راشیتیسم، نرمی استخوان یا در اصطلاح پزشکی «ریکتز» یکی از بیماری‌های اطفال است که رشد و تکامل استخوان‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ این بیماری نیاز به درمان و پیگیری به موقع دارد؛ زیرا در غیر این صورت می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای کودک شما به جا بگذارد. در متن پیش رو قصد داریم راشیتیسم یا نرمی استخوان در کودکان را مورد بررسی قرار دهیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- راشیتیسم یا نرمی استخوان چیست؟
- چه کسانی بیشتر از سایرین درمعرض ابتلا به نرمی استخوان هستند؟
- نرمی استخوان چه علائمی دارد؟
- نرمی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- نرمی استخوان چگونه درمان می‌شود؟
- آیا نرمی استخوان قابل پیشگیری است؟
راشیتیسم یا نرمی استخوان چیست؟
راشیتیسم یا نرمی استخوان یک ناهنجاری استخوانی است که به دنبال کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات در بدن رخ می‌دهد. این مواد معدنی برای رشد و تکامل صحیح بافت استخوانی بدن ضرورت دارند و درصورتی که بدن کمبود داشته باشد، رشد مختل می‌شود.
افرادی که کمبود این مواد معدنی را دارند، ممکن است دچار نرمی استخوان، اختلل رشد و در موارد شدید بدشکلی‌های اسکلتی شوند.
ویتامین دی برا جذب کلسیم از روه‌ها ضروری است؛ ویتامین دی را می‌توانید از فرآورده‌های غذایی متنوعی نظیر شیر، تخم مرغ و ماهی دریافت کنید. علاوه بر این بدن قادر است که با کمک نور خورشید ویتامین دی بسازد.
درصورتی که سطح ویتامین دی بدن افت کند، به دنبال آن جذب کلسیم و فسفات برای بدن مشکل می‌شود؛ به دنبال کاهش سطح این مواد معدنی در خون بدن به ناچار هورمون‌هایی آزاد می‌کند که قادر هستند از استخوان‌ها کلسیم و فسفات را آزاد کنند. به دنبال آزاد شدن کلسیم از بافت استخوانی، استخوان‌ها ضعیف شده و زمینه برای نرمی استخوان فراهم می‌شود.
نرمی استخوان در کودکان 6 تا 36 ماه شایع‌تر است؛ از آنجایی که کودکان در سنین رشد هستند، بیش از سایرین درمعرض ابتلا به نرمی استخوان هستند. کودکانی که به انداز کافی ویتامین دی دریافت نمی‌کنند، برای مثال در مناطقی با تابش کم آفتاب زندگی می‌کنند، یا گیاهخوار هستند و یا شیر نمی‌خورند بیشتر در معرض کمبود ویتامین دی هستند؛ با این حال ریکتز یا نرمی استخوان درمواردی می‌تواند ارثی باشد.
چه کسانی بیشتر از سایرین درمعرض ابتلا به نرمی استخوان هستند؟
شرایط مختلفی هستند ک باعث می‌شود احتمال ابتلای یک نفر را به پوکی استخوان بالا ببرند؛ از جمله:
سن
کودکانی که در سنین 6 تا 36 ماه هستند، بیش از سایرین درمعرض ابتلا به نرمی استخوان هستند؛ به این دلیل که در این سن بدن بیشترین سرعت رشد را داشته و بیش از سایر زمان‌ها به کلسیم و فسفات نیاز دارد.
رژیم غذایی
کودکانی که رژیم غذایی گیاهخواری دارند و یا در رژیم غذایی‌شان به اندازه کافی تخم مرغ، شیر یا ماهی وجود ندارد، بیش از سایرین درمعرض ابتلا به نرمی استخوان هستند. علاوه بر این اگر به شیر یا قند موجود در شیر(لاکتوز) حساسیت داشته باشند، این احتمال که به نرمی استخوان دچار شوند، بالاتر می‌رود.
از ان جایی که شیر مادر به اندازه کافی ویتامین د ندارد، کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند نیز درمعرض ابتلا به نرمی استخوان و کمبود ویتامین د هستند.
مکان جغرافیایی
بدن برای ساخت ویتامین د نیاز به نور خورشید دارد؛ از این رو اگر در مکانی زندگی می‌کنید که تماس کودک با نور خورشید کم است، این احتمال که به نرمی اتسخوان مبتلا شود، بالا می‌رود.
