کولونوسکوپی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

طی کولونوسکوپی پزشک به دنبال هرگونه ناهنجاری در سیستم گوارشی تحتانی به خصوص روده بزرگ می‌گردد.

در متن پیش رو قصد داریم شما را با این روش تشخیصی و درمانی، عوارض و دلایل انجام آن آشنا کنیم. 

 

در این مقاله می‌خوانید:

• کولونوسکوپی چیست؟

• چطور برای کولونوسکوپی آماده شویم؟

• کولونوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

• پس از کولونوسکوپی چه می‌شود؟

• چه زمانی باید برای ادامه بررسی بیشتر دوباره به پزشک مراجعه کنید؟

• چرا کولونوسکوپی درخواست می‌شود؟

• کولونوسکوپی هر چند وقت یک بار باید انجام شود؟

• خطرات کولونوسکوپی چیست؟

 

 

کولونوسکوپی چیست؟

پزشک حین انجام کولونوسکوپی به دنبال هرگونه یافته‌ی غیرطبیعی در روده بزرگ و رکتوم( راست روده) می‌گردد؛ طی این روش پزشک از یک لوله‌ی منعطف و باریک به نام کولونوسکوپ استفاده می‌کند که به بخش انتهایی آن یک چراغ و دوربین کوچک متصل است. 

کولون یا همان روده بزرگ بخش انتهایی سیستم گوارشی را می‌سازد؛ روده بزرگ باقیمانده غذا را از خود عبور می‌دهد، مواد مغذی را جذب می‌کند و به دفع مواد زائد کمک می‌کند. روده بزرگ از طریق رکتوم به مقعد متصل می‌شود. مقعد محلی است که از طریق آن مدفوع به خارج از  بدن هدایت می‌شود. 

طی کولونوسکوپی پزشک همچنین ممکن است بخشی از بافت پوشاننده‌ی دیواره‌ی روده را جهت نمونه‌برداری خارج کند که به این کار بیوپسی گفته می‌شود. کولونوسکوپی همچنین می‌تواند نقش درمانی هم داشته باشد. پزشک اگر متوجه وجود پولیپ روه بزرگ شود، حین کولونوسکوپی آن را از بین می‌برد. 

 

 

چطور برای انجام کولونوسکوپی آماده شویم؟

پزشک پیش از انجام کولونوسکوپی دستورالعملی برای آمادگی انجام آن می‌دهد. لازم است 24 تا 72 ساعت قبل از کولونوسکوپی، در رژیم غذایی‌تان تنها مایعات مصرف کنید. 

رژیم غذایی معمول پیش از انجام کولونوسکوپی شامل موارد زیر است:

• آب گوشت

• قهوه یا چای

• آبمیوه بدون پالپ

• نوشیدنی‌های ورزشی

مطمئین شوید که هیچ مایع محتوی اجزای قرمز یا بنفش نخورید؛ زیرا می‌توانند منجر به تغییر رنگ روده بزرگ شوند. 

 

داروها

پزشک خود را در جریان همه داروهایی که مصرف می‌کنید، حتی داروهای بدون نسخه، مکمل‌ها و داروهای گیاهی قرار دهید. اگر این داروها بر روی کولونوسکوپی اثر بگذارند، پزشک ممکن است موقتا مصرف آن‌ها را قطع کند؛ داروهایی از قبیل:

• رقیق‌کننده‌های خون از قبیل وارفارین و کلوپیدگرول

• ویتامین‌های محتوی آهن

• برخی داروهای دیابت

پزشکتان را در جریان هرگونه مشکل یا بیماری زمینه‌ای قبل از انجام کولونوسکوپی قرار دهید؛ از جمله وجود هر یک از موارد زیر:

• بارداری

• مشکلات قلبی

• مشکلات ریوی

• آلرژی به هر نوع دارویی

• دیابت

ممکن است پزشک پیش از انجام کولونوسکوپی برایتان آنتی بیوتیک تجویز کند، در صورتی که:

