دلیل ترشح شیر از سینه در زنان غیر باردار یا باردار میتواند موارد مختلفی باشد. اصلیترین علت آن عدم تعادل هورمونها به دلایل مختلف است. ترشح از سینه میتواند شیریرنگ، سبز یا خونی باشد و ممکن است فرد را نگران کند. ترشح شیر بدون بارداری یا شیردهی، در اصطلاح پزشکی «گالاکتوره» نامیده میشود. بهتر است بدانید ترشح شیری رنگ از سینه با ترشح چرک یا خون متفاوت است و درصورت وجود ترشحات چرکی یا خونی باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
علت ترشح شیر از سینه
هورمونی که مسئول تولید و ترشح شیر از سینه است، پرولاکتین نام دارد. این هورمون در بخشی از مغز به نام هیپوفیز ساخته میشود و تولید آن توسط هورمونی دیگر به نام دوپامین کنترل میشود. هر عاملی که نظم این هورمونها را به هم بزند، میتواند باعث افزایش پرولاکتین و تولید شیر بدون حاملگی شود. هورمونهای دیگر مثل استروژن و هورمونهای مرتبط با تیروئید نیز میتوانند بر میزان پرولاکتین اثر بگذارند.
پیشنهاد مطالعه: معرفی بهترین دکتر پروتز سینه
دلایل ترشح شیر از سینه در زنان
1- شیردهی
زمانی که نوزاد سینه مادر را میمکد، تحریک اعصاب این ناحیه پیامهایی را به مغز مخابره میکنند که منجر به تولید پرولاکتین و آغاز شیردهی میشود. معمولاً بعد از قطع شیردهی نیز تا مدتی این تولید شیر ادامه دارد. تولید شیر یک سال بعد از قطع شیردهی را دیگر نمیتوان به شیردهی مرتبط دانست و نیازمند بررسی است.
2- بارداری
در اواخر بارداری بدن در حال آمادهسازی خود برای آغاز شیردهی است. هورمونهای بارداری موجب بزرگ شدن بافت پستان، بزرگ شدن و تقسیم شدن مجاری پستان و تولید تدریجی شیر میشود. تولید و تجمع شیر کم کم باعث باز شدن مجاری شیری پستان میشود و ممکن است فشار این شیر باعث خروج ناگهانی شیر از سینه شود. این اتفاق معمولاً در پایان سه ماهه سوم رخ میدهد اما ممکن است زودتر در سه ماهه دوم نیز اتفاق بیفتد.
3- کمکاری تیروئید
در کمکاری تیروئید کاهش هورمون تیروئید باعث افزایش هورمونهای مسئول تحریک تولید تیروئید میشود. افزایش یکی از این هورمونها که TRH نام دارد، ممکن است منجر به افزایش پرولاکتین شود و دلیل ترشح شیر از سینه در زنان باشد.
4- داروها
بعضی داروها بر میزان دوپامین و درنتیجه بر میزان پرولاکتین اثر دارند و میتوانند دلیل ترشح شیر از سینه باشند. از جمله داروهای ضد سایکوز مثل الانزاپین، کلوزاپین، ریسپریدون، داروهای ضد افسردگی مثل کلومیپرامین، و داروهای ضد تهوع مثل متوکلوپرامید و دومپریدون.
5- تومورهای هیپوفیز
تومورهای خوشخیم بخش هیپوفیز مغز از علل تولید زیاد هورمون پرولاکتین هستند. یکی از این نوع تومورها «آدنوم هیپوفیز» نام دارد که باعث بالا رفتن میزان تمام هورمونهای تولید شدن توسط هیپوفیز میشود و میتواند هم در مردان و هم زنان رخ دهد. این تومور میتواند خود را با سردرد و تاری دید نشان دهد. درصورت بالا رفتن پرولاکتین بر اثر این تومور، علائم خارج شدن شیر از سینه و قطع خونریزی قاعدگی ایجاد میشود. همچنین میتواند باعث کاهش میل جنسی در مردان و زنان وناباروری شود. در نوع دیگری از تومور خوشخیم هیپوفیز به نام «پرولاکتینوما» فقط پرولاکتین تولید میشود. بالا بودن پرولاکتین باعث کاهش استروژن در زنان و کاهش تستوسترون در مردان میشود و میتواند همان علائم ترشح شیر از سینه، قطع قاعدگی، و کاهش میل جنسی و ناباروری را در مردان و زنان ایجاد کند.
