سوزش ادرار به درد، سوزش و ناراحتی حین ادرار کردن گفته می‌شود. این ناهنجاری در میان زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. در مردان عموما در سنین بالا دیده می‌شود.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با سوزش ادرار، علل و درمان آن آشنا کنیم.
در این مقاله می‌خوانید:
• سوزش ادرار چیست؟
• علت سوزش ادرار چیست؟
• علت سوزش ادراری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
• سوزش ادرار چگونه درمان می‌شود؟
• چطور از بروز سوزش ادراری پیشگیری کنیم؟
• چه زمانی برای درمان سوزش ادرار به پزشک مراجعه کنیم؟
سوزش ادرار چیست؟
سوزش ادرار اصطلاحی است که برای توصیف درد و ناراحتی حین ادرار کردن به کار می‌رود. منشا این درد ممکن است از مثانه، حالب یا پرینه باشد. حالب لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می‌کند. به ناحیه‌ای که در فاصله‌ی کیسه بیضه تا مقعد قرار گرفته در مردان پرینه می‌گویند. پرینه در خانم‌ها به فاصله‌ی مقعد تا واژن گفته می‌شود. سوزش ادرار مشکل شایعی است و می‌تواند علل پزشکی بسیار متنوعی داشته باشد.
علت سوزش ادرار چیست؟
• عفونت مجاری ادراری:
سوزش ادرار یا درد حین ادرار کردن می‌تواند نشانه‌ای از عفونت مجاری ادراری یا UTI باشد. علت UTI ممکن است عفونت باکتریایی و یا التهاب مجاری ادراری باشد. میزراه، مثانه، حالب و کلیه‌ها سیستم ادراری را می‌سازند. حالب لوله ای است که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه تخلیه می‌کند. التهاب هر یک از بخش‌های نامبرده می‌تواند منجر به سوزش ادرار شود. براساس مطالعات « کلینیک مایو» زن‌ها نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به UTI یا عفونت مجاری ادراری هستند. از این جهت که طول میزاره در زنان کوتاه‌تر است و مجرای کوتاه‌تر به باکتری‌ها اجازه می‌دهد تا سریع‌تر به مثانه برسند. افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به UTI هستند:
• زنان باردار
• بیماران مبتلا به دیابت
• بیماران مبتلا به سنگ کلیه
• زنان یائسه
• افرادی که کتتر ادراری دارند
علاوه بر سوزش ادرار UTI ممکن است با علائم زیر همراهی داشته باشد:
• تب
• درد پهلو
• ادرار خونی
• تکرر ادرار
• پروستاتیت:
این می‌تواند یکی از علل بروز سوزش ادرار در مردان باشد. پروستاتیت به معنای التهاب غده‌ی پروستات در مردان است.
• عفونت منتقله از راه تماس جنسی یا STI:
عفونت‌هایی که می‌توانند باعث بروز سوزش ادرار شوند شامل: هرپس تناسلی، گنوره و کلامیدیا هستند. ضروری است برای غربالگری این دسته عفونت‌ها به موقع اقدام کنید؛ به خصوص که این عفونت‌ها همواره هم علامتدار نیستند. داشتن رابطه‌ی جنسی پر خطر از قبیل مقاربت بدون استفاده از کاندوم و یا داشتن چند شریک جنسی همزمان ریسک ابتلا به عفونت‌ها را بالا می‌برد. هر فردی که از نظر جنسی فعال است باید غربالگری‌های مربوط به STI را انجام دهد.
• التهاب مثانه:
یکی دیگر از علل شایع سوزش ادرار التهاب مثانه است. سیستیت بینابینی(IC) یا سندروم مثانه‌ی دردناک شایع‌ترین نوع التهاب مثانه است. علائم سیستیت بینابینی شامل درد و حساسیت حین لمس در مثانه و ناحیه‌ی لگن است. براساس داده‌های انجمن دیابت و بیماری‌های کلیه و گوارش(NIDDK)، پزشکان دقیقا علت سیستیت بینابینی را نمی‌دانند. در برخی افراد پرتودرمانی می‌تواند باعث درد مثانه و سوزش ادرار شود که به آن سیستیت ناشی از پرتودرمانی می‌گویند.
• سنگ کلیه:
سنگ کلیه توده‌ای از مواد هستند که در کلیه تجمع می‌کنند و می‌توانند خودشان را به صورت درد پهلو و سوزش ادرار نشان دهند.
• استفاده از برخی مواد بهداشتی:
در صورت حساسیت به برخی مواد از قبیل صابون و یا لوسیون‌ها ممکن است بافت واژن تحریک شده و منجر به سوزش ادرار شود.
• عفونت واژن:
گاهی سوزش ادرار ممکن است نشانه‌ی عفونت واژن از قبیل عفونت قارچی واژن باشد. در این صورت ممکن است علاوه بر سوزش ادرار تغییری در ترشحات واژن خود مشاهده کنید.
