تب روده ای که اغلب به نام تب تیفوئید یا حصبه شایع است در بسیاری از کشورهای در حال توسعه اندمیک است. با وجود سفرهای مدرن امروزی مواردی نیز از کشورهای توسعه یافته گزارش می شود که معمولا از مسافرین می باشد.
علت بیماری حصبه
تب تیفوئید بعلت سالمونلا انتریکا تیفی می باشد که یک باکتری گرم منفی است. تخمین زده می شود که سالی 26 میلیون مورد تیفوئید رخ داده و 1 درصد از انها منجر به مرگ می شود که عمدتا در اسیا روی می دهد.
علایم بالینی بیماری حصبه
دوره کمون تب تیفوئیدی معمولا 7 الی 14 روز است ولی بستگی به دوز الوده کننده دارد و بین 3 تا 30 روز متغیر است. تابلوی بالینی از یک بیماری خفیف با تب پایین، ضعف و بیحالی و کمی سرفه خشک تا شکل بالینی شدید با ناراحتی و بیقراری در شکم و عوارض متعدد متغیر است. چندین فاکتور شدت و پیش اگهی بالینی عفونت را تحت تاثیر قرار می دهند. این فاکتورها شامل مدت شروع علایم تا آغاز درمان مناسب، انتخاب انتی بیوتیک، سن، سابقه قبلی برخورد یا واکسیناسیون، ویرولانس یا شدت عفونت زایی سویه باکتریال، مقدار نمونه بلع شده و بسیاری از فاکتورهای میزبان که وضعیت ایمنی را تعیین می کند می باشند. تظاهر تب تیفوئیدی نسبت به سن ابتلا متغییر است. همچنین تظاهر ان در قسمت های مختلف جهان ممکن است متفاوت باشد. تیفوئید معمولا در کودکان زیر 5 سال بسیار وخیم است و با میزان عوارض و بستری شدن طولانی تر و بیشتر همراه است. اسهال، مسمومیت و عوارض مثل اختلال انعقادی منتشر داخل عروقی در شیرخوارگی بسیار شایع تر و در نتیجه میزان مرگ و میر بالاتری را به دنبال دارد. اما بعضی عوارض تب تیفوئید در بالغین دیده می شود مثل کاهش ضربان قلب، علایم عصبی و خونریزی از دستگاه گوارش که در کودکان نادر است. تب تیفوئید معمولا به شکل تب بالا با علایم متنوع و متعددی مثل درد عضلات، درد شکم، بزرگی کبد و طحال و بی اشتهایی بروز می کند. در کودکان در اوایل بیماری احتمال اسهال وجود دارد و متعاقب ان ممکن است یبوست ایجاد شود. تب به تدریج بالا می رود ولی بالارفتن پلکانی تب مثل فرم کلاسیک نسبتا نادر است. در حدود 25 درصد موارد راش ها و بثورات پوستی بصورت دانه های قرمز تحت عنوان ماکول و پاپول ممکن است دیده شود که در حدود روز 7 تا 10 بیماری وجود دارد. این ضایعات در کودکان تیره پوست مشکل دیده می شود. بیمارانی که بصورت سرپایی دیده می شوند اغلب تب، به میزان کمتر اسهال، استفراغ، بزرگی کبد و طحال و درد عضلات هنگام مراجعه دارند. اگر هیچ عارضه ای رخ ندهد علایم و نشانه های یافت شده در معاینه در عرض دو تا چهار هفته به تدریج فروکش می کند.
عوارض بیماری حصبه
خونریزی روده ای و سوراخ شدن روده در بین کودکان شایع نیست. سوراخ شدن روده قبل از بروز با افزایش شدید درد شکم واستفراغ همراه است. عوارض نادر تب تیفوئیدی میوکاردیت توکسیک است که به شکل اریتمی یا اختلال در ضربان قلب بروز پیدا می کند. عوارض عصبی در بین کودکان شایع نیست ولی شامل افزایش فشار داخل جمجمه ، عدم تعادل حاد مخچه ای، هذیان و دلیریوم ، کره و سندرم گیلن باره بروز پیدا می کند.
