شیرخوار طبیعی تازه متولد شده در مقایسه با کودکان بزرگتر و بالغین سطح هموگلوبین و هماتوکریت بالا تر و گلبول های قرمز بزرگتری دارند. با این حال در هفته اول زندگی کاهش پیشرونده سطح هموگلوبین شروع و به مدت ۶ تا ۸ هفته ادامه پیدا می کند. نتیجه این کاهش کم خونی فیزیولوژیک یا طبیعی شیرخوارگی نامیده می شود.
مکانیسم
با شروع تنفس پس از تولد اکسیژن بسیار زیادی برای انتقال به هموگلوبین فراهم می گردد و به دنبال آن درصد پر شدن و اشباع اکسیژن از ۵۰ به ۹۰ درصد یا بیشتر می‌رسد. علاوه بر این که بعد از تولد بطور طبیعی ساخت هموگلوبین از نوع جنینی به هموگلوبین بالغین تغییر می‌کند و هموگلوبین بالغین( با تمایل کمتر به اکسیژن) جایگزین هموگلوبین جنینی( با تمایل بالا به اکسیژن )می شود و از طرف دیگر هموگلوبین بالغین قابلیت بیشتری در اکسیژن رسانی به بافت ها را دارد، در نتیجه افزایش غلظت اکسیژن خون و بهبود اکسیژن رسانی به بافت ها منجر به کاهش نیاز به اکسیژن و کاهش تولید اریتروپویتین که تحریک کننده ساخت هموگلوبین است میگردد که مهار خون سازی را بدنبال دارد. این مکانیسنم موجب بروز کم خونی در شیرخوار می گردد. کاهش غلظت هموگلوبین تا زمانی ادامه می یابد که نیاز به اکسیژن بافت ها بیشتر از آزاد شدن آنها در بافت باشد. به طور طبیعی این اتفاق بین هفته های هشت تا دوازده رخ می دهد. یعنی زمانی که غلظت هموگلوبین خون حدود ۱۱ گرم بر دسی لیتر باشد. در نوزاد سالم به‌ندرت هموگلوبین به کمتر از ۱۰ می‌رسد. در این زمان تولید اریتروپوئتین افزایش یافته و خون سازی ادامه پیدا می‌کند. حتی در صورت عدم دریافت آهن از رژیم غذایی، ذخیره آهن سیستم رتیکولواندوتلیال از تخریب گلبولهای قرمز به دست آمده برای ساخت مجدد هموگلوبین تا سن ۲۰ هفتگی کفایت می‌کند. این کم خونی یک تطابق فیزیولوژیک با زندگی خارج رحمی محسوب می‌شود که در نتیجه افزایش میزان انتقال اکسیژن به بافت ها بیشتر از میزان مورد نیاز است. پس این کم‌خونی مشکل خونی و هماتولوژیک محسوب نمی شود و نیاز به درمان ندارد، مگر این که عوامل دیگری آن را تشدید کرده باشند. شیرخواران نارس دچار کم خونی فیزیولوژیک از نوع کم خونی فیزیولوژیک نارس میشوند. هموگلوبین خیلی سریع و به میزان زیادی کاهش می یابد. حداقل سطح هموگلوبین ۷ تا ۹ گرم بر دسی لیتر است که معمولاً در حدود ۳ تا ۶ هفتگی اکثر نوزادان نارس به این سطح می‌رسند. فاکتورهای فیزیولوژیک هموگلوبین کاهش یافته و با عواملی مانند دفع خون به علت خون گیری های مکرر جهت کنترل وضعیت بیمار بدحال تشدید می یابند. برخی فاکتورهای رژیم غذایی مثل کمبود اسید فولیک می تواند منجر به تشدید کم‌خونی فیزیولوژیک شود. اگر دفع خون قابل ملاحظه نباشد ذخایر آهن برای حفظ خون سازی در بدو تولد کافی می باشد. کمبود ویتامین e نقشی در کم خونی شیرخواران نارس ندارد. تغذیه با شیر مادر و شیر خشک های امروزی ویتامین d کافی را فراهم می‌کند.
درمان کم خونی
کم خونی فیزیولوژیک در شیرخواران رسیده نیاز به درمان خاصی ندارد، جز اینکه مطمئن شویم رژیم غذایی نوزاد حاوی مواد غذایی اصلی برای خون سازی طبیعی است. در شیرخواران نارس هموگلوبین مطلوب مشخص نشده است و معمولاً با توجه به شرایط بالینی شیرخوار مشخص می‌شود و ممکن است برای حفظ هموگلوبینی که برای آن کودک ضروری در نظر گرفته می شود، نیاز به تزریق خون باشد. شیرخواران نارسی که خوب تغذیه می شوند و رشد طبیعی دارند به ندرت به تزریق خون نیاز دارند مگر اینکه به دلایل پزشکی از دست دادن قابل ملاحظه خون داشته باشند. با اینکه عواملی مثل وزن گیری ضعیف، مشکلات تنفسی، غیر طبیعی بودن ضربان قلب نیاز به تزریق خون را بیشتر می‌کند اما مفید بودن آن به اثبات نرسیده است. تست های آزمایشگاهی مثل لاکتات خون، اریتروپویتین، درصد اشباع اکسیژن وریدی مخلوط ارزش پیش بینی کننده کمی دارند.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصص کودکان ما نوبت بگیرید.