سایر علل شامل:
• تحریک محل به دلیل رابطه جنسی
• تغییرات واژن به دنبال یائسگی
• انجام برخی فعالیت‌ها از قبیل اسب‌سواری و یا دوچرخه سواری
• عوارض جانبی برخی داروها و یا مکمل‌ها
• تومور مجاری ادراری
علت سوزش ادراری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص علت زمینه‌ای پزشک با گرفتن شرح حال شروع می‌کند. پس از آن به معاینه‌ی فیزیکی شما می‌پردازد و در صورت لزوم برخی تست‌های آزمایشگاهی را درخواست می‌کند. برای تشخیص علت پزشک درباره‌ی کیفیت سوزش ادرار سوال می‌کند:
• ناگهانی ایجاد شده یا بتدریج
• یک بار رخ داده یا چند بار
• ابتدای ادار کردن است یا خیر
پزشک همچنین درباره‌ی علائم همراه سوال می‌کند:
• تب
• ترشح غیر طبیعی
• درد پهلو
همچنین از شما درباره‌ی این می‌پرسد که آیا اخیرا تغییری در ادرارتان ایجاد شده یا نه؛ تغییراتی از قبیل:
• رنگ ادرار
• حجم ادرار
• خون در ادرار
• ادرار چرکی
• کدر شدن ادرار
این سوالات را به دقت پاسخ دهید تا به پزشکتان برای تشخیص صحیح کمک کنید. همچنین ممکن است لازم باشد برخی آزمایشات از قبیل کشت ادرار(U/C) و آنالیز ادرار(U/A) را انجام دهید تا تشخیص شما نهایی شود.
سوزش ادرار چگونه درمان می‌شود؟
درمان سوزش ادراری وابسته به علت زمینه‌ای است. در صورتی که مبتلا به عفونت مجاری ادراری، یا برخی عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی و یا پروستاتیت باکتریایی باشید پزشک احتمالا برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
همچنین پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که التهاب و تحریک ناحیه کم شود.
برای درمان سیستیت بینابینی یا سندروم مثانه‌ی دردناک پزشک احتمالا از ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای، استامینوفن/ کدئین و پنتازون پلی سولفات سدیم استفاده می‌کند.
سوزش ادرار ناشی از عفونت عموما مدت کوتاهی پس از شروع درمان بهبود می‌یابد. همواره درمان خود را همانگونه که پزشکتان توصیه کرده است، دنبال کنید. حتا اگر علائمتان بهبود پیدا کرد، درمان را همانطور که پزشک توصیه کرده است ادامه دهید.
درمان سیستیت بینابینی کمی چالش برانگیز است و ممکن است نیاز به درمان طولانی‌تری داشته باشد. ممکن است 4 ماه زمان ببرد تا از درمان نتیجه بگیرید.
چطور از بروز سوزش ادراری پیشگیری کنیم؟
راه‌های زیادی هستند که می‌توانید احتمال بروز سوزش ادرار را کاهش دهید:
• مصرف مواد شوینده‌ی معطر را محدود کنید تا از بروز تحریک و التهاب پیشگیری کنید.
• حین رابطه‌ی جنسی همواره از کاندوم استفاده کنید تا از بروز STI یا عفونت‌های منتقله از راه جنسی پیشگیری کنید.
• رژیم غذایی خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که احتمال بروز سوزش ادرار و تحریک مثانه را کاهش دهد. به نقل از NIDDK یا انجمن دیابت و بیماری‌های کلیوی و گوارشی، مواد غذایی خاصی هستند که می‌توانند منجر به تحریک مثانه شوند. از جمله الکل، کافئین، غذاهای تند، میوه و نوشیدنی‌های مرکبات، محصولات محتوی گوجه فرنگی و شیرین‌کننده‌های مصنوعی.
• اضطراب خود را با انجام یوگا، تمرین‌های ریلکسیشن و در صورت نیاز مصرف دارو کنترل کنید.
• در صورتی که بیماری زمینه‌ای خاصی از قبیل دیابت دارید سعی کنید همواره بیماری خود را کنترل کنید.
چه زمانی برای درمان سوزش ادرار به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن هر یک از موارد زیر بهتر است پزشک خود را ملاقات کنید:
• سوزش ادراری که ادامه‌دار شود
• ترشحی از واژن یا آلت تناسلی داشته باشید
• ادرار شما بوی بدی دارد یا کدر است یا خونی است.
• تب دارید
• درد پهلو یا شکم دارید
• سنگ مثانه یا کلیه دفع کردید
چنانچه حامله هستید، پزشک خود را درباره‌ی هر درد و سوزشی حین ادرار مطلع کنید.
جمع بندی
سوزش ادرار مشکل شایعی است و در خانم‌ها از آقایان شایع‌تر است. عفونت مجاری ادراری یا UTI یکی از علل شایع بروز سوزش ادرار است. عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی یا STI، التهاب مثانه یا سیستیت و سنگ کلیه از دیگر علل بروز سوزش ادرار هستند.
علائم همراه سوزش ادرار را به خاطر بسپارید و پزشک خود را مطلع سازید تا بهترین درمان را دریافت کنید.
شما می‌توانید به صورت آنلاین و از طریق سامانه طبینجا از متخصصین اورولوژی ما نوبت بگیرید.
