ذخیره تخمدان چیست و آیا روی بارداری تاثیرگذار است؟

0
9,771
ذخیره تخمدان
ذخیره تخمدان

بخش اصلی آزمایش باروری و یک مرحله اساسی قبل از درمان با روش IVF به آزمایش ذخیره تخمدان مربوط می شود. انجام برخی از آزمایشات ذخیره تخمدان نسبتا ساده بوده و در اوایل آزمایش باروری و درمان انجام می شود. با این حال برخی از آزمایشات پیچیده تر یا تهاجمی هستند و ممکن است نیاز به انجام شدن در کلینیک های باروری و حتی قبل از انجام روش اصلی IVF داشته باشند. اما منظور از ذخیره تخمدان چیست و اگر نتایج مربوط به این آزمایش چندان رضایت بخش نباشند به چه معناست؟ اینها سوالاتی هستند که در این پست از طبینجا به آنها بیشتر خواهیم پرداخت.

پیشنهاد مطالعه: آزمایش های ضروری زنان

ذخیره تخمدان چیست؟

ذخیره تخمدانی حاکی از مقدار احتمالی تخمک در تخمدان ها است. با این وجود بایستی به این نکته توجه داشته باشید که این آزمایشات کمی نبوده و در حال حاضر هیچ راهی برای تعیین دقیق تخمک های احتمالی تخمدان های یک زن وجود ندارد.

بطور دقیق تر می توان گفت که داشتن ذخیره تخمدانی کم ، به معنی کاهش احتمال موفقیت در درمان ناباروری با روش IVF است. ذخایر ضعیف تخمدانی احتمال کنسل شدن انجام روش لقاح خارج رحمی را افزایش می دهد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که درمان ناباروری در میانه چرخه درمانی متوقف می شود، چرا که داروهای باروری قادر به تحریک تخمدان ها برای تولید تخمک کافی نیستند.

یک نوزاد دختر با تمامی تخمک های طول عمر خود، متولد می شود. با رشد فرزند دختر به مرور از تعداد تخمک های تخمدانی او کاسته می شود. علاوه بر این کیفیت تخمک های موجود در این ذخیره تخمدان نیز کاهش می یابد و منجر به افزایش سقط جنین و نقایص مادرزادی در زنان بالای 35 سال می گردد.

اما بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که سن، تنها عامل تعیین کننده کمیت و کیفیت تخمک ها در رحم زنان نیست. ممکن است در یک زن جوان هم تعداد کمی تخمک غیر طبیعی در تخمدان وجود داشته باشد. هچنین ممکن است در یک زن جوان در مقایسه با سایر زنان هم سن خود، تخمک های موجود در ذخیره تخمدانی از زنان 40 ساله نیز کمتر باشد. در این مرحله آزمایش ذخیره تخمدان انجام می شود.

علت انجام آزمایش ذخیره تخمدانی

آزمایش ذخیره تخمدان به دو دلیل اصلی انجام می شود:

  • تشخیص علت ناباروری
  • نحوه واکنش تخمدان ها نسبت به درمان های باروری

نحوه انجام آزمایش ذخیره تخمدان

در صورتی که تلاش های زوجین برای بارداری طبیعی محقق نشود، متخصص زنان سطح هورمون های زن را مورد بررسی بیشتری قرار خواهد داد. برخی از هورمون های تحت آزمایش به پزشک در درک میزان ذخیره تخمدان زن کمک خواهند کرد.

سطح FSH

FSH هورمونی است که توسط غده هیپوفیز قدامی در مغز تولید می شود و یک فولیکول غالب در تخمدان را برای رشد و ترشح استروژن (استرادیول) تحریک می کند. سطح این ماده می تواند بصورت ماهیانه تغییر نموده اما سطح بالای هورمون FSH را می توان بخش طبیعی از فرآیند افزایش سن و کاهش قدرت باروری دانست. اگر چه این خبر بدی است اما لزوما نشانه این نیست که مشکلی به وجود آمده است.  با این حال گاهی اوقات زنان جوان هم ممکن است سطوح FSH بالای غیر طبیعی داشته باشند.

