بلوغ دیررس در دختران و پسران

بلوغ دیررس در دختران و پسران

ممکن است نگران این باشید که چرا علائم بلوغ در دختر یا پسرتان هنوز بروز نکرده و یا با تاخیر بروز کرده است؛ در این صورت ممکن است کودک با مشکلی به نام « بلوغ دیررس» روبه رو باشد. در متن پیش رو قصد داریم شما را با علائم بلوغ دیررس، تشخیص و درمان آن آشنا کنیم. 

 

در این مقاله می‌خوانید:

• بلوغ دیررس چیست؟

• علت بلوغ دیررس چیست؟

• علائم بلوغ دیررس چیست؟

• بلوغ دیررس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

• درمان بلوغ دیررس چگونه است؟

 

 

بلوغ دیررس چیست؟

بلوغ به طور کلی به معنای تغییراتی است که طی آن فرد کودک به فرد بالغ تبدیل می‌شود. با دیدن تغییرات بدنی متوجه رخ دادن بلوغ می‌شوید. این تغییرات در دختران عموما در سنین  8 تا 14 سالگی و در پسران در سنین 9 تا 15 سالگی رخ می‌دهد. از آن جایی که بازه سنی این تغییرات وسیع است، طبیعی است که کودکان زودتر یا دیرتر از دوستان هم‌سن‌شان علائم بلوغ را از خود نشان دهند. 

بلوغ دیررس به این معنی است که علائم جسمی بلوغ دیرتر از محدوده سنی نرمال ظاهر شوند؛ در دختران عدم رشد سینه‌ها تا 13 سالگی و پریود نشدن تا 16 سالگی ، و در پسران بزرگ نشدن بیضه‌ها تا سن 14 سالگی بلوغ دیررس تلقی می‌شود. 

 

 

علت بلوغ دیررس چیست؟

سابقه خانوادگی

برخی نوجوانان «دیربلوغ» هستند؛ به این معنی که نسبت به جامعه نرمال دیرتر بالغ می‌شود. دیربلوغ بودن شایع‌ترین علت بلوغ دیررس است؛ این حالت عموما یک مسئله پزشکی تلقی نمی‌شود و نیاز به درمان خاصی هم ندارد. این کودکان با گذشت زمان بالغ می‌شوند و به اندازه سایر هم‌سن و سالان‌شان رشد می‌کنند. این افراد اغلب سابقه‌ی بلوغ دیررس در یکی از اعضای خانواده‌شان از قبیل پدر، مارد یا خواهر و برادر را ذکر می‌کنند. 

 

مشکلات پزشکی

مشکلات پزشکی هم می‌توانند دلیل تاخیر در بلوغ باشند:

• برخی بیماری‌های مزمن از قبیل دیابت، بیماری‌های کلیوی، سیستیک فیبروزیس و حتی آسم می‌توانند باعث بروز بلوغ دیررس شوند؛ از آن رو که این بیماری‌ها می‌توانند شرایط را برای رشد بدن سخت کنند؛ عموما در این موارد درمان و کنترل بهتر بیماری زمینه‌ای به رشد بهتر کودک می‌کند. 

• کودکان مبتلا به سوتغذیه که غذای کافی دریافت نمی‌کنند و یا غذایی که می‌خورند مواد مغذی کافی را ندارد، درمعرض بلوغ دیررس هستند. برای مثال کودکان مبتلا به اختلالات غذا خوردن از قبیل آنورکسیا نرووسا وزن زیادی را از دست می‌دهند و دیرتر بالغ می‌شوند. دخترانی که ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند ممکن است دیرتر بالغ شوند؛ زیرا این ورزش‌ها ممکن است آن‌ها را بسیار لاغر کند. بدن دختران برای بلوغ و وقوع پریود نیاز به چربی دارد. 

• تاخیر در بلوغ همچنین ممکن است به خاطر مشکلاتی در غده تیروئید یا هیپوفیز رخ دهد؛ این دو، غدد مهمی در بدن هستند که هورمون‌های ضروری را برای رشد ترشح می‌کنند. 

• سندروم کالمن یکی دیگر از بیماری‌هایی است که می‌تواند با بلوغ دیررس همراهی داشته باشد؛ این افراد معمولا حس بویایی ندارند و تخمک‌‌گذاری و سطح هورمون تحریک کننده‌ی فولیکولی کمتر از سطح نرمال است. 

• برخی دختران ممکن است به دلیل عدم رشد صحیح رحم یا تخمدان پریود نشوند؛ و یا به دلیل سطح بالای هورمون پرولاکتین و یا سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS دیرتر پریود شوند. 

در برخی کودکان بلوغ دیررس به دلیل مشکلات کروموزومی رخ می‌دهد؛ کروموزوم‌ها در بدن محتوای ژنومی را حمل می‌کنند. مشکلات کروموزومی از قبیل:

• سندروم ترنر؛ سندروم ترنر زمانی رخ می‌دهد که یکی از کروموزوم‌های ایکس در دختر ساخته نشده و یا غیرطبیعی باشد؛ این مسئله باعث بروز مشکلاتی در فعالیت طبیعی تخمدا‌ن‌ها و نیز ترشح هورمون‌های جنسی در این افراد شود. زنان مبتلا به سندروم ترنر درمان‌نشده ممکن است دچار کوتاه‌قدی شوند، دیرتر بالغ شوند و یا مشکلات دیگری را هم تجربه کنند. 

