پرولاپس یا افتاگی دریچه میترال چیست و چه علائمی دارد؟

بیماری‌های دریچه‌ای قلب یکی از مشکلات شایع در بین جوامع مختلف هستند؛ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های این گروه پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال است؛ در متن پیش رو قصد داریم شما را با علائم این بیماری، تشخیص و درمان آن آشنا کنیم. 

 

در این مقاله می‌خوانید:

• پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال چیست؟

• آیا پرولاپس دریچه میترال خطرناک است؟

• علائم افتادگی دریچه میترال

• عوارض پرولاپس دریچه میترال

• پرولاپس دریچه میترال چگونه تشخیص داده می‌شود؟

• افتادگی دریچه میترال چگونه درمان می‌شود؟

• چه افرادی درمعرض ابتلا به افتادگی دریچه میترال هستند؟

• در صورت ابتلا به افتادگی دریچه میترال چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

 

 

پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال چیست؟

قلب از چهار حفره اصلی تشکیل شده است؛ دو دهلیز و دو  بطن. بین هر دهلیز و بطن یک دریچه وجود دارد که مانع بازگشت به عقب خون از بطن به دهلیز می‌شود. دریچه‌ای که بین دهلیز و بطن چپ قرار دارد، دریچه میترال نام دارد. در بیماری پرولاپس یا همان افتادگی دریچه میترال، دریچه به طور کامل بسته نمی‌شود و برعکس به درون دهلیز برآمده می‌شود. این مسئله منجر به ریگورژیتاسیون یا نارسایی دریچه می‌شود؛ به این معنی که خون از طریق دریچه میترالِ پرولاپس شده، به درون دهلیز چپ پس می‌زند.

دانستن این نکته ضروری است که پرولاپس دریچه میترال با تنگی دریچه فرق می‌کند؛ در تنگی، دریچه سفت و منقبض می‌شود و عبور خون از آن دشوار می‌شود. 

براساس انجمن قلب آمریکا، حدود 2 درصد از مردم ایالات متحده آمریکا دچار افتادگی دریچه میترال هستند و بروز عوارض شدید در اغلب این افراد شایع نیست؛ پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال به ندرت عارضه ایجاد می‌کند و عموما اختلالی در زندگی طبیعی افراد ایجاد نمی‌کند.

 

آیا پرولاپس دریچه میترال خطرناک است؟

از آن جایی که این بیماری اغلب مشکل یا عارضه‌ی خاصی برای فرد مبتلا ایجاد نمی‌کند، عموما خطرناک نیست و جای نگرانی ندارد. با این حال در برخی افراد لازم است که درمان شود. 

 

 

علائم افتادگی دریچه میترال

اغلب افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال هیچ علامتی ندارند و در طول زندگی‌شان دچار عارضه یا مشکل خاصی نمی‌شوند. با این حال درصورت بروز علائم، خفیف هستند و بتدریج ممکن است شدیدتر شوند. 

درد قفسه سینه شایع‌ترین علامت در بین افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال است؛ این درد ممکن است شدید و آزاردهنده باشد اما عموما علامتی از حمله قلبی، سکته و یا موارد مشابه نیست. 

از آن جایی پرولاپس دریچه میترال باعث پس زدن خون به عقب از بطن به دهلیز می‌شود، می‌تواند در طول زمان باعث ضعیف شدن عضلات قلبی شود که درنهایت ممکن است منجر به نارسایی احتقانی قلب یا CHF شود؛ 

علائم نارسایی قلبی شامل موارد زیر است:

• تنگی نفس حین فعالیت

• تورم و ادم اندام‌ها

افتادگی دریچه میترال ممکن است باعث بروز هر یک از علائم زیر شود:

• بی‌نظمی و یا افزایش تعداد ضربان قلب که باعث تپش قلب می‌شود

• تنگی نفس به خصوص حین انجام فعالیت 

• سرگیجه

• سرفه

• غش کردن که در اصطلاح پزشکی سنکوپ گفته می‌شود

• وحشت و اضطراب

• بی‌حسی یا گزگز دست‌ها و پاها

اگر این علائم با همدیگر اتفاق بیفتند، به آن سندروم «پرولاپس دریچه میترال» گفته می‌شود. با این حال از آن جایی که هیچ یک از علائم گفته‌شده اختصاصی برای پرولاپس دریچه میترال نیستند، متخصصین نمی‌دانند علائم تنها به دلیل افتادگی دریچه رخ می‌دهند و یا مشکلات همراه دیگر. 

افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال ممکن است دچار میگرن( سردردهای مکرر همراه با حالت تهوع) هم شوند. 

 

 

 

عوارض پرولاپس دریچه میترال

با این که افتادگی دریچه میترال اغلب مشکلی برای فرد مبتلا ایجاد نمی‌کند، با این حال ممکن است در مورادی باعث بروز عوارض زیر شود:

• نارسایی دریچه میترال

شایع‌ترین عارضه این است که خون از توی بطن به درون دهلیز پس زده شود؛ جنس مذکر یا فشار خون بالا می‌تواند احتمال بروز این عارضه را در فرد مبتلا بالا ببرد. اگر نارسایی شدید شود، ممکن است فرد نیاز به جراحی ترمیم یا تعویض دریچه پیدا کند. 

• آریتمی یا بی‌نظمی ضربان قلب

آریتمی قلبی عموما در حفره‌های بالایی قلب رخ می‌دهد؛ آریتمی ممکن است آزاردهنده باشد اما اغلب تهدیدکننده‌ی حیات نیست. افراد مبتلا به نارسایی شدید قلب بیشتر در معرض ابتلا هستند. 

• عفونت دریچه قلبی یا اندوکاردیت

لایه‌ای که داخل قلب را می‌پوشاند، اندوکارد نام دارد. اندوکاردیت به عفونت این لایه از قلب گفته می‌شود. دریچه غیرطبیعی قلب احتمال بروز اندوکاردیت متعاقب عفونت باکتریایی را بالا می‌برد.

 

 

پرولاپس دریچه میترال چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک ممکن است تست‌های تشخیصی متعددی انجام دهد  تا درنهایت افتادگی دریچه میترال در شما محرز شود:

• عموما پزشکان در ابتدا با سمع قلب به این تشخیص شک می‌کنند؛ ممکن است پزشک حین سمع قلب صدای «کلیک» بشنود که حین ایستادن تشدید می‌شود. 

• در مرحله بعد پزشک ممکن است گرافی یا اکو درخواست کند؛ با این که این هر دو تصاویری از قلب به دست می‌دهند، با این حال اکو برای بررسی قلب اختصاصی‌تر است و جزئیات بهتری به دست می‌دهد؛ اکو از امواج اولتراسوند استفاده می‌کند و تصاویری زنده از فعالیت قلب به پزشک می‌دهد. چنانچه مبتلا به پرولاپس دریچه میترال باشید، پزشک حین اکو متوجه آن می‌شود. 

• همچنین ممکن است پزشک برایتان کاتتر قلبی درخواست کند؛ طی این روش رنگ از طریق یک کاتتر( لوله) از یکی از عروق بازو، ران و یا گردن وارد عروق خونی قلب شده و به پزشک اجازه بررسی می‌دهد. 

• همچنین ممکن است پزشک برایتان تست ورزش درخواست کند؛ طی این تست از شما خواسته می‌شود بر روی تردمیل بدوید و همزمان یکسری بررسی‌های قلبی برایتان انجام می‌شود تا سلامت قلب حین فعالیت بررسی شود. 

• نوار قلب یا ECG فعالیت الکتریکی قلب را برای چند ثانیه ثبت می‌کند؛ نوار قلب به پزشک کمک می‌کند هر گونه آریتمی( بی‌نظمی ضربان قلب) و یا شواهد پرولاپس دریچه میترال را تشخیص دهد. 

 

 

افتادگی دریچه میترال چگونه درمان می‌شود؟

در اغلب موارد پرولاپس دریچه میترال نیازی به درمان ندارد؛ با این حال اگر دچار علائم شوید، پزشک ممکن است برایتان درمان را شروع کند. درمان اغلب شامل داروهایی است که به برطرف شدن هر یک از علائمی که دارید، کمک می‌کنند:

• آسپرین برای کاهش احتمال ایجاد لخته خون

• بتابلاکرها برای برطرف شدن بی‌نظمی‌های ضربان قلب و بهتر شدن جریان خون

• رقیق‌کننده‌های خون برای پیشگیری از بروز لخته خون

• دیورتیک‌ها یا داروهای ادرار آور برای جلوگیری از جمع شدن آب در ریه‌ها 

• وازودیلاتورها یا گشادکننده‌های عروق برای بهبود جریان خون

با این حال اگر علائم شدیدتری داشته باشید، ممکن است احتیاج به جراحی پیدا کنید؛ افرادی که متعاقب پرولاپس دریچه میترال، دچار نارسایی قلبی می‌شوند، کاندیدهای مناسبی برای جراحی هستند. دو نوع جراحی وجود دارد: ترمیم دریچه و تعویض دریچه. پزشکان عموما ترجیح می‌دهند تا حدامکان ترمیم دریچه را انجام دهند و سراغ تعویض دریچه نروند. 

