میزان نرمال کراتینین چقدر است؟ علائم و درمان کراتینین بالا

کراتینین (creatinine) یک ماده زائد دفعی بدن بوده که به عنوان شاخص نسبتاً قابل اعتماد برای عملکرد کلیه ها استفاده می شود. کلیه ها کراتینین خون را در محدوده طبیعی حفظ می کنند، بنابراین کراتینین بالا نشان دهنده اختلال در عملکرد کلیه یا بیماری کلیوی است.

از آنجا که امکان اختلال در عملکرد کلیه ها به هر دلیلی وجود دارد، سطح کراتینین در خون به دلیل دفع ضعیف آن توسط کلیه ها افزایش می یابد. در نتیجه مقادیر غیر طبیعی بالای کراتینین هشدار دهنده اختلال احتمالی یا نارسایی کلیه ها است. به همین دلیل است که آزمایشات استاندارد خون به طور معمول میزان کراتینین خون را بررسی می کنند.

کراتینین چیست؟

با محاسبه میزان دفع کراتینین از بدن توسط کلیه ها، اندازه گیری دقیق تری از عملکرد کلیه برآورد می شود. این حالت میزان پاکسازی توسط کلیه ها (میزان فیلتراسیون گلومرولی یا GFR) را تخمین می زند. میزان دفع کراتینین را می توان به دو روش اندازه گیری کرد.
در روش اول با استفاده از فرمول میزان سطح سرمی کراتینین (خون)، وزن بیمار و سن محاسبه می شود. در این فرمول قد و وزن بیمار نیز برای محاسبه تاثیر گذار هستند.
همچنین می توان با جمع آوری نمونه ادرار 24 ساعته و سپس نمونه گیری خون، دفع کراتینین را مستقیماً اندازه گیری کرد. در نهایت سطح کراتینین ادرار و خون تعیین و مقایسه می شود. پاکسازی طبیعی کراتینین برای زنان سالم 128-88 میلی لیتر در دقیقه بوده و 97 تا 137 میلی لیتر در دقیقه برای مردان است (رنج نرمال کراتینین خون ممکن است در آزمایشگاه ها کمی متفاوت باشد).

BUN چیست؟

میزان نیتروژن اوره خون (BUN) یکی دیگر از شاخص های عملکرد کلیه است. اوره همچنین یک محصول جانبی متابولیک است که در صورت اختلال در عملکرد کلیه می تواند افزایش یابد. به طور کلی نسبت BUN به کراتینین در مقایسه با سطح کراتینین تنها، اطلاعات دقیق تری در مورد عملکرد کلیه و دلایل زمینه ای احتمالی آن ارائه می دهد. BUN همچنین با کم آبی بدن افزایش می یابد.

اخیرا افزایش سطح کراتینین در نوزادان همراه با باکتریمی مشاهده شده، در حالی که افزایش سطح آن در مردان بالغ با خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط است.

مقدار نرمال کراتینین

مقدار نرمال creatinine آزمایش تقریباً 6/. تا 2/1 میلی گرم در دسی لیتر برای مردان بالغ و میزان طبیعی کراتینین خون 5/. تا 1/1 میلی گرم در دسی لیتر برای زنان بالغ است. زنان اغلب سطح کراتینین خون کمتری نسبت به مردان دارند، دلیل این امر این است که زنان از توده بدنی کمتری نسبت به مردان برخوردارند. سطح کراتینین بسته به اندازه و توده عضلانی فرد متفاوت خواهد بود.

سطح کراتینین بالا

میزان نرمال کراتین خون در بزرگسالان با یک کلیه سالم چیزی در حدود 8/1 یا 9/1 در نظر گرفته می شود.
سطح کراتینین که در نوزادان به 2 یا بیشتر و در بزرگسالان به 5 یا بیشتر برسد ممکن است نشان دهنده اختلال شدید کلیه باشد.
نیاز به دستگاه دیالیز برای حذف مواد زائد از خون بر اساس ملاحظات متعددی از جمله BUN، سطح کراتینین، سطح پتاسیم و میزان مایعات محبوس شده در بدن بیمار صورت می گیرد.

علائم کراتینین بالا

علائم اختلال عملکرد کلیه (نارسایی کلیه) بسیار متفاوت بوده و به طور کلی با سطح کراتینین در خون ارتباطی ندارند.
برخی از افراد ممکن است به طور تصادفی و بدون داشتن هیچ علامتی متوجه وجود بیماری شدید کلیوی و افزایش کراتینین در خون خود شوند.
در برخی دیگر، بسته به علت، ممکن است علائم مختلف نارسایی کلیه وجود داشته باشد، از جمله:

• احساس کم آبی
• خستگی
• ورم
• تغییر در تعداد دفعات ادرار کردن
• از دست دادن اشتها
• تنگی نفس
• گیجی

بسیاری از علائم غیر اختصاصی دیگر (مانند تهوع، استفراغ، نوروپاتی و خشکی پوست).
دیابت و فشار خون بالا شایع ترین علل بیماری مزمن کلیوی طولانی مدت هستند.
عفونت های کلیه، رابدومیولیز (تجزیه غیرعادی عضلات) و انسداد مجاری ادراری نیز ممکن است سطح کراتینین را بالا ببرد.

