آب دور جنین یا همان مایع آمنیوتیک یک بخش اساسی از سیستم پشتیبانی زندگی جنین در رحم مادر است. مایع آمنیوتیک بصورت یک بالشتک از جنین شما محافظت کرده و در رشد ریه ها، عضلات و هضم وی نقش دارد. بنابراین مقدار نرمال آب دور جنین برای حفظ حیات و پیشگیری از بروز عوارض ثانویه بسیار هم است. در این پست از طبینجا سعی داریم تا شما را با این عوارض ناخواسته و روش های مدیریت آن بیشتر آشنا کنیم.
مقدار نرمال آب دور جنین
مایعات آمنیوتیکی که جنین شما به مدت 9 ماه در آن شنا می کند، نقشی اساسی در سلامتی او دارد. سطح طبیعی مایع آمنیوتیک در مراحل بعدی بارداری بین 5 تا 25 سانتی متر یا حدود 800-1000 میلی لیتر است. اگر این مقدار بیشتر از 25 باشد، این وضعیت پلی هیدرامنیوس نامیده می شود. شرایطی که با افزایش خطر برای مادر و جنین او همراه است.
به عنوان یکی از روش های تغذیه جنین در شکم مادر، قادر است تا مایع آمنیوتیک را بلعیده و همزمان نفس بکشد و آن را از طریق خروج ادرار بازیافت کند. مایع آمنیوتیک از طریق سونوگرافی قابل اندازه گیری است. اما این روش هم تا حدودی با محدودیت هایی روبرو است، چرا که سونوگرافی از یک اندازه گیری یک یا دو بعدی برای تخمین حجم استفاده می کند، در حالی که حجم مایع آمنیوتیک سه بعدی است. سونوگرافی بهترین روش در دسترس است، اما اغلب می تواند دچار خطا گردیده و حجم آب دور جنین را کمی بیشتر نشان دهد.
اکثر زنان باردار در اوج هفته های 34 تا 36 ممکن است تنها در حدود کمی بیشتر از یک چهارم مایع آمنیوتیک داشته باشند. اما به تدریج این مقدار کاهش می یابد تا زمان زایمان شما فرا برسد. تنها حدود 4 درصد از زنان باردار با الیگوهیدرآمنیوس یا میزان مایع آمنیوتیک پایین تشخیص داده می شوند. از طرف دیگر، حدود 1 درصد از زنان باردار دارای پلی هیدرآمنیوس یا افزایش مایع آمنیوتیک هستند.
داشتن مایعات آمنیوتیک بسیار کم یا افزایش آب دور جنین می تواند عوارض بارداری ایجاد کند. این حالت اگر در نیمه اول بارداری تشخیص داده شود می تواند با مشکلات شدیدتری همراه باشد.
علائم افزایش آب دور جنین
یک مورد خفیف از پلی هیدرامنیوس ممکن است هیچ گونه علائمی ایجاد نکند. البته این حالت هیچ گونه اشکالی ندارد زیرا افزایش خفیف آب دور جنین به طور معمول هیچ عارضه ای در بارداری ایجاد نمی کند. پلی هیدرامنیوس می تواند در اوایل هفته 16 بارداری رخ دهد، اما در بیشتر موارد تا اواخر بارداری اتفاق نمی افتد. پلی هیدرامنیوس متوسط تا شدید ممکن است برخی علائم زیر را ایجاد کند:
• مشکلات تنفسی
• ورم در اندام های تحتانی
• ورم ولو (فرج)
• کاهش تولید ادرار
• یبوست
• احساس بزرگی یا گرفتگی در شکم
عوارض احتمالی
در صورت تشخیص زود هنگام تغییرات حجم مایع دور جنین، در حدود نیمه اول بارداری، این مشکلات می تواند شدیدتر باشد. برخی از عوارض ناشی از افزایش آب دور جنین (پلی هیدرامنیوس) ممکن است شامل موارد زیر گردند. البته توجه به این نکته ضروری است که پلی هیدرامنیوس خفیف، در بیشتر موارد، عوارضی ایجاد نمی کند. اما در موارد شدید افزایش مایعات آمنیوتیک ، می تواند مشکلاتی مانند موارد زیر را در پی داشته باشد:
• خطر پارگی زودرش غشا و زایمان زودرس
• کنده شدن جفت (جفت خیلی زودتر از دیواره رحم جدا می شود)
• رشد بیش از حد جنین
• افتادگی بند ناف (زودتر از زایمان جنین، بند ناف از دهانه رحم خارج می شود)
• خونریزی پس از زایمان
• حالت غیر طبیعی یا جابجا شدگی جنین
• افزایش خطر زایمان طبیعی بصورت زایمان بریچ یا بصورت موقعیت های عرضی
• مرده زایی
علت افزایش آب دور جنین
بسیاری از اوقات، علت مشکلات سطح مایع آمنیوتیک ناشناخته است. مایع آمنیوتیک بیش از اندازه ممکن است به دلیل برخی از مسائل زیر ایجاد شده باشد:
1) نقایص مادرزادی شامل توانایی کودک در بلع یا عملکرد کلیه: گاهی اوقات پلی هیدرآمنیوس می تواند به دلیل نقص در توانایی بلع جنین باشد (از آنجا که جنین مایع آمنیوتیک را می بلعد و آن را به عنوان ادرار از بدن خارج می کند).
2) سندرم انتقال خون دوقلو به دوقلو (TTTS): گاهی اوقات یکی از دوقلوهای همسان می تواند خون زیادی دریافت کند و دیگری بسیار کم.
3) دیابت مادران: سطح بالای گلوکز خون در مادران باردار می تواند منجر به بالا رفتن میزان مایع آمنیوتیک شود.
4) گروه های خونی تطبیق ناپذیر: اگر مادر دارای گروه خونی RH منفی باشد و کودک وی RH مثبت باشد، یک عارضه جانبی ناشی از آن می تواند افزایش آب دور جنین باشد.
5) عفونت در نوزاد
6) مشکلات ضربان قلب جنین
درمان مشکلات سطح مایعات آمنیوتیک
درمان مشکلات عدم تعادل مقدار نرمال مایع آمنیوتیک بستگی به این دارد که در چه زمانی از بارداری خود به سر می برید و اینکه مقدار مایع آمنیوتیک تا چه اندازه زیاد یا کم است.
اگر افزایش آب دور جنین بیش از حد باشد، بررسی های مربوط به دوران بارداری با دقت بیشتری صورت خواهد گرفت. پلی هیدرامنیوس خفیف احتمالاً نیازی به درمان نخواهد داشت.
درمان پلی هیدرامنیوس شدید به علت اصلی ایجاد کننده آن بستگی دارد. یک روش درمانی و تهاجمی، برداشت منظم مایعات از رحم با استفاده از یک سوزن بزرگ است. این روش می تواند خطراتی را به همراه داشته باشد، بنابراین پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که آیا خطر بالا بودن مقدار مایع آمنیوتیک بیشتر از خطر انجام دادن این عمل است یا خیر. (1) همچنین مقاله کوریوآمنیوتیت را مطالعه کنید.
- شما می توانید از طریق سامانه آنلاین طبینجا از متخصصین زنان و زایمان ما نوبت بگیرید.