با این حال اگر امکان ترمیم دریچه وجود نداشته باشد، پزشک اقدام به تعویض دریچه با دریچه‌های مکانیکال یا بیولوژیک می‌کند؛ دریچه‌های بیولوژیک عموما از گاو یا خوک به دست آمده‌اند و در مواردی از بدن انسان. از آن جایی که هر یک از این دریچه‌ها مزایا و معایب خودشان را دارند، پزشک درباره این که کدام یک برای شما بهتر است با شما صحبت می‌کند. 

انجام موارد زیر هم می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند:

• انجام منظم ورزش

• کنترل درد

• تکنیک‌های ریلکسیشن و رفع اضطراب

• محدودیت مصرف کافئین و یا سایر محرک‌ها

 

 

چه افرادی در معرض ابتلا به افتادگی دریچه میترال هستند؟

پزشکان علت دقیق بروز پرولاپس دریچه میترال را نمی‌دانند؛ بسیاری از افراد با این ناهنجاری‌های دریچه‌ای به دنیا می‌آیند. به گفته کلینیک کلیوند، افتادگی دریچه میترال در بین زنان به مراتب شایع‌تر از مردان است؛ از سوی دیگر افراد مبتلا به بیماری‌های بافت همبند از قبیل سندروم مارفان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. علائم شدید بیماری اغلب بعد از 50 سالگی بروز پیدا می‌کند.

پرولاپس دریچه میترال در بین اعضای مختلف یک خانواده ممکن است دیده شود؛ از این رو اگر والدین یا اقوام نزدیکتان به این بیماری مبتلا هستند، بیشتر احتمال دارد که شما هم به این بیماری مبتلا باشید. 

برخی شرایط خاص هستند که ممکن است منجر به پرولاپس دریچه میترال شوند:

• اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات

• بیماری کلیه پلی کیستیک، یک بیماری ژنتیکی که طی آن کیست‌های بزرگ مانع از فعالیت طبیعی کلیه‌ها می‌شوند

• بیماری‌های بافت همبند از قبیل سندروم مارفان که بافت اسکلتی، قلبی-عروقی، چشم، پوست و … را تحت تاثیر قرار می‌دهد

• بیماری گریوز که نوعی بیماری خودایمنی است که منجر به پرکاری تیروئید می‌شود

 

 

در صورت ابتلا به افتادگی دریچه میترال چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اغلب افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال هیچ علامتی از خود بروز نمی‌دهند؛ با این حال پزشکان توصیه می‌کنند این افراد به طور منظم به متخصص قلب مراجعه کنند. در این صورت هرگونه علائمی از بیماری می‌تواند در مراحل اولیه تشخیص داده شود:

• اغلب افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال لازم است هر 2 تا 3 سال به متخصص قلب مراجعه کنند؛ این افراد اغلب نیازی به اکوی مرتب ندارند. 

• افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال که در همراهی با نارسایی دریچه میترال متوسط تا شدید است، لازم است هر 6 تا 12 ماه به متخصص قلب مراجعه کنند. 

• هر علامت جدیدی که بروز پیدا کرد لازم است فرد مبتلا به متخصص قلب مراجعه کند. 

• درصورتی که فرد دچار درد قفسه سینه شد و مطمئن نبود که علامتی از حمله قلبی است یا خیر، به اورژانس مراجعه کند. 

در گذشته پزشکان توصیه می‌کردند که افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال پیش از کارهای پزشکی و دندانپزشکی آنتی‌بیوتیک به منظور پیشگیری از بروز عفونت درچه‌های قلبی که اندوکاردیت گفته می‌شود، مصرف کنند. اما انجمن قلب آمریکا بررسی کرده است که آنتی بیوتکی هیچ کمکی به این افراد نمی‌کند و هم‌اکنون این توصیه دیگر مرسوم نیست. 

 

 

شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین قلب و عروق ما نوبت بگیرید.