مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی یک بیماری عروقی است که در زنان باردار بعد از هفته بیستم یا 4 تا 6 هفته بعد از زایمان ممکن است رخ دهد. این بیماری در 2 تا 8 درصد حاملگی‌ها رخ می‌دهد و مشخصه آن افزایش فشار خون، دفع پروتئین در ادرار و گاهی ورم بدن است.
علت مسمومیت حاملگی
اصطلاح مسمومیت حاملگی یک غلط مصطلح است زیرا عامل این بیماری مسمومیت نیست. علت دقیق این بیماری شناخته شده نیست. اما احتمالاٌ تغییرات عروقی و التهابی بدن مادر همراه با عدم تحمل سیستم ایمنی بدن او و عوامل ژنتیکی و محیطی مختلف مانند اضافه وزن بارداری در ایجاد آن دخیل هستند.
مسمومیت بارداری چه علائمی دارد؟
پره‌اکلامپسی خفیف ممکن است بی‌علامت باشد اما علائم اصلی آن در بیماری شدید شامل مواد زیر است:
• سردرد
• تاری دید یا دیدن جرقه
• سوزش سر دل
• ورم دست و پا یا صورت
علائم دیگر شامل:
• افت هوشیاری
• نابینایی
• ضعف و بیحالی
• پرش عضلانی
• تشنج: درصورتی که پره‌اکلامپسی منجر به تشنج شود، به آن اکلامپسی می‌گویند.
تشخیص مسمومیت بارداری
پزشک برای تشخیص این مشکل بارداری، فشار خون مادر باردار را چک می‌کند و آزمایشات خون، ادرار 24 ساعته و آنزیم‌هایی که عملکرد کبد را نشان می‌دهند، درخواست می‌کند. درصورتی‌که فشار خون مادر بیش از 14 روی 9 باشد، و در چک مجدد فشار خون به فاصله 4 ساعت همچنان بالا باشد، تشخیص پره‌اکلامپسی مطرح می‌شود. بالا بودن پروتئین ادرار 24 ساعته، بالا رفتن آنزیم‌های کبدی و افت پلاکتهای خون از دیگر علائم آزمایشگاهی هستند که برای تشخیص مسمومیت حاملگی ضروری اند.
در چه افرادی بیشتر مسمومیت بارداری اتفاق می‌افتد؟
سن بالای مادر: سن بارداری بالای 40 سال خطر ایجاد پره‌اکلامپسی را افزایش می‌دهد.
- نداشتن زایمان قبلی
- فشار خون مزمن در مادر
- بیماری زمینه‌ای کلیه
- دیابت
- چاقی
- سابقه پره‌اکلامپسی در خانواده
- اختلالات انعقاد خون
- بارداری دوقلو
عوارض مسمومیت بارداری
عوارض مسمومیت حاملگی برای مادر:
- اختلال عملکرد دیواره عروق خونی
- اسپاسم عروق و لخته که ممکن است به کاهش خونرسانی به بافت و ارگانها و آسیب آنها منجر شود
- آسیب به کبد، کلیه، و چشم
- حوادث سیستم عصبی مثل تشنج، سکته و خونریزی
- آسیب (نکروز) مجاری کلیه
- اختلالات انعقادی خون
- پارگی جفت
تأثیر مسمومیت حاملگی بر جنین
- خطر زایمان زودرس جنین قبل از تکامل ریه‌ها که ممکن است به زجر تنفسی نوزاد منجر شود.
- احتمال وزن پایین هنگام تولد
- احتمال ابتلا به تآخیر تکامل و بیماری‌های طیف اوتیسم
درمان مسمومیت حاملگی چگونه است؟
درمان مسمومیت حاملگی بسته به شدت وضعیت مادر، جنین و سن بارداری و تشخیص پزشک متخصص زنان دارد. تنها علاج این بیماری ختم حاملگی است.
پره اکلامپسی خفیف
معمولا درصورتی که مادر دارای معیارها و علائم پره‌اکلامپسی شدید نباشد، ختم بارداری تا هفته 37 بارداری به تعویق می‌افتد. هدف از به تعویق انداختن زایمان این است که ارگانهای جنین و مخصوصا ریه های او به تکامل برسد و قادر به زندگی خارج از بدن مادر باشد.
پره‌اکلامپسی شدید
در این حالت ختم بارداری بعد از هفته 34 در نظر گرفته می‌شود. تا زمانی که جنین به سن لازم برای ختم بارداری برسد، مادر باید بستری شود، آزمایشات لازم از او گرفته شود و بطور منظم تحت معاینه و ارزیابی قرار گیرد. پزشک ممکن است داروهایی برای تکامل سریعتر اندامهای حیاتی جنین مثل ریه تجویز کند. درصورت پایدار بودن وضعیت مادر، ممکن است پزشک بستری در بیمارستان یا استراحت در منزل را برای او تجویز کند. درصورتی که پزشک در ارزیابی‌های منظم وضعیت بیمار را خطرناک بیابد، ممکن است برای نجات مادر حتی قبل از رسیدن جنین به سن لازم، دستور ختم بارداری را اعلام کند.
پیشگیری از مسمومیت بارداری
تاکنون راه خاصی برای پیشگیری از ایجاد مسمومیت حاملگی در افرادی دارای عوامل مستعد کننده به این بیماری هستند، شناخته نشده است. اما توصیه می‌شود افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشار خون مزمن ، دیابت، بیماری کلیوی یا سن بالای 40 سال از باردار شدن خودداری کنند و درصورت تمایل به بارداری حتما تحت نظر پزشک متخصص زنان مورد معاینه منظم قرار گیرند و از نظر ریسک ایجاد مسمومیت بارداری ارزیابی شوند.
سوالات رایج:
- آیا مسمومیت حاملگی خطرناک است؟
بله. این بیماری نیازمند مراجعه فوری به یک مرکز درمانی است. در این مرکز پزشک مادر را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و نیاز به تجویز دارو، بستری یا اعزام به یک مرکز تخصصی را بررسی می‌کند
- مسمومیت حاملگی تا کی ادامه دارد؟
این بیماری می‌تواند از هفته 20 حاملگی آغاز شود و با ختم بارداری درمان می‌شود. اما مسمومیت بارداری بعد از زایمان می‌تواند تا هفته 4تا 6 بعد از زایمان نیز آغاز شود.
- درمان مسمومیت حاملگی در ماه نهم چیست؟
درصورت صلاحدید پزشک مسمومیت بارداری در هفته 37 با ختم بارداری تحت درمان قرار می‌گیرد.
منبع:
https://emedicine.medscape.com/article/1476919-overview#a1
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3664684/