• سندروم کلاین‌فلاتر؛ مردان مبتلا به این سندروم یک کروموزوم ایکس اضافی دارند؛ مردان مبتلا به این سندروم اغلب دیرتر از نظر جنسی بالغ می‌شوند، نسبت به جامعه نرمال قد بلندتری دارند، ممکن است مشکلات ذهنی و یا سایر مشکلات پزشکی را هم تجربه کنند. 

 

 

علائم بلوغ دیررس چیست؟

در دختران به موارد زیر توجه کنید:

• رشد سینه‌ها

• رشد مو در نواحی زیربغل و تناسلی

• پریود شدن

 

در پسران به موارد زیر توجه کنید:

• رشد مو در صورت و ناحیه تناسلی

• بزرگ شدن بیضه و آلت تناسلی

• تغییرات بدن از قبیل پهن شدن عرض شانه و یا عضلانی‌تر شدن

این تغییرات عموما به دلیل هورمون‌های جنسی، -در پسران هورمون تستستورون و در دختران هورمون استروژن- رخ می‌دهد. 

علائم بلوغ دیررس در پسران:

• عدم رشد بیضه و آلت تناسلی تا سن 14 سالگی

• رشد ناحیه تناسلی که بیش از 5 سال ادامه پیدا کند

• کوتاهی قد نسبت به همسن و سالان

 

علائم بلوغ دیررس در دختران:

• عدم رشد سینه‌ها تا 14 سالگی

• پریود نشدن تا 5 سال پس از رشد سینه‌ها و یا تا سن 16 سالگی

 

 

بلوغ دیررس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

خبر خوب این است که اگر مشکلی وجود داشته باشد، پزشکان می‌توانند با درمان آن به بلوغ کودک کمک کنند.  به همین منظور لازم است در صورت مشاهده علائم بلوغ دیررس به پزشک مراجعه کنید. 

پزشک کارهای زیر را انجام می‌دهد:

• شرح حال دقیقی از علائم می‌گیرد و در ادامه درباره موارد مشابه در خانواده و نیز داروهای مصرفی و بیماری‌های زمینه‌ای احتمالی می‌پرسد

• معاینه فیزیکی؛ او ممکن است ناحیه تناسلی، زیربغل و سینه‌ها را برای بررسی علائم بلوغ معاینه کند و قد و وزن کودک را اندازه‌گیری کند

• پزشک ممکن است آزمایش خون درخواست کند تا هورمون‌های مختلف از قبیل تیروئیدی، هیپوفیزی و جنسی را اندازه‌گیری کند. همچنین ممکن است الگوی کروموزومی کودک( کاریوتایپ) درخواست کند. 

• ممکن است گرافی ساده از مچ دست درخواست کند تا سن استخوانی کودک را ارزیابی کند. 

• ممکن است به منظور ارزیابی غده هیپوفیز MRI مغزی درخواست دهد. 

• در دختران ممکن است سونوی شکم و لگن برای بررسی وضعیت تخمدان و رحم درخواست شود. 

 

 

درمان بلوغ دیررس چگونه است؟

در بسیاری از موارد علت خاصی برای تاخیر در بلوغ یا یلوغ دیررس یافت نشده و درنتیجه درمانی هم برای کودک درنظر گرفته نمی‌شود؛ این افراد اغلب سابقه بلوغ دیررس در اعضای خانواده‌شان را هم ذکر می‌کنند. درصورتی که پزشک مشکلی پیدا کند، احتمالا شما را به یک فوق تخصص غدد اطفال ارجاع می‌دهد که در زمینه‌ی مشکلات رشد و بلوغ تخصص دارد. 

برخی افراد دیربلوغ ممکن است نخواهند تا زمان بروز علائم بلوغ صبر کنند؛ در این صورت پزشک برایشان درمان شروع می‌کند:

• برای پسران هورمون تستستورون تزریقی درخواست می‌شود.( عموما هر ماه یک تزریق به مدت 4 تا 6 ماه) تا زمان بروز تغییرات ناحیه تناسلی. 

• دخران ممکن است دوزهای کم استروژن به مدت 4 تا 6 ماه تا زمان رشد سینه‌ها دریافت کنند. 

پس از پایان درمان، هورمون‌های خود فرد روند بلوغ را کامل می‌کنند. در غیر این صورت، پزشک ممکن است هورمون‌درمانی طولانی مدت برای فرد تجویز کند. 

 

 

نکته پایانی برای کسانی که از بلوغ دیررس شکایت دارند

ممکن است برایتان سخت باشد که ببینید دوستان همسن‌تان تغییر کرده‌اند و هیچ کدام از تغییرات در شما آغاز نشده است؛ ممکن است احساس کنید که هرگز این تغییرات در شما رخ نمی‌دهد، حتی اگر خانواده و پزشک شما را مطمئن کنند که هیچ مشکلی وجود ندارد و تنها لازم است صبر کنید. 

اگر احساس افسردگی یا ناراحتی کردید، بهتر است مسئله را با پزشک یا پدر و مادرتان مطرح کنید تا در صورت نیاز شما را به یک مشاور ارجاع دهند که بتوانید با او صحبت کنید و مشکلتان را درمیان بگذارید. 

بلوغ دیررس می‌تواند آزاردهنده باشد، اما اغلب یک مشکل قابل حل است؛ هر نگرانی که در این زمینه دارید، بهتر است که آن را با پزشکتان درمیان بگذارید. 

 

 

شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین اطفال ما نوبت بگیرید.