یکی از بیماری‌هایی که در دوران نوازدی غربالگری آن ضرورت دارد، کم کاری تیروئید است؛ همین مسئله اهمیت تشخیص و درمان زودرس کم کاری تیروئید را در نوزادان نشان می‌دهد. این بیماری درصورت عدم درمان می‌تواند رشد را مختل کرده و حتی مشکلات ذهنی برای کودک مبتلا در آینده ایجاد کند. در متن پیش رو قصد داریم کم کاری تیروئید در نوزادان را مورد بررسی قرار دهیم.
پیشنهاد مطالعه: اسکن تیروئید
در این مقاله خواهید خواند:
- کم کاری تیروئید مادرزادی یا کم کاری تیروئید در نوزادان چیست؟
- کم کاری تیروئید نوزادی به چه علتی رخ می‌دهد؟
- کم کاری تیروئید مادرزادی چه علامتی دارد؟
- کم کاری تیروئید در نوزادان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- کم کاری تیروئید در نوزادان چگونه درمان می‌شود؟
کم کاری تیروئید مادرزادی یا کم کاری تیروئید در نوزادان چیست؟
وقتی غده تیروئید کمتر از میزان ضروری هورمون تیروئیدی ترشح می‌کند، دچار کم کاری تیروئید می‌شود. کم کاری تیروئید مادرزادی زمانی رخ می‌دهد که نوزاد با کم کاری تیروئید به دنیا بیاید.
شیوع این مسئله عموما بین 1 در 3000 یا 4000 تولد است؛ کم کاری تیروئید عموما یک بیماری دائمی بوده و نیاز به درمان طولانی‌مدت دارد.
هورمون‌های تیروئیدی برای تکامل صحیح مغز و نیز رشد مناسب کودک ضروری هستند؛ از این رو تشخیص به موقع کم کاری تیروئید نوزادی برای پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت آن ضرورت دارد. با این حال با وجود درمان‌های فعلی دردسترس، درصورت تشخیص و درمان به موقع بیماری کودک شما می‌تواند یک زندگی طبیعی را بدون هرگونه عارضه تجربه کند.
کم کاری تیروئید نوزادی به چه علتی رخ می‌دهد؟
غده تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار گرفته است؛ این غده وظیفه ترشح هورمون‌های تیروئیدی را به عهده دارد. هورمون‌ها موادی هستند که توسط غدد درون‌ریز بدن به درون خون ترشح شده و از آن جه به بافت‌های هدف می‌روند و تاثیر خود را می‌گذارند.
هورمون‌های تیروئیدی در سوخت‌وساز و تنظیم متابولیسم بدن نقش دارند. این هورمون‌ها تقریبا در سراسر بدن دارای گیرنده هستند. درصورتی که این هورمون‌ها به میزان کافی در خون ترشح نشوند، سطح انرژی بدن افت می‌کند.
درصورتی که غده تیروئید به درستی رشد نکند، هورمون‌های تیروئیدی به میزان کافی ترشح نمی‌شوند. از سوی دیگر ممکن است این غده سالم باشد اما به درستی هورمون‌های تیروئیدی را ترشح نکند.
در برخی موارد داروهایی که مادر در طول بارداری مصرف کرده است، به ویژه داروهایی که برای درمان پرکاری تیروئید به کار می‌روند، می‌توانند منجر به کم‌کاری تیروئید مادرزادی شوند.
این نوع کم‌کاری تیروئید اغلب موقتی است. فراموش نکنید که کم کاری تیروئید مادرزادی زمینه ارثی ندارد؛ به این معنی که ابتلای یک کودک به کم‌کاری تیروئید مادرزادی لزوما به معنای ابتلای کودک دیگر هم به این بیماری نیست.