زنان جوانی که دارای ذخیره تخمدانی کمی هستند، ممکن است با نارسایی اولیه تخمدان (POI) تشخیص داده شوند. نارسایی اولیه تخمدان گاهی اوقات به عنوان نارسایی زودرس تخمدان (POF) نیز شناخته می شود. بهتر است به این نکته دقت کنید سطح هورمون تحریک کننده فولیکولی تنها یک آزمایش برای بررسی ذخایر تخمدانیست و این امکان وجود دارد با وجود طبیعی بودن سطح آن، سایر آزمایش ها حاکی از شرایط ایده آلی نباشند.

سطح استرادیول

افزایش سطح پایه استرادیول عموما ناشی از فراخوانی پیشرفته فولیکولی است که می تواند در زنان با سنین بالا یا با ذخیره تخمدانی کم رخ دهد. سطوح بالای استرادیول می تواند ترشح هورمون FSH هیپوفیز را مهار کرده، بنابراین بطور کاذب سطوح FSH را پایین نشان دهد. در نتیجه اندازه گیری همزمان هر دو سطح هورمون FSH و استرادیول برای جلوگیری از تفسیر غلط مورد نیاز خواهد بود.

سطح AMH

از آنجا که سطح هورمون FSH از چرخه ای به چرخه دیگر متفاوت است، هورمون آنتی مولرین (AMH سرم) بیشترین شاخص قابل اطمینان را خواهد داشت. چرا که با حداقل تغییر در دوره های قاعدگی و بین آن، قابلیت بررسی در هر نقطه ای چرخه قاعدگی را دارا است. سطح این ماده نشان دهنده تعداد تخمک های بالقوه موجود در فولیکول است. این ماده به تدریج با افزایش سن کاهش می یابد. و می تواند بعنوان شاخص اولیه کاهش عملکرد تخمدان بوده و آن را به یکی از بهترین شاخص های تعیین عملکرد تخمدان تبدیل نموده است. در طی چرخه لقاح خارج رحمی بررسی سطح این هورمون یی از بهترین نشانگرها برای پیش بینی پاسخ ضعیف تخمدانی و یا بیش از حد به تحریک است و همچنین با تخمک های بازیابی شده در ارتباط است.(1)

علت کاهش ذخیره تخمدانی

در بیشتر موارد دلایل کاهش ذخیره تخمدانی ناشناخته بوده و علت آن افزایش سن است. عوامل دیگری که می توانند بر روی ذخیره تخمدانی نرمال تاثیر بگذارند عبارتند از:

  • بیماری های زمینه ای پزشکی
  • مصرف دخانیات
  • جراحی تخمدان
  • شیمی درمانی
  • پرتو درمانی به لگن
  • برخی ناهنجاری های ژنتیکی

تفسیر آزمایش ذخیره تخمدان

تفسیر دقیق این آزمایش می تواند به پزشک زنان در بررسی شرایط محتمل دیگر کمک نماید. بعنوان مثال تخمدان ها پاسخ های بیش از اندازه ای را به داروهای باروری داشته باشند. در چنین مواردی خطر ابتلا به عوارضی مانند سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) بیشتر خواهد بود که زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) اغلب با این مسئله روبه رو می شوند. پزشک در این حالت دوزهای کمتری از دارو را تجویز نموده و یا پروتکل های دیگری را برای درمان ناباروری در نظر می گیرد.

این آزمایشات در مورد کیفیت تخمک های زنان اطلاعات چندانی ارائه نمی کند.

 

چنانچه در این باره نیاز به مشاوره با یک متخصص زنان و زایمان دارید می توانید از طریق سامانه آنلاین طبینجا اقدام نمایید.

Rate this post

ارسال یک پاسخ

لطفا دیدگاه خود را وارد کنید!
لطفا نام خود را در اینجا وارد کنید