علت آب آوردن شکم یا آسیت چیست؟ دلایل و درمان

هر تغییری در بدن افراد ممکن است نشان‌دهنده‌ی بیماری باشد بنابراین این تغییرات را جدی بگیرید و به دنبال دلیل رخ دادن و برطرف کردن آن‌ها باشید.

 از جمله این تغییرات آسیت یا همان آب آوردن شکم است، تجمع آب در شکم باعث باد کردن شکم می‌شود که عموما به دلیل مشکلات کبدی، نارسایی قلبی و سرطان به وجود می‌آید.

آسیت به معنای جمع شدن آب در شکم است. تجمع مایع در شکم باعث باد کردن شکم می‌شود که معمولا چند هفته طول می‌کشد تا بروز پیدا کند؛ با این حال ممکن است طی چند روز هم اتفاق بیفتد.

در این مقاله از سایت نوبت دهی پزشکی طبینجا قصد داریم شما را با آسیت، عوامل ایجاد کننده‌ی آسیت و راه‌های درمانی آن آشنا کنیم پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

آسیت (ascites) یا آب آوردن شکم چیست؟

آب آوردن شکم یعنی تجمع مایعات (بیش از 25 میلی لیتر) در فضای بین سلولی حفره‌ی شکم، که باعث ورم و بزرگ نشان دادن شکم می‌شود.

آب آوردن شکم دردناک و زمینه ساز عفونت در محیط شکمی است، از طرفی ممکن است مایعات به طرف قفسه‌ی سینه حرکت کرده، اطراف ریه را احاطه کنند (آب آوردن ریه) و باعث تنگی نفس و سرفه‌های شدید در فرد شوند.

علت آب آوردن شکم یا آسیت چیست؟

آب آوردن شکم به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر رخ می‌دهد:

✔ سیروز کبدی اولین و مهمترین دلیل آسیت است. در بیماری سیروز کبدی بافت‌ها و سلول‌های سالم جای خود را به بافت‌ها و سلول‌های آسیب دیده می‌دهند که در اصطلاح پزشکی به آن‌ها اسکار می‌گویند. سیروز کبدی به مرور زمان رخ می‌‌دهد و جز بیمار‌ی‌های شایع در افرادی است که رژیم غذایی خود را به درستی رعایت نمی‌کنند و مصرف الکل آن‌ها زیاد است.

✔ سرطان‌هایی مانند سرطان کولون، روده، کبد، غدد لنفاوی، معده، ریه، تخمدان، رحم، پانکراس یا لوزالمعده، پستان و لنف

✔ بیماری نارسایی قلبی

✔ دیالیز

✔ نارسایی کلیه و بیماری‌های کلیوی

✔ کاهش پروتئین‌های خون از جمله آلبومین که عامل اصلی ایجاد کننده فشار اسمزی خون است.

✔ عفونت

✔ پانکراتیت، پانکراتیت بیماری است که در آن لوزالمعده یا پانکراس فرد ملتهب می‌شود.

✔ بیماری‌های مربوط به کبد مانند هپاتیت B، هپاتیت C و بیماری کبد چرب

✔ بیماری سل

✔ کم کاری تیروئید (تاثیر کمی در ایجاد آسیت دارد.)

ریسک فاکتورهای بروز آسیت یا آب آوردن شکم

بیماری کبدی یکی از بزرگ‌ترین فاکتورهای دخیل در بروز آسیت است. عواملی که با بروز بیماری‌های کبدی مرتبط اند:

• سیروز

• هپاتبت ب و سی

• سابقه مصرف الکل

سایر عواملی که می‌توانند ریسک بیماری‌های کبدی را در شما بالا ببرند:

• سرطان تخمدان، رحم، کبد و پانکراس (لوزالمعده)

• نارسایی کلیه یا قلبی

• پانکراتیت یا التهاب پانکراس

• کم‌کاری تیروئید

• سل

علائم و عوارض آسیت یا آب آوردن شکم

آسیت نیز مانند هر بیماری دیگری داری علائم خاص خود است که با این علائم شناخته می‌شود از جمله‌ی این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

✔ احساس درد و سنگینی در حفره‌ی شکم	✔ تورم شکم و افزایش وزن ناگهانی
✔ تنگی نفس و سرفه‌های شدید	✔ احساس خستگی
✔ بی اشتهایی و احساس سیری	✔ حالت تهوع، استفراغ و احساس نفخ
✔ تکرر ادرار	✔ یبوست و به دنبال آن بواسیر
✔ تب	✔ فتق
✔ تورم مچ پا و ساق پا	✔ سوزش سر دل
✔ در صورت وارد کردن فشار و ضربه زدن به شکم جابه‌جایی مایع احساس می‌شود.	✔ کمر درد و مشکل در نشستن و خوابیدن

پیشگیری از آسیت

آسیت قابل پیشگیری نیست؛ اما می‌توانید با توجه به حفظ سلامتی کبد و رعایت نکات زیر احتمال بروز آن را کاهش دهید:

• محدودیت مصرف الکل که بروز سیروز کبدی را کم می‌کند

• واکسیناسیون برای هپاتیت ب

• انجام رابطه‌ی جنسی کم‌خطر و استفاده از کاندوم در حین مقاربت. هپاتیت می‌تواند از طریق رابطه جنسی هم منتقل شود

• عدم استفاده از سرنگ‌های مشترک. هپاتیت می‌تواند از طریق سوزن‌های مشترک منتقل شود

• توجه به عوارض جانبی داروها. برخی داروها احتمال سمیت کبدی را بالا می‌برند.