• دریچه مصنوعی قلبی دارید

• پیش از این به شما گفته شده است که قبل از جراحی یا اعمال دندانپزشکی لازم است آنتی‌بیوتیک مصرف کنید

پزشک ممکن است برایتان یک ملین تجویز کند که روز قبل از کولونوسکوپی مصرف کنید؛ همچنین ممکن است پزشک توصیه به مصرف انما کند تا روز قبل از کولونوسکوپی روده بزرگ کاملا تخلیه شود. پیش از انجام عمل لازم است مطمئن شوید یک نفر شما را تا بازگشت به خانه همراهی کند. داروهای بیهوشی که تجویز می‌شوند، رانندگی را برای شما خطرناک می‌کنند.

 

 

کولونوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

بلافاصله پیش از کولونوسکوپی در بیمارستان بستری می‌شوید؛ افراد اغلب از طریق ورید داروهای بیهوشی و مسکن دریافت می‌کنند. طی کولونوسکوپی به پهلو بر روی تخت معاینه می‌خوابید؛ پزشک ممکن است پاهایتان را به درون شکم جمع کند تا زاویه بهتری نسبت به روده بزرگ داشته باشد. 

در مرحله بعد سپس پزشک لوله کولونوسکوپی را به آرامی و از طریق مقعد وارد رکتوم و سپس روده بزرگ می‌کند. دوربینی که به انتهای کولونوسکوپ متصل است، تصاویری از روده بزرگ می‌گیرد که پزشک همزمان بر روی مانتیتور آن‌ها را می‌بیند. 

به محض این که کولونوسکوپ در موقعیت صحیح مستقر می‌شود، پزشک از طریق کربن دی اکسید روده بزرگ را متسع می‌کند. این مسئله به پزشک کمک می‌کند تا نمای بهتری از روده داشته باشد. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا موقعیت‌تان را تغییر دهید، تا دید بهتری از روده بزرگ داشته باشد. ممکن است طی کولونوسکوپی احساس گرفتگی در شکم کنید؛ با انجام نفس‌های بلند و عمیق می‌توانید این حس را بهبود بخشید.  

پزشک ممکن است طی کولونوسکوپی از بافت پوشاننده روده نمونه یا بیوپسی بردارد و در صورت مشاهده پولیپ آن را از بین ببرد. در صورتی که طی کولونوسکوپی هشیار باشید، پزشک شما را در جریان آن چه رخ می‌دهد قرار می‌دهد. 

کل فرآیند کولونوسکوپی بین 15 دقیقه تا یک ساعت زمان می‌برد. 

 

 

 

پس از کولونوسکوپی چه می‌شود؟

پس از انجام کولونوسکوپی لازم است خدود یک ساعت صبر کنید تا اثر داروهای بیهوشی از بین برود. احتمالا تا 24 ساعت پس از کولونوسکوپی از انجام رانندگی منع می‌شوید تا اثر داروهای بیهوشی به طور کامل از بدنتان برداشته شود. 

چنانچه پزشک حین کولونوسکوپی بیوپسی یا پولیپ برداشته باشد، آن را برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه می‌فرستد و هر زمان که نتیجه آن آماده شد، شما را در جریان قرار می‌دهد. این کار عموما چند روز به طول می‌انجامد. 

 

 

چه زمانی باید برای ادامه بررسی دوباره به پزشک مراجعه کنید؟

به دلیل گاز کرین دی اکسید، ممکن است تا مدتی نفخ یا دفع گاز داشته باشید؛ باید اجازه دهید که این گاز به مرور زمان از بدنتان دفع شود. اگر بیش از چند روز ادامه پیدا کند، به این معنی است که مشکلی وجود دارد و لازم است با پزشکتان در این زمینه مشورت کنید. 

