دِمانس يا زوال عقل به شرايطي گفته مي‌شود كه بر اثر آن به تدریج، عملکرد های عالی مغز دچار آسيب شده و مغز تحلیل می یابد. معمولا اولین نشانه دمانس اختلال در حافظه است. دمانس مغزی علل مختلفی دارد . شایعترین علت آن بیماری آلزایمر است. در حال حاضر بیش از ۳۵ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری آلزایمر مبتلا هستند. بیماری آلزایمر، یک اختلال مغزی و پیشرونده و برگشت ناپزیر است که به آرامی مهارت های تشخیص و حافظه را از بین میبرد.
بیماری آلزایمر یک بیماری چند عامل است
تنها ده درصد از موارد آلزایمر ناشی از ژنتیک و ارثی هستند. موارد آلزایمر ارثی زودرس بوده و بین سنین ۴۴ تا ۶۵ سال بروز پیدا می کنند. آلزایمر بصورت اتوزوم غالب به ارث می رسد. یعنی تنها یک ژن به ارث رسیده از یک والد کافیست تا فرزند به آلزایمر مبتلا شود.
علل ایجاد بیماری آلزایمر
علت ایجاد بیماری آلزایمر رسوب پروتئینی به نام پلاک های آمیلوئید در سلول های ناحیه هیپوکامپ مغز (که مسئول کنترل بخش حافظه مغز است) است که عملکرد این ناحیه را با اختلال مواجه می کند. این پلاک ها باعث آسیب و از بین رفتن سلول های اطراف خود و اختلال در ارتباط بین سلول های عصبی می شود. علاوه بر پلاک های آمیلوئید، توده هایی پروتئینی به نام تائو نیز در داخل سلول های عصبی مغز به وجود می آید که کلافه های نوروفیبریلاری نام دارد. رسوب پلاک های آمیلوئید و تشکیل کلافه های نوروفیبریلاری به مرور باعث تحلیل مغز و ایجاد علائم آلزایمر می شود. از طرفی سطح برخی از نوروترانسمیتر ها مانند سروتونین ( مواد شیمیایی که در مغز در انتقال پیام عصبی نقش دارند) در مغز کاهش یافته و انتقال پیام عصبی را با مشکل مواجه می کند. همه موارد گفته شده بتدریج موجب کوچک شدن و آتروفی مغز می شود. امروزه تحقیقات نشان داده اند که آلزایمر می تواند ناشی از اختلال عروق مغزی نیز باشد.
علائم و نشانه ها
آلزایمر با از دست دادن حافظه کوتاه مدت، فراموش کردن آدرس ها و اسم ها آغاز می شود و کم کم حافظه بلند مدت نیز مختل شده تا جایی پیش می رود که فرد حتى راه بازگشت به خانه را فراموش می کند. علایم آلزایمر بطور کلی به سه دسته علایم رفتاری، شناختی و اختلال در رفتارهای خاص تقسیم می شود.
علائم رفتاری
- رفتار آشفته و غیرقابل پیش بینی
- بی قراری و پرسه زدن بی هدف و با بی تفاوتی و بی حرکتی
- سرگردانی و خارج شدن از منزل و گم شدن
- پرخاشگری و رفتار تهاجمی، لجبازی و مخالفت ورزی و تحریک پذیری
- وابستگی شدید به مراقب
- تشدید علائم و بی قراری هنگام غروب
- بروز رفتارهای وسواس گونه
- انجام مکرر یک رفتار یا بیان یک عبارت تکراری
اختلالات شناختی
- اختلال در حافظه و فراموش کردن مطالب مانند نام ها و نشانی منزل
- اختلال در تکلم (بیان و یا درک کلمات)
- اختلال در تفکر (بروز هذیان، آسیب در تفکر انتزاعی و…)
- ناتوانی در قضاوت و استدلال
- اختلال در جهت یابی و آگاهی به زمان و مکان( از مکان و زمانی که در آن قرار دارد اطلاعی ندارد)
- اختلال در تصمیم گیری و حل مسئله
- اختلال در یادگیری مطالب جدید
- کاهش توجه و تمرکز
- اختلال خواندن و نوشتن و محاسبه
- اختلالات خلقی / روانی
- آشفتگی و بی ثباتی خلق و تحریک پذیری
- ترس و اصظراب و افسردگی
- از دست دادن لذت ها و علایق گذشته
- ضعف تدریجی عواطف
- شکاکی، سوءظن، بدبینی و بی اعتمادی
- بی خوابی و آشفتگی خواب
- خندیدن و گریستن یکباره و بی دلیل
- اختلال در رفتارهای خاصی
- تغییر تدریجی شخصیت فرد مبتلا
- مخفی و انبار نمودن وسایل یا خوراکی ها
- کاهش تعادل فیزیکی و مهارت های حرکتی و هماهنگی میان آنها در راه رفتن، غذاخوردن، لباس پوشیدن، استحمام، بروز رفتارهای ناپسند
ریسک فاکتورهای ابتلا به آلزایمر
سن
مهمترین عامل خطر برای ابتلا به بیماری آلزایمر است. بطوریکه پس از ۶۵ سالگی هر پنج سال احتمال ابتلا به آلزایمر دو برابر می شود. اگر بیماری در سنین جوانی و قبل از ۶۵ سالگی آغازشود به آن آلزایمر زودرس گفته می شود. EOAD (بیماری آلزایمر با شروع زودهنگام)، با شیوع ۴ .٢ در هر ١٠٠ هزار نفر بین سنین ۴۵ تا ۶۴ سال، نادر میباشد.
ژنتیک
در ۵۰ درصد مبتلایان به آلزایمر حداقل یک ارتبـاط نسـبی درجـۀ اول بـا افـراد مبتلا بـه زوال عقـل وجــود دارد. وجــود یـک فـرد بیمـار در فامیـل، ریسـک ابتـاء بـه ایـن بیمـاری را تــا چهــار برابــر افزایــش میدهــد.
جنسیت
شــیوع بیمــاری آلزایمــر در زنــان نســبت بــه مــردان بیشــتر اســت. برخــی تحقیقــات نشــان میدهــد، کمبــود اســتروژن و ســایر تغییــرات هورمونــی در زنــان یائســه بــه خــودی خــود یــا در کنــار ســایر عوامــل میتوانـد از علـل افزایـش بیمـاری آلزایمـر در زنـان باشـد. اگرچـه هنـوز درمانـی بـرای بیمـاری آلزایمـر وجـود نـدارد امـا بـا اسـتفاده از داروهـا میتــوان ســیر پیشــرفت بیمــاری را کــم کــرد و از شــدت اختلال حافظـه و مشـکالت رفتـاری بیمـار کاهـش داد.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصصین مغز و اعصاب ما نوبت بگیرید.
