بیماری‌های خودایمنی بدن
امروزه بیماری‌های خودایمنی به گروهی از بیماری‌های شایع در جوامع مختلف به ویژه در میان زنان جوان تبدیل شده است؛ از آن رو آشنایی با این گروه از بیماری‌ها و عوارض و علائم آن‌ها ضرورت دارد. در متن پیش رو قصد داریم شما را با شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی بدن آشنا کنیم.
در این مقاله می‌خوانید:
- بیماری خودایمنی چیست؟
- ده بیماری خودایمنی شایع بدن
- چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بیماری خودایمنی چیست؟
بیماری‌های خودایمنی بدن به شرایطی گفته می‌شود که در آن بدن برعلیه خودش به اشتباه فعال می‌شود. سیستم ایمنی به گونه‌ای طراحی شده است که با شناسایی ارگانیسم‌های خارجی از قبیل ویروس‌ها و باکتری‌ها فعال شده و در ادامه به مبارزه علیه آن‌ها می‌پردازد. در حالت طبیعی بدن قادر است بین سلول‌های خودی و بیگانه افتراق داده و به سلول‌های خودی آسیبی نرساند؛ اما در زمان فعال شدن بیماری خودایمنی بدن به اشتباه سلول‌های خودی را به عنوان سلول بیگانه تلقی کرده و علیه آن‌ها اتوآنتی بادی تولید می‌کند.
برخی بیماری‌های خودایمنی تنها یک ارگان واحد را هدف قرار می‌دهند؛ مثلا در بیماری دیابت نوع 1 فقط پانکراس آسیب می‌بیند؛ در حالی که برخی بیماری‌های خودایمنی از قبیل لوپوس(SLE) تظاهرات سیستمیک داشته و بیش از یک ارگان در بدن را مورد هدف قرار می‌دهند.
10 بیماری خودایمنی شایع بدن
-
دیابت نوع 1
سلول‌های پانکراس یا همان لوزالمعده هورمونی به نام انسولین ترشح می‌کنند که وظیفه دارد قند خون بدن را کنترل کند؛ در دیابت میلتوس نوع 1 علیه سلول‌های پانکراس آنتی بادی ترشح شده و تنظیم قند خون دچار مشکل می‌شود. افزایش سطح قند خون در بدن علاوه بر آسیب عروق می‌تواند به سایر ارگان‌های بدن از قبیل کلیه‌ها، قلب، چشم‌ها و اعصاب هم آسیب بزند.
-
آرتریت روماتوئید( RA)
در این بیماری سیستم ایمنی علیه مفاصل بدن فعال شده و باعث قرمزی، تورم و گرمی در این محل‌ها می‌شود. علیرغم بیماری پوکی استخوان که اغلب در سنین بالاتر رخ می‌دهد، این بیماری ممکن است در سنین پایین مثلا دهه 30 علائمش آغاز شود.
-
پسوریازیس یا بیماری صدف
سلول‌های پوست بطور طبیعی دائما تقسیم می‌شوند و زمانی که نیازی به آن‌ها نیست می‌میرند. در بیماری پسوریازیس سلول‌های پوستی به سرعت تکثیر می‌شوند. ساخت بیش از حد سلول‌های پوستی اغلب باعث ایجاد پچ‌های قرمز التهابی روی پوست می‌شود که عموما نواحی سفید- نقره‌ای بر روی آن‌ها شکل می‌گیرد.
بیش از 30 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس علاوه بر علائم پوستی، دچار درد و تورم مفاصل هم می‌شوند که به آن آرتریت پسوریاتیک گفته می‌شود.
-
مالتیپل اسکلروزیس ( MS)
در بیماری ام اس سلول‌های ایمنی بدن علیه غشا میلین که سلول‌های عصبی سیستم اعصاب مرکزی را می‌پوشاند، فعال می‌شوند. آسیب این غشا انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و نخاع و سایر نواحی بدن را کند می‌کند. این آسیب درنهایت می‌تواند باعث ضعف، بی‌حسی، عدم تعادل و مشکل در راه رفتن شود. این بیماری اشکال متنوع و تظاهرات گوناگونی دارد. حدود نیمی از افراد مبتلا در طول 15 سال پس از شروع بیماری در راه رفتن احتیاج به کمک پیدا می‌کنند.