علل افزایش کراتینین خون

هر شرایطی که عملکرد کلیه ها را مختل کند به احتمال زیاد باعث افزایش سطح کراتینین در خون می شود. مهم است تشخیص دهیم چه فرآیندی از نوع مزمن یا اتفاقی منجر به اختلال عملکرد کلیه (نارسایی کلیه، آزوتمی) شده است. اتفاقات اخیر ممکن است به راحتی درمان و برطرف شوند.

شایع ترین علل بیماری کلیوی طولانی مدت (مزمن) در بزرگسالان عبارتند از:

• فشار خون بالا
• دیابت

سایر علل افزایش سطح کراتینین خون عبارتند از:

• مصرف برخی از داروها به عنوان مثال، سایمتیدین، سولفامتوکسازول، تری متوپریم یا داروهای شیمی درمانی گاهی اوقات می توانند باعث افزایش غیرعادی سطح کراتینین بطور موقت شوند.
• کراتینین سرم نیز می تواند به صورت گذرا پس از مصرف مقدار زیادی گوشت در رژیم غذایی افزایش یابد. بنابراین، گاهی اوقات تغذیه می تواند در اندازه گیری کراتینین نقش داشته باشد.
• عفونت های کلیه، رابدومیولیز (تجزیه غیرعادی عضلات) و انسداد مجاری ادراری نیز ممکن است سطح کراتینین را بالا ببرد.

مقدار کراتینین در بارداری

در دوران بارداری، به دلیل افزایش جریان خون کلیه ها، ممکن است مقداری پروتئین اضافی از طریق ادرار دفع شود. این افزایش از دست دادن پروتئین به طور معمول نباید مقادیری بیشتر از 300 میلی گرم در 24 ساعت باشد. اگر مقدار کراتینین ادرار 24 ساعته زن باردار بیش از 300 میلی گرم در 24 ساعت باشد، احتمالا نشانه ای از پیشرفت پره اکلامپسی خواهد بود.

عوامل خطر

بزرگسالان جوان با توده عضلانی یا میانسال ممکن است کراتین بیشتری نسبت به حد معمول در خون خود داشته باشند.
افراد مسن ممکن است کراتین کمتری نسبت به حالت عادی در خون خود داشته باشند. بسته به رشد ماهیچه ای، سطح طبیعی کراتینین نوزادان حدود 2/0 یا بیشتر است.
در افرادی که دچار سوءتغذیه، کاهش وزن شدید و بیماریهای طولانی مدت هستند، توده عضلانی با گذشت زمان کاهش می یابد و بنابراین، سطح کراتینین آنها ممکن است نسبت به سن آنها کمتر از حد انتظار باشد.

تشخیص

نمونه ادرار 24 ساعته دقیق ترین روش برای ارزیابی عملکرد کلیه با کراتینین است. ورزش شدید یا آسیب های عضلانی که در طول جمع آوری رخ می دهد باعث افزایش مقدار کراتینین در خون می شود و ممکن است منجر به نتایج کاذب فیلتراسیون کراتینین شود.

درمان کراتینین بالا

اگر کراتین در ادرار بالایی دارید بایستی با پزشک خود یک برنامه درمانی و غذایی مناسب برای پیشگیری از عوارض جانبی ناخواسته آن داشته باشید. در ادامه شما را با برخی از ممنوعات کراتین بالا بیشتر آشنا می کنیم:

• از مصرف مکمل های بدنسازی حاوی کراتین خودداری کنید.
• مصرف پروتئین خود را کاهش دهید.
• مصرف نمک خود را کاهش دهید.
• از مصرف بیش از حد مسکن های غیر استروئیدی خودداری کنید.
• سیگار نکشید.
• از مصرف نوشیدنی های الکلی اجتناب کنید.

میوه های مفید برای کراتین بالا

انگور و سیب، همچنین آب میوه مربوط به آنها، جایگزین های خوبی برای پرتقال، آب پرتقال و موز هستند، زیرا دارای مقدار کمی پتاسیم هستند. موز، پرتقال و آب پرتقال سرشار از پتاسیم هستند و باید در رژیم غذایی کلیوی محدود شوند.

غذاهای مفید برای کاهش کراتین بالا

خوردن گوشت قرمز کمتر و محصولات ماهی کمتر ممکن است سطح بالای کراتینین را کاهش دهد. ممکن است فرد سعی کند منابع بیشتری از پروتئین گیاهی مانند لوبیا را در رژیم غذایی خود بگنجاند. اگر در مورد سطح بالای کراتین خود نگران هستید بهتر است از مصرف محصولات پروتئینی مانند تخم مرغ اجتناب کنید.
همزمان با بیماری های کلیوی، پتاسیم بیش از حد می تواند در خون تجمع یافته و مشکلات جدی قلبی ایجاد کند. پرتقال، سیب زمینی، گوجه فرنگی، نان سبوس دار و بسیاری از غذاهای دیگر سرشار از پتاسیم هستند. سیب، هویج و نان سفید دارای پتاسیم کمتری هستند.
یکی از فرضیاتی که در مورد مصرف عسل برای کراتین بالا وجود دارد اینست که، حیواناتی که از عسل تغذیه می کردند اختلال عملکرد کلیوی کمتری داشتند.

منبع

اگر در برگه آزمایش خون شما هم اعداد حاکی از کراتینین بالا است، می توانید در این باره با متخصصین کلیه و نفرولوژی طبینجا مشورت نمایید.