خفگی یک علت اصلی مرگ و میر و بروز عوارض و ناتوانی ها نزد کودکان به خصوص کودکان کمتر از ۴ سال است که اساساً به خاطر آسیب پذیری طی تکامل مجاری هوایی کودکان کم سن و توانایی تکامل نیافته آنها در بلعیدن غذا میباشد. به هدایت جسم خارجی از دهان به سمت راه های هوایی اسپیراسیون جسم خارجی گفته می شود که ممکن است با خفگی تظاهر کند. شیرخواران و نوپایان جهت ارزیابی محیط از دهان خود استفاده می کنند . بیشترین قربانیان اسپیراسیون جسم خارجی شیرخواران و نوپایان می‌باشند. بطوری که کودکان کمتر از سه سال ۷۳ درصد موارد را تشکیل می دهند. کودکان نوپایی که هنوز حرکت نمی کند ممکن است اشیایی که خواهر و برادر بزرگشان به آنها می‌دهند را آسپیره کنند و به طور اتفاقی هنگام ورود در دهان آن را به راه هوایی هدایت کنند. غذا، سکه، بادکنک و اسباب بازی ها بیشترین مواردی هستند که باعث خفگی کودکان می‌شوند. یک سوم اجسام آسپیره شده را آجیل ها به خصوص بادام زمینی تشکیل می‌دهد. تکه ای از هویج پخته، سیب، خشکبار، ذرت، تخمه های آفتابگردان یا هندوانه و همچنین اسباب بازی های کوچک و یا قطعه ای از آن ممکن است آسپیره شود. آبنبات ها و آدامس ها هم از این موارد هستند. نوجوان ها ممکن است مواردی مانند سنجاق، جواهرآلات و دارت تفنگ بادی که داخل دهان خود کرده‌اند را آسپیره کنند. یک نوزاد به تدریج قادر به مکیدن، بلعیدن و همچنین رفلکس های غیر ارادی مانند تهوع و سرفه و بسته شدن گلوت برای جلوگیری از آسپیره هنگام بلع می‌شود . درآمدن دندان ها از ۶ ماهگی با جوانه زدن دندان های جلویی شروع می شود. هرچند دندان های آسیاب تا یک و نیم سالگی جوان نمی زنند و زمان بیشتری نیاز است تا جویدن کامل شود. با وجود ایجاد رفلکس های محافظتی به علل مختلفی مجاری هوایی کودک نسبت به مجاری هوایی یک بزرگسال در معرض آسیب‌های بیشتری قرار دارد. یکی از علت‌ها قطر کمتر مجاری است که احتمال بسته شدن توسط اجسام کوچکتر رابیشترمیکند. مخاط و ترشحات یک چسبندگی را اطراف جسم خارجی ایجاد می کنند که امکان راندن آن توسط هوای پرفشار را سخت‌تر می‌کند. به علاوه هوای پرفشار که توسط سرفه در کودک یا شیرخوار برای برطرف کردن انسداد مجاری ایجاد می شود، ضعیف تر است. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که کودکان کمتر از پنج سال باید از خوردن آبنبات و جویدن آدامس اجتناب کنند و میوه‌ها و سبزیجات خام برای آنها به تکه های کوچک برش داده شود. جدی ترین عارضه آسپیراسیون جسم خارجی انسداد کامل مجاری هوایی یا خفگی است. تکه های غذایی گرد مانند دانه انگور، آجیل ها و شیرینی ها و آبنبات بیشترین موارد را تشکیل می دهد. انسداد کامل مجاری هوایی زمانی تشخیص داده می‌شود که یک کودک هوشیار به طور ناگهانی دچار دیسترس تنفسی یا سختی در نفس کشیدن شده و به دنبال آن قادر به سرفه کردن یا صحبت کردن نمیباشد.
علائم بالینی حملات خفگی و سرفه
بعد از آسپیره کردن جسم خارجی علائم در سه مرحله ظاهر می شود :
در رخداد اولیه در کودکی که کاملا هوشیار و سالم بوده حملات ناگهانی و شدید سرفه مکرر، حالت خفگی و سیانوز و احتمالاً انسداد مجاری هوایی بلافاصله بعد از آسپیراسیون اتفاق می افتد. در صورتی که جسم خارجی کوچک باشد ممکن است سریعا به راه های هوایی انتهایی هدایت شده و علائم کودک برطرف شود.در دوره بدون علامت جسم خارجی در مکانی جای می‌گیرد و علائم تحریکی فروکش می‌کند و رفلکس های ضعیف می‌شود . این مرحله بسیار گول زننده است و در تعداد زیادی از افرادی که جسمی را اسپیره کردند باعث تأخیر در تشخیص خواهد شد. در خلال این مرحله است که وقتی کودک برای اولین بار ویزیت می شود احتمال آسپیراسیون جسم خارجی کمتر است و پزشک به علت نداشتن علائم اشتباها وجود جسم خارجی را رد می‌کند. در مراحل بعدی ممکن است ماه ها بعد به علت وجود علائم انسداد، زخم یا عفونت ممکن است مجددا به جسم خارجی شک شود.در این مرحله عوارض شامل تب ، سرفه، وجود خون در خلط ، عفونت ریه یا پنومونی و آتلکتازی میباشد.
تشخیص حملات خفگی و سرفه
از یک شرح حال مثبت از حملات ناگهانی سرفه کودک هرگز نباید غافل شد و یک شرح حال منفی ممکن است منحرف کننده باشد. معمولا والدین اظهار میکنند که کودک در حین بازی کردن بصورت ناگهانی دچار حملات سرفه و خفگی شده است که احتمالا در زمینه آشیانه کردن قطعات اسباب بازی بوده است. حملات خفگی و سرفه که همراه با سمع ویزینگ در ریه می باشد قویا مطرح کننده جسم خارجی در مجاری هوایی کودک می باشد. از آنجایی که شایع‌ترین علت جسم خارجی برونش ها یا راههای هوای اصلی آجیل‌ها هستند پزشک باید به طور اختصاصی در مورد آن از والدین سوال کند و برونکوسکوپی باید بی درنگ انجام شود. بیشتر اجسام خارجی در برونش ها یا راههای هوایی اصلی گیر می‌افتد. در ۱۰ درصد از موارد در حنجره یا تراشه قرار می‌گیرند. بعضی اوقات تکه های جسم خارجی ممکن است درگیری دو طرفه ایجاد کرده باشد.
درمان حملات خفگی و سرفه
درمان انتخابی برای اجسام خارجی مجاری هوایی انجام سریع اندوسکوپی سخت به منظور خروج آن است. انجام برونکوسکوپی را فقط تا انجام بررسی های قبل از عمل و آماده شدن بیمار جهت تامین مایعات و خالی شدن معده می توان به تعویق انداخت. دراوردن جسم خارجی مجاری هوایی معمولا در همان روز تشخیص صورت می گیرد.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص کودکان ما نوبت بگیرید.