از سویی مقدار کمی خون در مدفوعتان پس از کولونوسکوپی طبیعی است؛ با یان حال در صورت وجود هر یک از موارد زیر، با پزشکتان مشورت کنید:

• ادامه‌دار شدن دفع خون یا لخته خون

• درد شکمی

• تب بالای 37.8 درجه

 

 

چرا کولونوسکوپی درخواست می‌شود؟

کولونوسکوپی عموما روشی است که به منظور غربالگری سرطان‌های روده بزرگ انجام می‌شود. غربالگری به پزشک کمک می‌کند تا:

• به دنبال علائم سرطان و بیماری‌های دیگر بگردد

• علت تغییر عادت اجابت مزاج از قبیل اسهال یا یبوست را پیدا کند

• علت درد شکم یا خونریزی را پیدا کند

• علت کاهش وزن ناخواسته و یا اسهال و یبوست مزمن را پیدا کند

انجمن سرطان آمریکا می‌گوید که حدود 90 درصد سرطان‌ها و پولیپ‌های روده بزرگ طی غربالگری قابل شناسایی هستند.

 

 

کولونوسکوپی هر چند وقت یک بار باید انجام شود؟

انجمن پزشکان آمریکا پیشنهاد می‌کند که افرادی که همه ویژگی‌های زیر را دارند، بهتر است هر ده سال یک بار کولونوسکوپی شوند:

• بین 50 تا 70 سال دارند

• ریسک متوسط ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند

• حداقل امید به زندگی ده سال دارند

 

ژورنال پزشکی بریتانیایی پیشنهاد می‌کند که افرادی که همه ویژگی‌های زیر را دارند، یک نوبت کولونوسکوپی شوند:

• در سنین 50 تا 79 سال هستند

• ریسک متوسط ابتلا به سرطان رکتوم و روده بزرگ دارند

• حداقل 3 درصد احتمال دارد که طی 15 سال آینده به سرطان روده بزرگ مبتلا شوند

 

چنانچه دارای ریسک بالای ابتلا به سرطان هستید، ممکن است فواصل کولونوسکوپی برایتان کمتر شود. براساس انجمن سرطان آمریکا افراد زیر کسانی هستند که لازم است بین هر 1 تا 5 سال یک بار، کولونوسکوپی شوند:

• افرادی که طی کولونوسکوپی قبلی یک پولیپ برایشان برداشته شده است

• افرادی که سابقه قبلی سرطان روده بزرگ یا رکتوم دارند

• افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ

• افراد مبتلا به بیماری التهابی روده یا IBD از قبیل کرون و کولیت اولسر

 

 

خطرات کولونوسکوپی چیست؟

از آن جایی که کولونوسکوپی یک روشی است که به طور روتین درخواست می‌شود، خطرات بسیار کمی دارد. در بیشتر موارد فایده تشخیص زودرس و درمان ناهنجاری به خطرات و عوارض ناشی از تست برتری دارد. 

با این حال برخی عوارض نادر شامل موارد زیر است:

• خونریزی از محل بیوپسی چنانچه بیوپسی درخواست شود

• واکنش منفی به داروی بیهوشی

• پارگی در دیواره رکتوم یا روده بزرگ

کولونوسکوپی مجازی شیوه‌ای است که از سی تی اسکن یا ام آر آی به منظور تصویر برداری از روده بزرگ استفاده می‌شود. چنانچه این روش برای شما درخواست شود، عوارض مرتبط با کولونوسکوپی هم از شما دور می‌شود. 

با این حال این روش ضررهای خودش را دارد؛ برای مثال ممکن است پولیپ‌های خیلی کوچک را تشخیص ندهد. همچنین فقط تشخیصی است و در صورت وجود پولیپ نمی‌تواند آن را بردارد. همچنین به عنوان یک تکنولوژی جدید عموما تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار نمی‌گیرد. 

 

 

شما می‌توانید به استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین گوارش ما نوبت بگیرید.