ژنتیک
یک نوع خاص نرمی استخوان وجود دارد که به صورت ارثی رخ می‌دهد؛ به این معنا که شما ژن‌های ابتلا به این نوع نرمی استخوان را از پدر یا مادر خود به ارث می‌برید. در این نوع نرمی استخوان کلیه‌ها قادر به جذب فسفات نیستند.
نرمی استخوان چه علائمی دارد؟
از جمله علائم ریکتز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد یا حساسیت در استخوان‌های شانه، لگن، نخاع یا پاها
- شکستگی استخوانی
- رشد کم و کوتاهی قد
- درد عضلات
- بدشکلی‌های دندانی
- بدشکلی‌های استخوانی
درصورتی که کودکتان هر یک از علائم نامبرده را داشت، لازم است به پزشک مراجعه کنید. درصورتی که این مشکل در دوران رشد کودک درمان نشود، می‌تواند سبب کوتاهی قد در بزرگسالی شود. از سوی دیگر برخی بدشکلی‌های استخوانی می‌توانند به صورت دائمی بر روی کودک باقی بمانند.
نرمی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ممکن است با کمک شرح حال و یا معاینه فیزیکی بتواند به تشخیص نرمی استخوان برسد. او استخوان‌های کودک را به آرامی برای پیدا کردن هرگونه درد یا حساسیت لمس خواهد کرد. در ادامه پزشک برای تایید تشخیص ممکن است هر یک از تست‌های تشخیصی زیر را درخواست کند:
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح کلسیم و فسفات خون
- عکس اشعه X برای بررسی ناهنجاری‌ها و بدشکلی‌های استخوانی
نرمی استخوان چگونه درمان می‌شود؟
درمان نرمی استخوان وابسته به جایگزینی مواد معدنی است که کودک در آن‌ها کمبود دارد. انجام این کار تا حد زیادی می‌تواند به برطرف کردن علائم کودک کمک کند. درصورتی که کودکتان کمبود ویتامین دی داشته باشد، پزشک احتمالا توصیه می‌کند که تماس کودک را با نور خورشید افزایش دهید. همچنین توصیه خواهد کرد که مصرف غذاهایی را که ویتامین دی بالایی دارند، از قبیل ماهی، شیر و تخم مرغ افزایش دهید.
علاوه بر این ممکن است پزشک مکمل ویتامین دی یا کلسیم را برای کودکتان تجویز نماید؛ درباره دوز استاندارد دارو با پزشک صحبت کنید. این دوز مناسب براساس نیاز کودک فرق خواهد کرد. مصرف بیش از حد این مکمل‌ها هم می‌تواند برای کودک خطرناک باشد.
درصورتی که بدفرمی‌های استخوانی رخ داده باشد، ممکن است لازم باشد از بریس‌هایی برای اصلاح آن استفاده شود. در موارد شدید ممکن است انجام جراحی ضرورت پیدا کند.
در درمان انواع ارثی، مکمل فسفات و دوزهای بالای نوع خاصی از ویتامین دی ضرورت دارد.
آیا نرمی استخوان قابل پیشگیری است؟
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به نرمی استخوان در کودکان رعایت رژیم غذایی است که در کلسیم، ویتامین دی و فسفات تعادل داشته باشد. درصورت ابتلا به بیماری‌های کلیوی، لازم است دوز مجاز کلسیم و فسفات تحت نظر پزشک کنترل شود.
پیشنهاد مطالعه: بهترین متخصص ارتوپدی در تهران
علاوه بر این تماس با نور خورشید می‌تواند در پیشگیری از ریکتز موثر باشد. برای این کار لازم است صورت و دست‌هایتان برای چند بار در هفته در تابستان و بهار در تماس با نور خورشید باشند.
بالغین هم لازم است که به اندازه کافی ویتامین دی دریافت کنند؛ با این حال به خاطر داشته باشید که تماس بیش از حد با نور خورشید می‌تواند منجر به بیماری‌های پوستی از جمله سرطان پوست شود؛ بنابراین لازم است از مواد ضدآفتاب استفاده کنید. با این حال این مواد می‌توانند جذب ویتامین دی را مختل کنند.
از این رو لازم است به دریافت ویتامین دی کافی از رژیم غذایی توجه کنید. درصورت نیاز می‌توانید از مکمل‌های ویتامین دی استفاده کنید.
شما می‌توانید با استفاده از سامانه آنلاین طبینجا از متخصص اطفال ما مشاوره بگیرید.
