کمبود هورمون رشد
هورمون رشد که سوماتوتروپین نامیده می شود، از بخش قدامی هیپوفیز ترشح شده و باعث القای رشد در سلول ها می شود. کمبود هورمون رشد در کودکان می تواند باعث بروز عوارض جبران ناپذیری همچون:
- کوتاهی شدید قد
- کاهش تراکم استخوان
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی
- کاهش انرژی در سنین یادگیری می شود.
علائم کمبود هورمون رشد
به طور کلی، کودکانی که دچار کمبود این هورمون هستند، علائم زیر را دارند:
- رشد آهسته و کوتاهی قد
- کم سن به نظر رسیدن نسبت به همسالان
- چاق بودن
- اختلال در رشد موها
- داشتن پیشانی برجسته
- عدم تشکیل پل بینی
- تأخیر در بلوغ
- بی حالی و کمبود انرژی
کمبود این هورمون در کودکان باعث می شود که کودک رشد کافی نداشته باشد و قد او کمتر از حد طبیعی باشد.
این کودکان به دلیل کوتاه قد بودن ممکن است مورد زورگویی دیگران قرار گرفته و دچار مشکلات اجتماعی، عاطفی و تحصیلی، و پایین بودن عزت نفس، اضطراب و افسردگی شوند. لازم به ذکر است که کمبود این هورمون، هیچ اثری بر هوش کودک ندارد.
علل کمبود هورمون رشد
به طور کلی، کمبود این هورمون در کودکان ممکن است مادرزادی یا اکتسابی است.
به نظر می رسد که جهش در ژن های مسئول ساخت غده هیپوفیز و هیپوتالاموس، گیرنده ها و یا هورمون های ترشح شده از آن ها، باعث نقص در غده هیپوفیز و هیپوتالاموس در دوران جنینی و کمبود مادرزادی این هورمون می شود.
علاوه بر این، کمبود این هورمون ممکن است اکتسابی باشد و به دلایل زیر ایجاد شود:
- وجود تومور در غده هیپوتالاموس یا هیپوفیز
- آسیب دیدن سر
- پرتودرمانی جهت درمان سرطان های مرتبط با هیپوتالاموس و هیپوفیز
- ابتلا به بیماری های مرتبط با هیپوتالاموس مانند هیستوسیتوز
- ابتلا به بیماری های خود ایمنی که باعث درگیر شدن هیپوفیز و هیپوتالاموس می شوند.
هورمون رشد و افزایش قد
علاوه بر تأثیر این هورمون بر رشد قد، کمبود این هورمون روی متابولیسم بدن نیز اثر می گذارد. در واقع، هورمون رشد تعیین می کند که کالری دریافتی به عنوان چربی ذخیره شود یا برای ساخت استخوان، ماهیچه یا غضروف مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین، در بین وعده های غذایی، هورمون رشد میزان تجربه چربی جهت تأمین انرژی را تنظیم می کند.
به همین دلیل، کمبود این هورمون علاوه بر کوتاه شدن قد، باعث کاهش توده استخوانی و عضلانی، افزایش چربی احشایی و بالا رفتن میزان کلسترول LDL و تری-گلیسیرید می شود.
تشخیص کمبود هورمون رشد
برای تشخیص این کمبود، ابتدا کودک توسط پزشک معاینه شده و قد، وزن و ظاهر کودک مورد بررسی قرار می گیرد. در مرحله بعد، با استفاده از اشعه X، سن استخوانی کودک را سنجیده و با استفاده از آزمایش خون، سطح این هورمون در خون را اندازه گیری می کنند.
البته، با استفاده از MRI نیز می توان کمبود این هورمون در کودکان را تشخیص داد. علاوه بر این، آزمایش تحریک ترشح هورمون رشد، آزمایش دیگری است که در آن ابتدا میزان هورمون رشد موجود در خون کودک را اندازه گیری می کنند، سپس از داروهای تحریک کننده ترشح هورمون رشد استفاده کرده و مجدداً میزان این هورمون را اندازه می گیرند.
با مقایسه نتایج به دست آمده می توان به علت کمبود این هورمون پی برد، البته این روش به اندازه سایر روش ها، متداول نیست.
بنابراین، کودکی که به طور زودرس دچار کمبود این هورمون شود، در سن بلوغ، توده استخوانی و عضلانی نرمال نخواهد داشت و دچار افزایش چربی احشایی و بالا بودن میزان چربی خون می شود که در طولانی مدت اثر منفی بر استخوان ها، قلب و عروق می گذارد.
به همین دلیل، برای درمان کمبود این هورمون در کودکان از روش هورمون درمانی استفاده می شود. در این روش، متناسب با وزن کودک، روزانه و به صورت زیرجلدی، از تزریق هورمون مصنوعی یا rhGH تزریق می شود.
این کودکان باید به طور مرتب هر 3 ماه یا 6 ماه توسط متخصص غدد ویزیت شوند تا میزان هورمون رشد در آن ها و دوز مورد نیاز rhGH بررسی شود. به طور کلی، هر چه کمبود این هورمون زودتر تشخیص داده شده و روند درمان آغاز شود، احتمال رسیدن کودک به قد طبیعی او، بیشتر خواهد بود.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص کودکان ما نوبت بگیرید.