تشخیص بیماری حصبه
اساس تشخیص تب تیفوئید کشت مثبت ناشی از خون یا سایر محل های اناتومیک است. نتایج کشت های خون در 40 تا 60 درصد بیماران در اوایل سیر بیماری مثبت است ولی کشت مدفوع و ادرار در سیر بیماری بعد از گذشت یک هفته مثبت می شود. نتایج سایر بررسی های ازمایشگاهی غیر اختصاصی است. در کودکان کم سن تر لکوسیتوز یا افزایش گلبول های سفید شایع است که به 20 هزار می رسد. افت پلاکت نشانه ای از بیماری شدید است و می تواند به همراه اختلال انعقادی منتشر داخل عروقی باشد. تست های عملکرد کبد مختل است. علی رغم روش های نوین ولی اساس تشخیص تیفوئید در بسیاری از کشورهای در حال توسعه بالینی و از روی علایم باقی مانده است.
تشخیص افتراقی بیماری حصبه
در نقاط اندمیک تب تیفوئید ممکن است چندین بیماری تب دار را تقلید کند. در کودکان با علایم درگیری چندین سیستم ممکن است مراحل اولیه تب روده ای با شرایط دیگری نظیر اسهال عفونی حاد، برونشیت و برونکوپنومونی اشتباه گرفته شود. سایر تشخیص افتراقی ها شامل مالاریا، سپسیس ، عفونت های ناشی از ارگانیسم های داخل سلولی مانند سل. بروسلوز و بیماری های ویروسی مثل تب دانگ و هپاتیت حاد می باشد.
درمان بیماری حصبه
تشخیص سریع تب تیفوئید و اغاز درمان مناسب بسیار ضروری است. اکثر کودکان دچار تب تیفوئید با تجویز انتی بیوتیک خوراکی و پیگیری لازم جهت عوارض در منزل کنترل می شوند. بیماران با استفراغ دائم، اسهال شدید و اتساع شکمی نیاز به بستری و درمان تزریقی با انتی بیوتیک دارند. چندین اصل در درمان تیفوئید وجود دارد. استراحت، مایع درمانی و دقت کافی در اصلاح تعادل الکترولیت ها مهم می باشند.
پیش آگهی :
پیش اگهی بیمار دچار تب روده ای به تشخیص زودرس و اغاز انتی بیوتیک مناسب بستگی دارد. سایر فاکتورها شامل سن، وضعیت عمومی سلامت ، تغذیه و سروتیپ سالمونلای عامل بیماری و بروز عوارض می باشد. شیرخواران و کودکان با سوتغذیه زمینه ای و عفونت با نمونه های مقاوم به چند دارو ریسک بالایی برای عوارض اینده دارند. علی رغم درمان مناسب حدود 2 تا 4 درصد کودکان الوده عود بیماری را بعد از پایان درمان تجربه می کنند. کسانی که بعد از 3 ماه سالمونلا تیفی را دفع می کنند بعنوان حامل مزمن در نظر گرفته می شوند که موجب انتقال عفونت می شوند. ریسک حامل شدن در کودکان پایین است و با افزایش سن بالا می رود.
پیشگیری از بیماری بیماری حصبه
از خطرات عمده طغیان تیفوئید، الوده شدن منابع اب با فاضلاب که مهم ترین انها است. ریسک فاکتورهای دیگر برای ایجاد تب تیفوئید شامل تراکم جمعیت ، تماس با فرد تب دار و عدم وجود و دسترسی به سرویس های اب و سرویس های بهداشتی است. حین طغیان ها کلره کردن منابع اب و خالص سازی اب مهم می باشد. در وضعیت آندمیک مصرف غذاهای خیابانی بویژه بستنی و اب میوه خطرناک است. انتقال انسان به انسان توسط حاملین مزمن مهم است و تلاش باید در هدف قرار دادن افراد دخیل در تهیه غذا باشد و غربالگری حاملین سالمونلا تیفی در گروههای پر خطر لازم است. بعد از مشخص شدن حاملین مزمن در مورد انتقال بیماری و اهمیت شستن دست آموزش داده شوند.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص بیماری های عفونی نوبت بپیرید.