6- نارسایی کلیه
در نارسایی کلیه، به علت عدم توانایی کلیهها در دفع پرولاکتین اضافی، تجمع این هورمون رخ میدهد و میتواند دلیل ترشح شیر از سینه در زنان باشد.
7- ضایعات قفسه سینه
هر آسیب یا ضایعه ای در دیواره قفسه سینه میتواند باعث تحریک اعصاب این ناحیه و ایجاد پیام درد شود. رسیدن پیام درد به مغز باعث کاهش تولید دوپامین در مغز میشود. همانطور که گفتیم دوپامین باعث مهار تولید پرولاکتین میشود. بنابراین کاهش دوپامین در مغز باعث بالا بودن پرولاکتین و تولید شیر بدون حاملگی میشود.
8- نوع ناشناخته
گاهی دلیل ترشح شیر از سینه در زنان مشخص نیست. پزشکان حدس میزنند این موارد به علت تومورهای کوچک پرولاکتینوما در مغز ایجاد میشود. یک سوم این موارد ناشناخته خودبخود بهبود مییابند و باقی مواد نیاز به درمان دارند. این مشکل میتواند هم در مردان و هم در زنان رخ دهد. اما خانمهای مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بیشتر به آن مبتلا میشوند.
بررسی دلیل ترشح شیر از سینه در زنان
هنگامی که با شکایت ترشح شیری رنگ از سینه به پزشک مراجعه میکنید، پزشک باید شرح حالی درمورد علائم مرتبط از شما تهیه کنید و به معاینه کامل سینهها بپردازد. پزشک از شما درمورد قاعدگیهای نامنظم، کاهش میل جنسی، ناباروری، سردرد و تاری دید سوال خواهد کرد. سابقه دارویی شما برای بررسی داروهای ایجاد کننده گالاکتوره بررسی خواهد شد. معاینه برای بررسی بزرگی و تورم پستان و وجود هرگونه ضایعه مثل زخم، ضایعات پوستی و توده بررسی میشود. پزشک باید بررسی کند آیا ماده ترشح شده، شیر است یا چرک یا خون است. وجود چرک به نفع عفونت است و وجود ترشح خونی ممکن است سرطان پستان را مطرح کند. سپس پزشک برای بررسی بیشتر دلیل ترشح شیر از سینه آزمایشات کاملی از لحاظ میزان پرولاکتین، هورمون تیروئید و سایر هورمونها درخواست خواهد کرد یا درصورت لزوم تصویربرداری از مغز برای بررسی تومورهای خوشخیم هیپوفیز انجام خواهد داد.
درمان ترشح شیر از سینه در زنان
درمان خروج شیر از سینه در زنان بستگی به علت زمینهای دارد. درصورتی که مصرف دارو، دلیل ترشح شیر از سینه باشد، داروی عامل آن به صلاح دید پزشک قطع میشود. کمکاری تیروئید نیز با داروی مناسب آن درمان میشود. در تومورهای هیپوفیز داروهایی برای کاهش پرولاکتین تجویز میشوند. بروموکریپتین و کابرگولین دو داروی رایج هستند که با تقلید اثر دوپامین بر میزان پرولاکتین اثر میگذارند و حجم تومور را هم کاهش میدهند. از عوارض شایع این داروها میتوان به تهوع و استفراغ، کاهش فشار خون، خوابآلودگی و سردرد اشاره کرد. در بعضی موارد، تومورهای هیپوفیز به درمان دارویی جواب نمیدهند و نیازمند درمان جراحی هستند.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537115/
https://emedicine.medscape.com/article/124634-overview
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص زنان و زایمان ما نوبت بگیرید.