بسیاری از بیماری های مادری از جمله دیابت و یا اختلالات کروموزومی در جنین میتواند منجر به بروز بیماری ها و نقایص ساختاری قلبی شود که با انجام اکوکاردیوگرافی جنینی بسیاری از این نقایص قابل تشخیص می باشد. با تشخیص به موقع نقایص قلبی و درمان زودهنگام میتوان تا حدودی از بروز عوارض بعدی بیماری جلوگیری کرد. در این مقاله به بررسی اهمیت اکوکاردیوگرافی در جنین و کودکان میپردازیم.
کاربرد اکوکاردیوگرافی
همانطور که اشاره شد امروزه اکوکاردیوگرافی از طریق قفسه سینه جایگزین روش های تهاجمی همچون کاتتریسم جهت تشخیص اولیه بسیاری از انواع بیماری های قلبی مادرزادی شده است. اکوکاردیوگرافی جهت بررسی ساختمان قلب در ضایعات مادرزادی، تخمین فشار داخل حفرات و گرادیان در سطح دریچه تنگ و یا عروق درگیر، تعیین فانکشن و عملکرد انقباضی (سیستول) و انبساطی (دیاستول) بطن، تعیین جهت جرایان خون در سطح ضایعه ، بررسی سلامت عروق کرونر و بررسی از نظر وژتاسیون ناشی از اندوکاردیت، همچنین وجود افیوژن یا مایع در پریکارد (پرده پوشاننده قلب)، تومور قلبی و وجود ترومبوز یا لخته داخل حفرات کاربرد دارد. همچنین بعنوان روش کمکی در تشخیص کفایت اقدامات تهاجمی مثل پریکاردیوسنتز، بستن نقص دیواره بین دهلیزی یا بطنی، بیوپسی یا نمونه برداری پریکارد و در جاگذاری کاتتر شریان پولمونری جهت مانیتورینگ، کاربرد دارد. معمولا اکوکاردیوگرافی از روی قفسه سینه انجام میگیرد ولی یکی دیگر از روش های انجام اکوکاردیوگرافی فرستادن پروب دستگاه داخل مری می باشد که فاصله بسیار کمتری از قلب دارد و میتواند تصاویر واضح تری را ارائه کند. از اکوکاردیوگرافی از طریق مری جهت بررسی عملکرد بطنی حین جراحی و بررسی نتایج زودرس ترمیم ضایعه مادرزادی می توان سود برد. بررسی اکوکاردیوگرافی کامل معمولا شامل نماهای دوبعدی، M mode و همچچنین مطالعه داپلر مداوم و رنگی است. اکوکاردیوگرافی سه بعدی اطلاعات ارزشمندی از شکل قلب را نمایان می سازد.
اکوکاردیوگرافی جنینی
اکوکاردیوگرافی جنینی برای بررسی ساختمان قلب و یا اختلال ریتم ان کاربرد دارد. اختلالات بزرگ ساختمانی اغلب حین سونوگرافی روتین در طی حاملگی مشخص می شود و مادر باردار جهت بررسی بیشتر به متخصص قلب ارجاع میشود. گاه بیمار به علت هیدروپس فتالیس، سابقه خانوادگی بیماری قلبی مادرزادی و یا اختلالات مادری که زمینه ساز ضایعه قلبی در جنین است مثل دیابت به متخصص قلب کودک ارجاع می شود. با انجام اکوکاردیوگرافی جنینی امکان تشخیص اغلب اختلالات مهم مادرزادی قلبی در 17 تا 19 هفتگی حاملگی وجود دارد. به هرحال دقت ان هنوز محدود بوده و احتمال وجود بیماری را کاملا رد نمی کند. در اکو اهمیت تغییرات ایجاد شده در جریان خون در ضایعات قلبی، توسط بررسی مکرر مشخص می شود. این روش همچنین چگونگی پیشرفت داخل رحمی یک ضایعه متوسط مثل تنگی ائورت را به فرم شدیدتر ان مثل سندرم بطن چپ هایپوپلاستیک نشان می دهد. اکوکاردیوگرافی M mode اختلالات ریتم را در جنین نشان داده و اثر درمانی داروهای ضد اریتمی تجویز شده به مادر را مشخص می کند.
گروه های پرخطر
انجام اکوکاردیوگرافی جنینی جهت مادر با فرزند قبلی و یا منسوبین درجه یک مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی و یا جهت مادر در خطر مثل دیابت بارداری یا درصورت تماس،مادر با داروهای خطرناک در اوایل بارداری و یا در هر جنین با احتمال اختلالات کروموزومی توصیه می شود.
اهمیت اکوکاردیوگرافی
با تشخیص زودرس بیماری می توان در مورد مشاوره اموزش والدین در مورد شدت بیماری و یا درمان های احتمالی ضایعه یا مراقبت های حمایتی اقدام کرد. در این حالت ارجاع مادر جهت انجام اقدامات تشخیصی تکمیلی مثل سونوگرافی از نظر درگیری سایر اعضا و ارگان ها و احتمالا امنیوسنتز (کشیدن مایع دور جنین) برای کاریوتیپ یا بررسی کروموزومی امکان پذیر است. جهت ضایعات قلبی وابسته به باز ماندن مجرای شریانی برنامه ریزی جهت انتقال به مراکز مجهز قبل از تولد ضروری است. زایمان جنین هایی که دارای بیماری مادرزادی قلبی پیچیده و خطر عوارض سریع الوقوع پس از تولد مثل سندرم قلب چپ هایپوپلاستیک با پیش آگهی بد هستند و هر لحظه امکان مرگ جنین وجود دارد در اتاق عمل و توسط جراح صورت می گیرد.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص کودکان ما نوبت بگیرید.
