شاید برای بسیاری از شما تجربه بیهوشی گذرا بعد از ایستادن طولانی مدت اتفاق افتاده باشد. این حادثه تحت عنوان سنکوپ نامیده می شود. سنکوپ به عنوان از دست دادن ناگهانی و گذرای هوشیاری به همراه عدم توانایی در حفظ تون وضعیتی بدن تعریف می شود  شایعترین علت سنکوپ در جمعیت کودکان طبیعی، سنکوپ نوروکاردیوژنیک که با به نام سنکوپ وازوواگال هم شناخته می‌شود، است. اگرچه این نوع سنکوپ در نوجوانان بسیار شایع بوده و پیش آگهی بسیار خوبی هم دارد ولی دیگر علل از دست دادن هوشیاری بسیار خطرناک است لذا سنکوپ می تواند اولین نشانه شرایط جدی دیگر باشد.  سنکوپ غالباً در دوره نوجوانی و به طور خاص بین ۱۱ تا ۱۳ سالگی روی می‌دهد . میزان رخ داد در دختران بیشتر از پسران است، حدود ۲۵ درصد از تمامی بزرگسالان جوان حداقل یکبار حمله سنکوپ را تجربه می کنند .

آنچه در این مقاله خواهید خواند

مکانیسم مسئول ایجاد سنکوپ

 هر مکانیسمی که آن را ایجاد کرده باشد در اثر نرسیدن خون کافی به گردش خون مغزی، همراه با از دست دادن هوشیاری و ناتوانی در دیدن در وضعیت ایستادن ایجاد می شود . مکانیسم مسئول ایجاد سنکوپ به طور کامل شناخته نشده ولی به نظر می رسد که شامل بعضی از حوادث تحریک کننده است که منجر به گشادی عروق، احتباس خون در ورید های قسمت های تحتانی بدن می شود که با ایستادن طولانی بدتر می شود. کاهش پرشدگی قلبی به همراه افزایش ضربان قلب جبرانی و فعالیت سمپاتیک دستگاه عصبی توجیه شود.  رخداد تیپیک به واسطه تنوعی از سناریوها نظیر دیدن صحنه خون، دیگر واکنش‌های احساسی، بعضی از بوها و ایستادن به مدت طولانی تحریک می شود . اغلب بیماران تغییرات فشار خون و ضربان قلب را به نمایش می‌گذارند. پیش از رخداد سنکوب فشار خون افت کرده و ضربان قلب افزایش می‌یابد و در حضور افت هوشیاری ، کاهش ضربان قلب واضح دیده می شود و بیمار رنگ پریده می گردد. در سنکوپ با کاهش هوشیاری وضعیت درازکش به پشت بازگشت وریدی و پرشدگی دهلیزی را به طور چشمگیری افزایش داده و فشار خون مناسب سریعاً به حد طبیعی برمی‌گردد .

علل اولیه سنکوپ

از علل اولیه سنکوپ مهمترین علل شامل علل قلبی از جمله سندروم QT طولانی می باشد.  علل غیر قلبی شامل تشنج بوده.

ارزیابی بیمار با سنکوپ

مهمترین هدف ارزیابی بیمار جدید با سنکوپ تشخیص موارد با مخاطره جانی است. به طور تیپیک بیمار به مدت طولانی در وضعیت ایستاده بوده. غالباً در یک روز گرم یا از خواب بیدار شده یا در یک وضعیت درازکش به پشت استراحت می کرده است. رخداد این اتفاق در زیر دوش آب شایع بوده که احتمالاً در اثر وضعیت ایستادن و گشادی عروق که در اثر عبور جریان آب گرم رخ می‌دهد می باشد. برای پسران رخ داد در حین دفع ادرار ایستاده گزارش شده است. سنکوپ در دختران در حالیکه ایستاده یا نشسته یا در حالی که در حال شانه کردن موی سرشان هستند شایع است. علامت پیش درآمد تیپیک که پیش از سنکوپ رخ می دهد شامل سبکی سر و سیاهی رفتن چشم ها، تهوع ، استفراغ، تعریق و احساس گرما یا سرما است. بیماران می‌توانند از تغییرات میدان بینایی و احساس درد شاکی باشند. بیماران می توانند دچار رنگ پریدگی شدید شده یا رنگ تیره به سمت خاکستری داشته باشند. آسیب به بیمار معمولا ً غیر معمول است زیرا بیمار معمولاً به قدر کافی علائم پیش درآمد دارد که بتواند بر اساس آنها از بروز آسیب جلوگیری کند . از دست دادن هوشیاری معمولا موقتی بوده و به محض اینکه بیمار به وضعیت درازکش به پشت در می آید از دست دادن هوشیاری به سرعت ظرف چند ثانیه برطرف شده و وضعیت خواب آلودگی پس از حادثه دیده نمی‌شود.

علائم خطر سنکوپ

علائم خطر که به پزشک اعلام می نمایند یک مکانیسم ساده محصول سرکوب نبوده و ممکن است مخاطره جانی وجود داشته باشد:

• رخ دادن سنکوپ در حین ورزش بیانگر آریتمی یا انسداد عروق کرونر است.
• آسیب بیمار معرف رخداد ناگهانی 
• رخداد سنکوپ در وضعیت درازکش به پشت 
• داشتن سابقه اختلالات قلبی و سنکوپ در اعضای خانواده

گرفتن یک تاریخچه خانوادگی در ارزیابی بیمار ضروری است. چنانچه اگر اقوام درجه یک با سندروم های وراثتی نظیر سندروم QT طولانی وجود داشته باشند این امر می‌تواند منجر به ارزیابی بیمار گردد.

درمان سنکوپ

قالب بیماران مبتلا به سنکوپ به تدریج و با رشد به سمت بلوغ تجربه بهتر شدن دارند و بعضی حتی در ماه ها یا سال های بعد دچار احساس بهبودی می شوند. با این حال مصرف  مقدار کافی آب و نمک به طور عمومی توصیه می شود به خصوص در افرادی که رژیم غذایی به مقدار کم نمک یا محدودیت دریافت مایعات داشتند. مهمترین مرحله درمانی ارائه آموزش است. چنانچه فرد از اهمیت علائم پیش درآمد مطلع باشد می تواند با اتخاذ مراحل مناسبی مثل تغییر وضعیت و پرهیز از ایستادن به مقابله با سنکوپ برخیزد. در برخی موارد درمان دارویی استفاده می‌شود ولی اختصاصی نمی باشد و هنوز درمان ها در حال بررسی هستند.

شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص قلب و عروق ما نوبت بگیرید.