اگر احتمال می‌دهید ریسک بالایی برای ابتلا به بیماری‌های کبدی دارید، پزشکتان را در جریان قرار دهید. ممکن است لازم باشد برایتان یک تست کبدی درخواست دهد.

درمان آب آوردن شکم یا آسیت

 با توجه به اینکه آسیت در اثر چه بیماری به وجود آمده است و فرد در چه مرحله‌ای از بیماری است پزشک تشخیص می‌دهد که چه درمانی برای او مناسب‌تر است.

از جمله‌ درمان‌هایی که به کار می‌رود شامل موارد زیر می‌باشد:

1- رژیم کم نمک و دیورتیک ها

اگر آسیت در زمینه‌ی سیروز یا نارسایی کبد رخ داشته باشد، رژیم کم ‌نمک و مصرف داروهای ادرارآور( دیورتیک‌ها) می‌تواند کمک ‌کننده باشد. دیورتیک‌ها کمک می‌کنند که آب بیشتری از طریق ادرار دفع شود و از تجمع بیشتر مایع در شکم پیشگیری می‌کنند. فورزماید و اسپیرونولاکتون دو داروی دیورتیک رایج هستند. با این حال با این که این روش در اغلب موارد کمک‌ کننده است اما برخی انواع آسیت نسبت به دیورتیک مقاوم هستند. در موارد شدید سیروز کبدی ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد

2- روش پاراسنتز یا کشیدن آب شکم

اگر روش درمانی رژیم کم نمک و دیورتیک‌ها پاسخگو نبود پزشک ناچارا درمان را به روش پاراسنتز انجام می‌دهد.

از طرفی در موارد بسیار شدید آسیت یا در مواردی که مایع بیش از حد در شکم تجمع کرده باشد نیز پارسنتز انتخاب درمانی مناسبی است. زیرا دیورتیک‌ها در مراحل آخر بیماری به خوبی کار نمی‌کنند.

در این روش پزشک سوزن ظریف و بلندی را وارد حفره‌ی شکمی کرده و سعی می‌کند مایع اضافی استخراج کند. در بعضی مواقع با توجه به شرایط جسمی بیمار، پاراسنتز را در چندین دوره انجام می‌دهند و در هر بار 4 تا 5 لیتر مایع خارج می‌شود.

 از آن جایی که این روش با خطر عفونت همراه است، برای جلوگیری از بروز عفونت اغلب همراه آن آنتی بیوتیک هم تجویز می‌شود. 

3- روش‌های جراحی

اگر آسیت به روش‌های درمانی دیگر پاسخ نداد و شما به بیماری‌های کبدی غیر قابل درمان مبتلا شده باشید، در مرحله‌ی آخر پزشک پیوند کبد را توصیه می‌کند.

یا اگر آسیت به دلیل بیماری نارسایی قلبی یا بیماری‌های کلیوی باشد باز هم جراحی بهترین روش درمان است.

4- شانت

شانت در پزشکی به هر گونه سوراخ و هر گونه محل عبور برای جابه‌جایی مایعات موجود در بدن از بخشی به بخش دیگر گفته می‌شود.

شانت انواع متفاوتی دارد و برای درمان بیماری‌های مختلفی به کار برده می‌شود، برای درمان آسیت از شانت صفاقی وریدی استفاده می‌کنند که وظیفه‌ی آن تخلیه مایع صفاقی از صفاق به ورید است. این شانت یک لوله‌ی بلند با یک سوپاپ بدون بازگشت زیر جلدی از صفاق به ورید ژیگولار داخلی (ورید اجوف فوقانی) در گردن است که اجازه می‌دهد مایع آسیت به صورت مستقیم به جریان خون وارد شود.

عوارض کشیدن آب شکم

1- احتمال پارگی و آسیب روده، مثانه یا رگ‌های خونی اطراف شکم و خونریزی

2- با خارج شدن مایع میان بافتی ممکن است افت فشار، افت قند و سرگیجه رخ دهد.

