12 درمان خانگی یبوست
یبوست یکی از بیماریهای شایع در سراسر جهان است؛ یبوست ممکن است در نتیجه مصرف یا عدم مصرف برخی مواد غذایی و یا عوارض دارویی و یا یبوست در سفر به وجود بیاید؛ درمواردی هم یبوست ممکن است علامتی از یک مشکل زمینهای جدی باشد. در متن پیش رو قصد داریم شما را با 12 درمان خانگی یبوست آشنا کنیم.
در این مقاله میخوانید:
• یبوست یک مشکل بسیار شایع است
• 12 درمان خانگی یبوست
• چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
یبوست یک مشکل بسیار شایع است
تخمین زده شده است که حدود 20 درصد از جمعیت آمریکا مبتلا به یبوست هستند و علت 8 میلیون از مراجعات پزشکی سالانه یبوست است.
علت یبوست ممکن است مصرف یا عدم مصرف برخی مواد غذایی، عادتهای مرتبط با سبک زندگی، داروهای مصرفی و یا بیماریهای زمینهای باشد.
در بسیاری از افراد علت یبوست مزمن شناختهشده نیست که به آن یبوست ایدیوپاتیک گفته میشود.
یبوست با علائم زیر طبقهبندی میشود:
• کمتر از 3 بار اجابت مزاج در هفته
• مدفوع سفت و خشک
• سختی یا درد حین خروج مدفوع
• احساس عدم دفع کامل
یبوست میتواند تاثیری جدی بر روی کیفیت زندگی فرد از جمله سلامت جسمی و روحی وی بگذارد.
روشهای خانگی بسیاری برای بهبود یبوست وجود دارد؛ این روشها میتوانند برای درمان خانگی یبوست به کار گرفته شوند و اغلب پایه علمی دارند.
12 درمان خانگی یبوست
1. آب بیشتری بنوشید
کمبود آب میتواند باعث یبوست شود؛ برای پیشگیری از این مسئله لازم است که به مقدار کافی آب بنوشید.
درصورت ابتلا به یبوست، مصرف برخی نوشیدنیهای گازدار میتواند کمککننده باشد؛ این مسئله علاوه بر رفع کمآبی میتواند به برطرف شدن یبوست کمک کند. برخی مطالعات نشان داده است که آب گازدار نسبت به آب معمولی میتواند در رفع یبوست موثرتر باشد؛ به ویژه در افراد مبتلا به سوهاضمه و یبوست مزمن ایدیوپاتیک.
با این حال نوشیدنیهای گازدار از قبیل نوشابه میتوانند برای سلامتی مضر باشند و یبوست را بدتر کنند؛ نشان داده شده است که مصرف نوشیدنیهای گازدار در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر یا IBS علائم را بدتر میکند.
جمع بندی: یبوست میتواند در اثر کمآبی ایجاد شود؛ بنابراین سعی کنید همیشه به مقدار کافی آب بنوشید. در صورت ابتلا به یبوست، مصرف نوشیدنیهای گازدار در مواردی میتواند کمککننده باشد.
2. فیبر بیشتری بخورید، به ویژه فیبرهای محلول
پزشکان برای پیشگیری از یبوست اغلب توصیه میکنند که فیبر بیشتری از طریق رژیم غذایی دریافت کنید. این توصیه از آن روست که فیبر به افزایش حرکات رودهای کمک کرده و باعث میشود که مواد غذایی سریعتر و راحتتر از سیستم گوارشی عبور کنند.
مطالعهای که در سال 2016 صورت گرفت، نشان داد که 77 درصد افراد مبتلا به یبوست مزمن، از مصرف مکملهای فیبر سود میبرند.
با این حال برخی دیگر از مطالعات نشان دادهاند که رژیم پر از فیبر، ممکن است علائم را بدتر کند. دیگر مطالعات نشان داده است که گرچه رژیم غنی از فیبر، دفع مدفوع را بهتر میکند اما کمکی به برطرف شدن سایر علائم از قبیل نفخ، درد و قوام مدفوع نمیکند.
این به این دلیل است که انواع مختلف رژیمهای غنی از فیبر تاثیرهای مختلفی بر روی سیستم گوارشی دارند. با این که انواع مختلفی رژیمهای فیبری وجود دارد، اما عموما دو دسته اصلی نام برده میشود: فیبر محلول و فیبر نامحلول.
فیبرهای نامحلول از قبیل سبوس گندم، سبزیجات و غلات سبوسدار حجم مدفوع را بیشتر کرده و باعث میشوند که مدفوع سریعتر و راحتتر عبور کند.
