چرا زردی در نوزادان خطرناک است ؟

زردی پوست بوسیله ماده ای بنام بیلی روبین ایجاد می شود. این ماده بصورت نرمال در بدن ساخته می شود ولی در نوزادان گاهی سطح بیلی روبین خون به علتی بالاتر میرود که هایپربیلی روبینمیا نامیده می شود و با تجمع این رنگدانه (بیلی روبین) زردی پوست اتفاق می افتد. در بچه های با پوست تیره تر حتی یا وجود سطوح بالای بیلی روبین ممکن است زردی قابل رویت نباشد. درصورتی که زردی در 24 ساعت اول تولد رخ بدهد یا زردی کف دست و پاهای نوزاد را نیز درگیر کند یک اورژانس پزشکی محسوب می شود و باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کرد تا پزشک با درخواست تست خونی میزان زردی را مشخص کند و سریعا درمان انجام شود. 

علایم زردی کودکان

وقتی سطح بیلی روبین در خون افزایش پیدا کند در ابتدا باعث زردی سفیدی چشم ها و رنگ پوست می گردد بطوری که ابتدا زردی از سر و صورت اغاز شده و بتدریج با افزایش سطح بیلی روبین به سمت قفسه سینه ، شکم و پاها و در نهایت کف پاها پیشرفت میکند.  بروز زردی از سمت سر به سمت پاهاست ولی گاهی در برخی از نوزادان از ابتدا تمام بدن زرد میگردد.  تشخیص این تعییرات در کودکانی که پوست تیره دارند و یا کودکانی که توانایی باز کردن چشم هارا ندارند مشکل است. برای تشخیص زردی توسط والدین کافی است یک انگشت را چند ثانیه با فشار روی پیشانی یا بینی نوزاد نگه دارید ،اگر بعد از برداشتن انگشت همچنان رنگ پوست نوزاد زرد بود باید با پزشک کودک تماس بگیرید تا درصورت نیاز تست خونی انجام شود

علایم زردی خطرناک

اگر هر کدام از نشانه های زیر در نوزاد شما وجود داشت حتما به پزشک کودک مراجعه کنید:

• وجود زردی از زانو به پایین
• وجود تب همزمان با زردی
• بیحالی و خوب شیر نخوردن
• زمانیکه نوزاد نسبت به قبل خواب الوده تر است و سخت از خواب بیدار میشود
• تحریک پذیری و بیقراری
• قوس دادن به بدن و سر

درکل هرچه عدد زردی بالاتر و سن کودک به روز کمتر باشد نیاز به بررسی و درمان بیشتر است. 

علل ایجاد زردی 

همانطور که اشاره شد ، زردی بعلت تجمع بیلی روبین در خون ایجاد می شود. بیلی روبین بصورت طبیعی از تخریب گلبول های قرمز ساخته می شود، توسط کبد برداشت شده و در ادرار و مدفوع فرد دفع می شود ولی زمانی که میزان و سرعت ساخت بیلی روبین از سرعت دفع ان بیشتر می شود سطح ان در خون افزایش پیدا میکند و زردی در نوزاد ایجاد می شود. زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است زیرا میزان ساخت بیلی روبین در این دوران دو تا سه برابر بالغین است. علت ساخته شدن بیشتر بیلی روبین در دوره نوزادی بعلت تخریب بیشتر گلبول های قرمز است. تخریب گلبول های قرمز علل مختلفی دارد از جمله:

1. اسیب بافتی و کبودی ها و تروماهای حتی زایمان

2. ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد که در این موارد سیستم ایمنی مادر ممکن است به گلبول های قرمز نوزاد اسیب بزند

3. علل ارثی تخریب گلیول قرمز مثل کمبود انزیم G6PD یا فاویسم

بطور کلی در نوزادان علاوه بر ساخت بیشتر،بیلی روبین اهسته تر نیز از بدن دفع میشود زیرا در این دوره هنوز کارکرد کبد و دستگاه گوارش هنوز کامل نشده است. زردی معمولا در بچه های شیرمادر خوار بیشتر دیده میشود. زیرا گاهی نوزاد بعلت کمبود شیر مادر یا بد شیر خوردن میزان کافی شیر دریافت نمیکند و وزنش کاهش پیدا میکند که باعث افزایش سطح بیلی روبین خون میگردد. 