3- عفونت حفره‌‌ی شکمی و پرده‌ی صفاق

راه‌های تشخیص علت آسیت یا آب آوردن شکم

اولین و ساده‌ترین روش تشخیص آسیت معاینه‌ی فیزیکی یا بالینی شکم فرد است، برای این منظور پزشک شکم بیمار را لمس می‌کند و همزمان با اندازه‌گیری منظم دور شکم و وزن فرد، بیماری را تشخیص می‌دهد.

آزمایش خون: طی آزمایش خون عموما عملکرد کبد و کلیه بررسی می‌شود.

آزمایش آنزیم‌های کبدی: وجود آنزیم‌های کبدی طبیعی نشان‌ دهنده‌ی عملکرد سالم کبد است.

آنالیز مایع آسیت: بررسی نمونه‌ای که از مایع تجمع‌یافته در شکم به دست آمده، ممکن است شواهدی از سرطان یا عفونت را نشان دهد.

سونوگرافی شکم: سونوگرافی راه‌حل مناسبی برای بررسی محوطه‌ی شکم است. سونوگرافی ممکن است توده‌ی سرطانی و یا گسترش سرطان به کبد را نشان دهد.

در صورتی که سونوگرافی به تشخیص علت آسیت کمک نکند، پزشک ممکن است ام‌آرآی درخواست کند.

برای آب آوردن شکم چه زمانی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

آسیت براساس احتمال زمینه‌ای ممکن است به تدریج و یا ناگهانی بروز پیدا کند. علائم زیر همیشه نیاز به مراجعه اورژانسی ندارند اما بهتر است در صورت بروز پزشکتان را از آن‌ها مطلع کنید. شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین گوارش و کبد ما نوبت بگیرید.

• شکم متسع و  بادکرده

• افزایش وزن ناگهانی

• تنگی نفس وقتی دراز می‌کشید

• کاهش وزن

• درد شکم

• نفخ

• حالت تهوع و استفراغ

• سوزش سر دل

کلام آخر

آسیت معمولا زمانی رخ می‌دهد که کبد به درستی کار نمی‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که آسیت شکمی شایع‌ترین عارضه سیروز (اسکار کبد) است. در این حالت مایعات، فضای بین پوشش شکم و اعضا را پر می‌کند. که در این صورت به علت شدت آب آوردن شکم، ممکن است برای فرد دردناک باشد و در بسیاری از موارد، آخرین راه درمان بیماری پیوند کبد می‌باشد.

از شما عزیزان ممنونیم که تا پایان این مقاله از سایت نوبت‌دهی آنلاین پزشکی طبینجا همراه ما بودید ما سعی کردیم تمام اطلاعات مورد نیاز برای تشخیص و درمان بیماری آسیت را در اختیار شما قرار دهیم.

سوالات متداول درباره‌ی آب آوردن شکم

علت آب آوردن شکم یا آسیت در بیماران سرطانی چیست؟

دو دلیل اصلی باعث ایجاد آسیت در بیماران مبتلا به سرطان می‌شود. اول: سرطان ممکن است به اندام‌های داخلی حفره‌ی شکم متاستاز (گسترش سلول‌های سرطانی) کند و باعث آسیت بدخیم شود. دوم: سرطان می‌تواند به کبد گسترش یابد و باعث افزایش فشار در کبد و سرطان کبد شود.

علت آب آوردن شکم یا آسیت بعد از شیمی درمانی چیست؟

شیمی درمانی روشی برای درمان بیماری سرطان است، و با از بین بردن سلول‌های سرطانی بیماری را درمان می‌کند. با از بین رفتن و مردن سلول‌های سرطانی یون‌هایی مانند سدیم و پتاسیم از سلول‌ها آزاد می‌شوند و همین یون‌ها باعث افزایش مایع میان بافتی می‌شوند با افزایش این مایع آسیت به وجود می‌آید.

آیا آسیت یا آب آوردن شکم خطرناک است و باعث مرگ می‌شود؟

بله، در مواقعی که میزان آسیت شدید باشد، مایع به سمت قفسه‌ی سینه رفته و اطراف ریه‌ها را احاطه می‌کند بنابراین باعث می‌شود که ریه‌ها به خوبی باز نشوند در نتیجه تنگی نفس ایجاد ‌شود. در بعضی مواقع نیز این تنگی نفس افزایش می‌یا‌بد و ممکن است باعث مرگ بیمار شود. و یا حتی ممکن است این مایع میان بافتی عفونت کند که کنترل نکردن آن می‌تواند خطرناک و یا حتی کشنده باشد.

علت آب آوردن شکم یا آسیت در نوزادان چیست؟

اختلالات کبدی، کلیوی و قلبی از شایع‌ترین دلایل آسیت در نوزادان هستند. از سایر علل احتمالی می‌توان به سرطان، کاهش آلبومین و احتباس نمک اشاره کرد. در نظر داشته باشید که اگر آسیت در نوزادان درمان نشوند حالت مرگباری را برای نوزاد به وجود می‌آورد.