فیبرهای محلول از قبیل دانه عدس و لوبیا، آجیل، سبوس، جو دوسر و برخی میوهها و سبزیجات، آب را جذب میکنند و یک خمیر ژلمانند ایجاد میکنند که باعث نرمتر شدن مدفوع و قوام بهتر آن میشود.
الیاف محلول تخمیرنشده از قبیل پودر پسیلیوم بهترین درمان برای انواع مزمن یبوست هستند.
مطالعهای که در سال 2020 صورت گرفت، نشان داد که پودر پسیلیوم نسبت به سبوس نامحلول گندم 3.4 برابر برای بهبود یبوست موثرتراست. مطالعاتی که بر روی اثر فیبر نامحلول به عنوان درمانی برای یبوست صورت گرفته است، نتایج متفاوتی را به همراه داشته است؛ از آن رو که این فیبرهای نامحلول در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر و یبوست مزمن ایدیوپاتیک ممکن است علائم را بدتر کند.
برای پیشگیری از بروز یبوست لازم است رژیمی حاوی هر دو نوع فیبر محلول و نامحلول داشته باشید؛ مقدار ضروری مصرف روزانه فیبر در زنان 35 گرم و در مردان 38 گرم است.
جمع بندی: سعی کنید غذاهای سرشار از فیبر استفاده کنید؛ رژیم مکمل از قبیل مصرف پسیلیوم میتواند در درمان یبوست کمککننده باشد.
3. بیشتر ورزش کنید
مطالعات نشان داده است که انجام ورزش میتواند علائم یبوست را بهبود ببخشد. مطالعات ارتباط بین نشستن زیاد و کمتحرکی را با بروز یبوست نشان داده اند.
از این رو دانشمندان پیشنهاد کردهاند که انجام تمرینهای منظم میتواند در پیشگیری از بروز یبوست کمککننده باشد. با این حال دانشمندان تاکید دارند که همه مطالعات ثابت نکرده اند که انجام ورزش به درمان یبوست کمک میکند و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
سایر مطالعات گزارش داده اند که گرچه انجام ورزش تغییری در تعداد دفعاتی که فرد نیاز به دستشویی پیدا میکند، ایجاد نمیکند اما میتواند در بهبود سایر علائم و کیفیت زندگی موثر باشد.
در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، انجام تمرینهای متوسط از قبیل پیادهروی میتواند کمککننده باشد اما ورزشهای شدید میتواند علائم را بدتر کند.
از تمرینهای ساده از قبیل پیادهروی و شنا شروع کنید؛ و درصورتی که موثر بود آن را ادامه دهید.
جمع بندی: ورزش میتواند در برخی افراد به کاهش علائم کمک کند.
4. قهوه بخورید، به ویژه قهوههای حاوی کافئین
در برخی افراد نوشیدن قهوه باعث اضطرار در دستشویی رفتن میشود؛ به این دلیل که کافئین حرکت عضلات سیستم گوارشی را تقویت میکند. مطالعهای که در سال 1998 صورت گرفت، نشان داد که مصرف قهوههای حاوی کافئین میتواند باعث تحریک روده شود و 60 درصد نسبت به آب و 23 درصد نسبت به نوشیدنیهای بدون کافئین در درمان یبوست موثرتر است.
قهوه همچنین ممکن است حاوی مقادیری فیبر محلول باشد، که به درمان یبوست از طریق حفظ تعادل باکتریهای رودهای کمک میکند.
مطالعات نشان دادهاند که تحریک روده توسط کافئین در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر شدیدتر است و ممکن است علائم را بدتر کند. از این رو بهتر است این افراد کافئین را از رژیم غذایی خود حذف کنند تا شاید کمککننده باشد.
جمع بندی: کافئین میتواند از طریق تحریک عضلات روده به کاهش علائم یبوست کمک کند. همچنین ممکن است حاوی مقادیری فیبر محلول باشد.
5. سنا مصرف کنید، یک مسهل گیاهی
سنا یک مسهل گیاهی موثر و بیخطر است و میتوانید آن را بدون نسخه از داروخانهها تهیه کنید.
سنا حاوی اجزایی به نام گلیکوزید است که اعصاب روده را تحریک میکند و سرعت حرکات رودهای را تقویت میکند.
پزشکان توصیه میکنند مصرف سنا برای کوتاه مدت مناسب است؛ اما اگر علائم طی چند روز پس از مصرف بهتر نشد، لازم است به پزشک مراجعه کنید.
پزشکان اغلب این دارو را برای زنان حامله و شیرده و افراد مبتلا به بیماریهای خاص از قبیل بیماری التهابی روده یا IBD توصیه نمیکنند.
