نیمه شب است و شما به سقف خیره شده اید یا مشغول فکر کردن به صورتحساب، کار و بچه ها هستید. زمانی که خوابتان نمی برد به نظر ساده ترین و سوسه برانگیز راه حل استفاده از داروهای خواب آور است. بهتر است یک لحظه دست نگه دارید و به این بیندیشید که آیا عاملی مثل مصرف مواد کافئینی یا تماشای تلویزیون باعث بر هم زدن خوابتان شده یا به صورت مزمن بیخوابی را تجربه می کنید؟ در هر صورت قبل از شروع به مصرف داروهای خواب آور ، مطالعه این پست طبینجا را از دست ندهید.
آیا داروهای خواب آور گزینه درمانی مناسب برای شماست؟
بیخوابی مزمن معمولا نشانه یک مشکل روانی یا سلامتی است که بصورت ناتوانی در به خواب رفتن، در زمان مناسب خود را نشان می دهد. اما مصرف داروهای خواب آور تنها به عنوان یک گزینه موقتی عمل کرده بلکه در طولانی مدت می توانند با عوارضی مانند اعتیاد به مصرف آنها، حتی به بیخوابی بیشتر دامن بزنند. البته این گفته بدان معنا نیست که هرگز نباید از قرص خواب استفاده کنید، اما بایستی فواید را در برابر خطرات آن بسنجید.
چنانچه تحت درمان طولانی مدت با قرص های خواب آور هستید، بهتر است زمان مصرف آنها را به زمان مورد نیاز موکول کنید تا حد الامکان از وابستگی و تحمل دارویی به آنها جلوگیری کنید.
انواع داروهای خواب آور
پزشکان معمولا داروهای خواب آور را با دو هدف دارویی القاء فرآیند خواب یا طولانی تر شدن زمان خوابیدن تجویز می نمایند. معمولا قرص های خواب به چند دسته دارویی طبقه بندی می شوند که این گروه های دارویی شامل:
1) بنزودیازپین ها
بنزودیازپین ها قدیمی ترین کلاس داروهای خواب آور هستند که هنوز هم معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند. تصور می شود که بنزودیازپین ها نسبت به سایر گروه های دارویی خواب آور آرامبخش خطر وابستگی بیشتری دارند و بیشتر به عنوان داروهای درمان اختلالات اضطرابی تجویز می شوند. بنزودیازپین هایی که برای درمان بی خوابی تایید شده اند شامل استازولام فلورازپام، کوازپام، تمازپام و تریازولام هستند.
2) غیر بنزودیازپین ها
برخی از داروهای خواب آور جدید، ساختار شیمیایی مشابه بنزودیازپین ندارند، اما در همان ناحیه مغزی عمل می کنند. تصور می شود که آنها عوارض جانبی و خطر وابستگی کمتری را برای فرد مصرف کننده به همراه داشته باشند، اما هنوز هم جزو مواد کنترل شده محسوب می شوند. این قرص ها شامل زالپون، زولپیدم و اسکوپیکلون هستند که برای استفاده طولانی مدت تر از شش ماه آزمایش شده اند.
3) داروهای ضد افسردگی
سازمان غذا و دارو استفاده از داروهای ضد افسردگی را به منظور درمان بی خوابی تایید نکرده است و همچنین استفاده از آنها در درمان بی خوابی موثر واقع نشده اند. با این حال، برخی از داروهای ضد افسردگی به دلیل اثرات آرام بخشی، بدون برچسب تجویز می شوند. همانند سایر داروهای افسردگی، خطر اندک اما قابل توجهی برای افکار خودکشی یا تشدید یافتن افسردگی، به ویژه در کودکان و نوجوانان وجود خواهد داشت.
4) آنتی هیستامین ها
آنتی هیستامین ها اگرچه به عنوان داروهای تخفیف دهنده آلرژی و حملات آن مورد استفاده قرار می گیرند، اما به علت داشتن ماده اصلی تقویت خواب آلودگی ممکن است به عنوان یک داروی بدون نسخه مورد استفاده قرار بگیرند. دیفن هیدرامین یکی از شایعترین قرصهای آنتی هیستامینی مصرفی است.
