوت از سردردهای قبلی را تجربه می کنید.
- سردرد شما با عطسه، سرفه یا ورزش ایجاد می شود.
- در اثر مصرف منظم داروهای مسکن دچار سردردهای عود کننده می شوید.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر به دنبال مراقبت فوریت های پزشکی باشید:
- سردرد ناگهانی دارید که در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه شدت می یابد.
- سردرد، تب، سفتی گردن، قرمزی دردناک چشم، تشنج، غش یا علائم سکته دارید.
- بعد از ضربه یا آسیب به سر دچار سردرد شده اید.
کلام آخر
سردرد ضربان دار مانند یک احساس نبض در مغز شما است و دلایل بالقوه زیادی برای آن وجود دارد. چنان چه این نوع سردرد را تجربه می کنید، می توانید با متخصصین مغز و اعصاب طبینجا در این باره بصورت آنلاین مشورت نمایید.