جمع بندی: داروی گیاهی سنا یک داروی بی خطر و پرطرفدار برای بهبود یبوست است؛ این دارو از طریق تحریک اعصاب روده و بهبود حرکات عضلات رودهای باعث بهتر شدن علائم یبوست میشود.
6. غذاها یا مکملهای پروبیوتیک مصرف کنید
پروبیوتیکها میتوانند در درمان یبوست مزمن موثر باشند. پروبیتیکها باکتریهای زنده مفیدی هستند که در روده زندگی میکنند؛ لاکتوباسیل و بیفیدوباکتریا از انواع آن هستند. با مصرف مواد پروبیوتیک مقدار این باکتریها بیشتر میشود.
در بدن برخی افراد مبتلا به یبوست مزمن، تعادل باکتریهای رودهای به هم خورده است؛ مصرف پروبیوتیکها میتواند به بهبود این تعادل کمک کند. در مطالعهای که در سال 2019 صورت گرفت، نشان داده شد که مصرف پروبیوتیکها به مدت دوهفته در درمان یبوست، از طریق بهبود قوام و تناوب دفع مدفوع کمککننده است.
از سوی دیگر پروبیوتیکها میتوانند با تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر به بهبود یبوست از طریق تقویت حرکات روده و دفع بهتر مدفوع کمک کنند.
از سوی دیگر میتوانید مکملهای پروبیوتیک را امتحان کنید. تحقیقات نشان داده است که مصرف این مکملها در 4 هفته میتواند اثر مثبتی در بهبود یبوست داشته باشد. مواد غذایی پروبیوتیک شامل موارد زیر است:
• ماست
• کلم ترش
جمع بندی: پروبیوتیکها میتوانند به بهبود علائم یبوست کمک کنند؛ بدین منظور لازم است مواد غذایی و یا مکملهای پروبیوتیک را مصرف کنید.
7. داروها و مسهلها
میتوانید برای دریافت دارو یا مسهل مناسب با پزشک یا داروساز مشورت کنید؛ گرچه داروهای مختلف مکانیسمهای متفاوتی دارند، اما همگی برای درمان یبوست کمککننده هستند. پزشک ممکن است مصرف هر یک از موارد زیر را پیشنهاد کند:
• مواد حجمدهنده: اینها داروهایی با پایهی فیبر هستند که حجم آب مدفوع را زیاد کرده و از این طریق به درمان یبوست کمک میکنند.
• داروهای نرمکننده مدفوع: این داروها حاوی روغنیهایی هستند که به نرم شدن مدفوع و عبور راحتتر آن از روده کمک میکنند.
• مسهلهای تحریکی: این داروها حاوی موادی هستند که از طریق تحریک اعصاب روده باعث افزایش حرکات رودهای و بهبود یبوست میشوند.
• مسهلهای اسموتیک: این داروها از طریق جذب آب از محیط به درون روده به بهبود یبوست کمک میکنند.
با این حال مصرف مرتب این داروها بدون تجویز پزشک توصیه نمیشود.
جمع بندی: مسهلها در درمان یبوست و بهبود حرکات رودهای موثر هستند؛ برای انتخاب داروی مناسب با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
8. غذاهای حاوی پری بیوتیک بخورید
پری بیوتیکها فیبرهای کریوهیدراتی قابل هضم هستند؛ الیگوساکارید و اینولین از انواع آن هستند. با این که رژیمهای حاوی فیبر از طریق بهبود قوام و حجم مدفوع به بهبود علائم یبوست کمک میکنند، پری بیوتیکها از طریق بهبود سلامتی سیستم گوارشی تاثیرگذار هستند.
فیبرهای پری بیوتیک از طریق تغذیه باکتریهای رودهای به بهبود سلامتی سیستم گوارشی کمک میکنند که خود درنهایت میتواند در درمان یبوست موثر باشد.
در حقیقت برخی پریبیوتیکها علاوه بر این که میتوانند به نرم شدن مدفوع کمک کنند، تعداد دفعات دفع مدفوع را هم بالا میبرند.
مواد غذایی پری بیوتیک شامل موارد زیر است:
• سیر
• پیاز
• موز
• تره فرنگی
• نخود
جمع بندی: مواد غذایی حاوی پری بیوتیکها میتوانند از طریق ایجاد تعادل در باکتریهای طبیعی رودهای به سلامت سیستم گوارشی و درمان یبوست کمک کنند.