کم کاری تیروئید مادرزادی چه علامتی دارد؟
کم کاری تیروئید در نوزادان در هفته اول زندگی اغلب علامتی ایجاد نمی‌کند؛ با این حال در موارد شدید می‌تواند منجر به بروز هر یک از علائم زیر در کودک شود:
- کم شیر خوردن
- زیاد خوابیدن
- گریه ضعیف
- یبوست
- زردی طول‌کشیده (زرد شدن پوست) پس از تولد
لازم است به وجود این علائم دقت کنید و در صورت بروز هر یک پزشک را در جریان آن قرار دهید. کم کاری تیروئید هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان آن آغاز شود، ریسک بروز عوارض کمتر است. فراموش نکنید که عوارض کم‌کاری تیروئید اغلب دائمی هستند.
کم کاری تیروئید در نوزادان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
از آن جایی که تشخیص این بیماری به تنهایی براساس علائم دشوار است، غربالگری آن برای همه نوزادان ضروری است؛ در حال حاضر در کشور ایران غربالگری این بیماری به همراه بیماری‌های فنیل‌کتونوریا (PKU) و فاویسم انجام می‌شود. این کار با گرفتن نمونه خون از پاشنه پای کودک انجام می‌شود. بدین ترتیب امکان تشخیص زودرس بیماری فراهم می‌شود.
مطالعه بیشتر: تشخیص پیش از تولد
درصورتی که پاسخ تست مثبت بوده و علامتی از ابتلای کودک به کم کاری تیروئید باشد، پزشک معالج مطلع شده و درمان کودک بلافاصله و زیر دوهفته آغاز خواهد شد. پیش از آغاز درمان پزشک ممکن است یک نمونه خون وریدی از کودک بگیرد تا از تشخیص کم کاری تیروئید مطمئن شود. در برخی موارد پزشک ممکن است یک اسکن تیروئید درخواست کند تا اندازه غده تیروئید را ارزیابی کند.
کم کاری تیروئید در نوزادان چگونه درمان می‌شود؟
درمان کم کاری تیروئید در نوزادان مشابه بالغین است. این بیماری با کمک قرص‌هایی به نام لووتیروکسین درمان می‌شود. بسیاری از کودکان مبتلا لازم است که درمان خود را تا پایان عمر پیگیری کنند.
این قرص را می‌توانید له کنید و با آب یا شیر مخلوط کرده و به کودک بدهید. عموما توصیه می‌شود که کودک روزانه یک عدد از این قرص‌ها را مصرف کند.
مصرف صحیح دارو و پیگیری درمان و نیز مراجعات منظم به پزشک معالج سبب می‌شود که بیماری کم کاری تیروئید به درستی در کودک درمان شود. در این صورت عوارض کم کاری تیروئید از جمله اختلال رشد و اختلال تکامل مغزی هم در کودک رخ نخواهد داد. در ویزیت‌های بعدی پزشک آزمایش خون درخواست می‌کند تا پاسخ به درمان و سطح هورمون‌های تیروئیدی را مجدد ارزیابی کند.
داروهای کم کاری تیروئید مشابه هورمون‌های تیروئیدی در بدن عمل کرده و درحقیقت جایگزین آن‌ها هستند. از این رو این داروها به ندرت ایجاد عارضه می‌کنند.
جمع بندی
کم کاری تیروئید مادرزادی از جمله بیماری‌هایی است که در کودکان در آغاز تولد غربالگری می‌شود؛ این بیماری درصورتی که پیگیری و درمان نشود می‌تواند عوارض مختلفی از جمله اختلال رشد و عدم تکامل مغزی را به جا بگذارد.
پیشنهاد مطالعه: پرکاری تیروئید در کودکان
کم کاری تیروئید مادرزادی در دوران نوزادی خودش را نشان می‌دهد و درصورت بروز لازم است درمان از همان دوران کودکی و زیر 2 هفته آغاز شود. درمان وابسته به مصرف داروی لووتیروکسین است که جایگزینی برای هورمون‌های تیروئیدی است.
با این که این بیماری اغلب علامتی را برای کودک ایجاد نمی‌کند، اما در موارد شدید ممکن است خودش را با کم شیر خوردن یا پرخوابی نشان دهد. این بیماری درصورتی که به موقع تشخیص و درمان شود، عارضه‌ای برای کودک مبتلا به جا نخواهد گذاشت.
شما می‌توانید با استفاده از سامانه آنلاین طبینجا از متخصص اطفال ما مشاوره بگیرید.