تشخیص زردی کودکان

زردی در نوزاد میتواند با معاینه و اندازه گیری سطح بیلی روبین خون مشخص شود که معمولا در عرض چند ساعت جواب آن اماده میشود. در برخی از مراکز برای غربالگری زردی از دستگاه هایی استفاده میشود که بیلی روبین را در پوست اندازه گیری میکنند.  درصورتی که میزان ان خارج از رنج نرمال باشد برای تایید تست خونی انجام میشود. 

عوارض زردی کودکان

در نوزادانی که سطح بیلی روبین خون به سطوح بالایی میرسد، ممکن است در بافت مغز رسوب کرده و عوارض برگشت پذیری تحت عنوان انسفالوپاتی حاد بیلی روبین یا عوارض ماندگاری از جمله کرن ایکتروس یا انسفالوپاتی بیلی روبین مزمن ایجاد کند که علایم ان شامل بیقراری، سفتی عضلات، گریه های با صدای بلند، اپیستوتونوس ( یا کمان کردن کمر و گردن)، تشنج و بیحالی است.  معاینه مکرر و درمان به موقع نوزادان در معرض هایپربیلی روبینمی شدید میتواند از ایجاد این عوارض جلوگیری کند

عوامل مستعد کننده ایجاد زردی

جنس مذکر، دیابت، گروه خونی ناسازگار مادر، نارس بودن نوزاد، سابقه زردی در فرزندان قبلی

درمان زردی کودکان

زردی در نوزاد نارس (کمتر از 38 هفته ) شایع است و نوزادان نارس نسبت به زردی اسیب پذیرترند زیرا مسمومیت و عوارص مغزی در سطح پایین تری از بیلی روبین نسبت به بچه های سالم رخ می دهد. به همین خاطر برای این نوزادان درمان در اعداد پایین تری از بیلی روبین اتفاق میفتد.  هدف درمان کاهش سطح بیلی روبین می باشد، کودکان با زردی خفیف ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند ولی زردی شدید به روش های زیر درمان می شود:

1. شیردهی مکرر :

شیردهی مناسب و کافی مهمترین اقدام برای پیشگیری و درمان زردی می باشد زیرا به دفع بیلی روبین از طریق مدفوع و ادرار کمک می کند. درصورتی که شیردهی کافی نباشد ممکن است پزشک شیرخشک را شروع کند. 

تعیین کفایت شیردهی :

در صورتی که کودک حداقل 6 پوشک درروز خیس کند، رنگ مدفوع از سبز تیره به زرد تغییر پیدا کند و شیرخوار بعد از شیرخوردن راصی بنظر برسد یعنی شیردهی مناسب و حجم شیر کافی بوده است. 

2. فتوتراپی:

فتوتراپی بهترین روش درمان زردی در نوزادان است و در اکثر موارد تنها درمان مورد نیاز است. وقتی این نور خاص در تماس با پوست نوزاد قرار میگیرد بیلی روبین را به اجزایی می شکند که حذف ان از طریق ادرار و موفوع را راحت تر میکند و تقریبا در تمام نوزادان درمان موفقی محسوب میشود. فتوتراپی معمولا در بیمارستان داده میشه ولی اگر نوزاد حال عمومی خوبی داشته باشد و ریسک بروز عوارض در انها کم باشد در منزل هم قابل انجام است. 

تعویض خون:

در موارد شدید انجام می شود. تعویض خون یک اقدام اورژانسی و نجات دهنده حیات است که در مواردی که نیاز به کاهش سریع بیلی روبین وجود دارد انجام می شود. تعویص خون فقط در مواردی انجام می شود که کودک به درمان های دیگر پاسخ نداده، علایمی از درگیری مغزی در او وجود دارد یا سطح بیلی روبین بسیار بالا باشد.  استفاده از دارو هایی از جمله قطره بلی ناستر یا فنوباربیتال برای درمان زردی توصیه نمیشود. یکی از روش های مرسوم در بین مردم استفاده از قطره زردی یا بیلی ناستر است که از نظر علمی مصرف ان کاملا اشتباه است. مکانیسم کم شدن زردی با استفاده از این قطره ایجاد اسهال در نوزاد است که در صوررت تداوم میتواند منجر به از دست دادن اب بدن نوزاد گردد.  استفاده از فنوباربیتال برای درمان زردی نیز توصیه نمی شود زیرا باعث ایجاد خواب الودگی و بیحالی در نوزاد میگردد و شیرخوردن نوزاد کمتر می شود که ممکن است وضعیت را بدتر کند.

شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص کودکان ما نوبت بگیرید.