9. منیزیم سیترات را امتحان کنید
منیزیم سیترات یکی از درمان های خانگی رایج یبوست است. منیزیم سیترات یکی از مسهلهای اسموتیک است که میتوانید بدون نیاز به نسخه از داروخانهها آن را تهیه کنید. مصرف مقادیر متوسط منیزیم سیترات میتواند در درمان یبوست موثر باشد؛ پزشکان مقادیر بیشتر آن را برای پاکسازی روده پیش از جراحی و یا سایر اعمال پزشکی تجویز میکنند.
جمع بندی: مصرف منیزیوم سیترات که یک مکمل بدون نسخه است میتواند به درمان یبوست کمک کند.
10. آلو بخورید
مردم آلو خشک و آب آلو را به عنوان یک درمان طبیعی و دردسترس برای یبوست میشناسند؛ آلو علاوه بر فیبر حاوی سوربیتول است. سوربیتول قندی است که میتواند به عنوان مسهل هم موثر باشد. برخی مطالعات حتی نشان داده اند که آلو میتواند از موادی از قبیل پسیلیوم هم در درمان یبوست موثرتر باشد.
دوز موثر حدود 50 گرم یا به طور تقریبی 7 عدد آلو با اندازه متوسط به مدت دو بار در روز است. با این حال افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر شاید بهتر باشد از مصرف آن خودداری کنند؛ زیرا ممکن است باعث بدتر شدن علائم آنها شود.
جمع بندی: آلو علاوه بر فیبر، حاوی سوربیتول است که یک قند مسهل است. آلو میتواند یک درمان خانگی بسیار موثر برای یبوست باشد.
11. سعی کنید مصرف لبنیات را محدود کنید
افرادی که نسبت به مصرف لبنیات حساسیت دارند، ممکن است در اثر مصرف آن دچار یبوست شوند؛ زیرا حرکات رودهای را مختل میکند. این گروه افراد شامل کودکانی هستند که دچار عدم تحمل شیر گاو و بالغینی است که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند.
اگر احتمال میدهید که دچار بیماری عدم تحمل لاکتوز هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص قطعی شود.
پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری به شما پیشنهاد کند که مدتی لبنیات مصرف نکنید و به جای آن از دیگر مواد غذایی غنی از کلسیم مصرف کنید تا ببیند با این کار علائمتان بهبود پیدا میکنند یا خیر.
جمع بندی: بیماری عدم تحمل لاکتوز در برخی افراد میتواند علت یبوست باشد؛ در این افراد حذف لبنیات از رژیم غذایی میتواند در درمان یبوست کمککننده باشد.
12. روغن نارگیل بخورید
تحقیقات نشان داده است که مصرف روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل در درمان و پیشگیری از بروز یبوست میتواند موثر باشد. لازم است در این باره با پزشک خود مشورت کنید. شما میتوانید روغن نارگیل را به قهوه و یا وعده غذایی خود اضافه کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
فارغ از هر درمانی که برای یبوست در پیش میگیرید، لازم است مدت کافی در دستشویی بمانید تا دفع مدفوع کامل شود. زمانی از روز را که میدانید میتوانید بدون مزاحمت این کار را انجام دهید برای آن درنظر بگیرید.
علاوه بر این نباید به این مشکل یعنی یبوست بیتوجهی کنید؛ یبوست مزمن میتواند در درازمدت باعث ایجاد مشکلات مختلفی از قبیل هموروئید یا بواسیر و نیز زخم اطراف مقعد به نام فیشر یا همان شقاق شود که باعث خونریزی میشود. همچنین اگر خیلی فشار بیاورید، ممکن است بخشی از رکتوم (بخش انتهایی روده) دچار بیرونزدگی شود که به آن پرولاپس رکتوم گفته میشود و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
در صورتی که هر یک از علائم زیر را همراه با یبوست داشتید، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید:
• درد شکم
• خون در مدفوع
• کاهش وزن ناخواسته و بدون دلیل
• عدم دفع مدفوع
همچنین درصورتی که یبوست بیش از 3 هفته ادامه پیدا کرد و درمان نشد، با پزشک خود مشورت کنید. در این صورت ممکن است به مشکلی به نام یبوست مزمن ایدیوپاتیک مبتلا باشید.
نکته پایانی
یبوست مشکل آزاردهندهای است و علل زمینهای بسیار زیادی دارد؛ با این حال درمانهای خانگی در دسترس بسیار زیادی برای آن وجود دارد. درصورتی که دچار یبوست مزمن هستید که به درمانهای خانگی جواب نمیدهد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت زمینهای پیدا شده و درمان مناسب برایتان آغاز گردد.
بسیاری از درمانهای خانگی نامبرده میتوانند در بهبود سریع یبوست کمککننده باشند.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین گوارش و کبد ما نوبت بگیرید.