عوارض داروهای خواب آور
بایستی به این نکته توجه داشت که برخی از عوارض داروهای خواب آور در تمامی گروه های دارویی آنها وجود داشته و برخی از عوارض نیز در موارد نادر ممکن است در برخی از این داروهای خواب آور دیده شوند. برخی از عوارض مشترک برای تمامی قرص های خواب عبارتند از:
- واکنش شدید آلرژیک
- ورم صورت
- کاهش حافظه
- توهم
- افکار یا اقدام به خودکشی
- رفتارهای پیچیده مرتبط با خوابیدن
- رانندگی در خواب (بدون وجود هوشیاری کامل)
- غذا خوردن در خواب (بدون یادآوری و با افزایش وزن)
عوارض داروهای خواب آور بنزودیازپینی
زمانی که افراد تحت مصرف این گروه دارویی قرار می گیرند هم از نظر جسمی و هم روانی در معرض وابسته شدن به آن قرار می گیرند. زمانی که برای مدت طولانی مصرف شوند، فرد ممکن است به این باور برسد که بدون مصرف این داروی خواب نمی تواند بخوابد. با قطع مصرف این نوع از داروهای خواب آور فرد ممکن است علائم ترک جسمی مانند اضطراب و بی خوابی را تجربه نماید. قرص های خواب آور در صورت استفاده شبانه می توانند اثر خود را از دست بدهند، زیرا گیرنده های مغز نسبت به اثرات آنها حساسیت کمتری پیدا می کنند.
در طی سه تا چهار هفته، بنزودیازپین ها نمی توانند حتی به اندازه یک قرص قند موثر باشند. فرد ممکن است روز بعد با کاهش سرعت شناخت اطراف و نوعی خماری روبه رو شود که این کسالت می تواند احساس کمبود خواب واقعی را نیز بدتر کند.
عوارض داروهای خواب آور غیر بنزودیازپینی
به طور کلی، غیر بنزودیازپین ها اشکال دارویی کمتری نسبت به بنزودیازپین ها دارند، اما این باعث نمی شود که برای همه مناسب باشد. برخی ممکن است این نوع داروهای خواب را در کمک به خوابیدن بی تأثیر بدانند، در حالی که اثرات طولانی مدت آنها هنوز ناشناخته است. برخی دیگر از عوارض جانبی آنها عبارتند از:
- تحمل دارویی
- برگشت بی خوابی
- سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، مشکل در بلع یا تنفس
- در بعضی موارد رفتارهای خطرناک مرتبط با خواب مانند راه رفتن در خواب، رانندگی در خواب و غذا خوردن در خواب
- افسردگی جدید یا شدت یافتن افکار یا اقدامات خودکشی
عوارض جانبی قرص های خواب آور آنتی هیستامینی
مشکل آنتی هیستامین ها اینست که خاصیت آرام بخشی آنها اغلب تا روز بعد ادامه پیدا کرده و منجر به اثر خماری روز بعد می شود. همچنین در صورت استفاده طولانی مدت، قادرند باعث فراموشی و سردرد شوند. به دلیل این مسائل، متخصصان خواب استفاده منظم از آنها را توصیه نمی کنند.(1) برخی دیگر از عوارض جانبی آنها شامل:
- خواب آلودگی متوسط تا شدید روز بعد
- سرگیجه و فراموشی
- سردرد
- کابوس و وحشت در خواب
- احساس عدم تعادل
- یبوست و احتباس ادرار
- تاری دید
- خشکی دهان و گلو
- حالت تهوع
نحوه مصرف داروی خواب
بایستی به این نکته توجه داشته باشید که علاوه بر عوارض جانبی، برخی از این داروها دستورالعمل های خاصی را دارا هستند. به عنوان مثال داروهای بنزودیازپینی و غیر آن نباید در افراد مبتلا به مشکلات تنفسی مرتبط با خواب (آپنه انسدادی)، ضعف عصبی عضلانی (میاستنی گراویس) و زنان باردار و شیرده مصرف شود. آنتی هیستامین ها در موارد زیر باید با احتیاط مصرف شود:
- مردان با بزرگی پروستات
- افراد با مشکلات ادراری
- افراد مبتلا به گلوکوم
- مبتلایان به بیماری های کبدی
- مبتلایان به صرع
- مبتلایان به پورفیریا
- آنتی هیستامین ها نباید در دوران بارداری یا در دوران شیردهی استفاده شوند.
اگر تحت مصرف داروهای خواب قرار دارید و یا از بیخوابی رنج می برید، می توانید از طریق سامانه آنلاین طبینجا از متخصصین اعصاب و روان ما نوبت بگیرید.