-
لوپوس اریتروماتوز سیستمیک (SLE)
علیرغم این که پزشکان در قرن 1800 تصور می‌کنند بیماری لوپوس به دلیل بثورات پوستی تولیدشده یک بیماری پوستی محسوب می‌شود، امروزه فرم سیستمیک آن با درگیری وسیع ارگان‌های متنوع از قبیل کلیه، مغز، قلب و مفاصل شایع‌ترین فرم آن است.
درد مفاصل، خستگی و بثورات پوستی شایع‌ترین تظاهرات این بیماری است.
-
بیماری التهابی گوارشی (IBD )
بیماری التهابی گوارشی برای بیماری‌هایی به کار برده می‌شود که باعث التهاب دیواره پوشاننده روده می‌شوند. دو بیماری اصلی این گروه بیماری‌ها، موارد زیر هستند:
-
کرون
می‌تواند باعث التهاب هر ناحیه‌ای از سیستم گوارشی از دهان تا مقعد شود.
-
کولیت اولسروز
تنها دیواره پوشاننده روده بزرگ و رکتوم را درگیر می‌کند.
-
بیماری آدیسون
در این بیماری سیستم ایمنی بدن علیه غده آدرنال یا فوق کلیه فعال می‌شود. این غده هورمون کورتیزول، آلدسترون و آندروژن‌ها را ترشح می‌کند. کاهش سطح کورتیزول در بدن می‌تواند تعادل سطح گلوکوز خون را بهم بزند. علاوه بر این کاهش سطح آلدسترون هم می‌تواند باعث از دست رفتن سدیم و افزایش سطح پتاسیم در بدن شود.
علائم آن شامل خستگی، ضعف، کاهش وزن و قند خون پایین است.
-
بیماری گریوز
بیماری گریوز نوعی بیماری‌های خودایمنی بدن است که علیه غده تیروئید در گردن آنتی بادی تولید می‌شود. غده تیروئید به واسطه هورمون‌های تولیدی‌اش در سوخت و ساز بدن یا همان متابولیسم نقش دارد. در این بیماری سطح هورمون‌های تیروئیدی بالا رفته و فرد به اصطلاح دچار پرکاری تیروئید می‌شود. پرکاری تیروئید باعث افزایش تعداد ضربان قلب، عدم تحمل گرما، بی‌قراری و کاهش وزن علیرغم افزایش اشتها می‌شود.
یکی از تظاهرات این بیماری بیرون‌زدگی چشم‌ها از حدقه است که به آن «اگزوفتالموس» گفته می‌شود. این حالت در حدود 30 درصد از بیماران دیده می‌شود و نیاز به مراجعه به چشم‌پزشک دارد.
-
آنمی پرنشیوز
در این بیماری پروتئین‌هایی که در معده به نام فاکتور داخلی ترشح می‌شوند آسیب دیده و جذب ویتامین ب12 در روده مختل می‌شود. بدون این ویتامین فرد در معرض کم‌خونی قرار گرفته و ساخت DNA سلول‌ها دچار مشکل می‌شود.
آنمی پرنشیوز در سنین بالا شایع‌تر است و افراد مبتلا لازم است ویتامین ب12 تزریقی دریافت کنند.
-
تیروئیدیت هاشیموتو
در این بیماری سلول‌های ایمنی علیه غده تیروئید فعال شده و با تخریب سلول‌های آن مانع از تولید کافی هورمون‌های تیروئیدی شده و درنتیجه بدن دچار کم‌کاری تیروئید می‌شود. کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث بروز یبوست، خشکی پوست، کاهش تعداد ضربان قلب، افسردگی، خستگی و افزایش وزن شود. افراد مبتلا اغلب تحت درمان دارویی قرار می‌گیرند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که پزشک در وهله اول به بیماری‌های خودایمنی شک کند، خودش شما را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد؛ در ادامه ممکن است لازم باشد به هر یک از متخصصین زیر مراجعه کنید:
- روماتولوژیست: بیماری‌های مفاصل از قبیل لوپوس، شوگرن و پسوریازیس را درمان می‌کند.
- متخصص گوارش: بیماری‌های گوارشی از قبیل کرون، کولیت اولسر و سلیاک را درمان می‌کند.
- متخصص غدد: بیماری‌های خودایمنی مربوط به غدد از قبیل آدیسون، گریوز و هاشیموتو را درمان می‌کند.
- متخصص پوست: بیماری‌های پوستی از قبیل پسوریازیس را درمان می‌کند.
نکته پایانی
بیش از 80 بیماری‌های خودایمنی بدن در جهان وجود دارد؛ گاها علائم این بیماری‌ها با یدکدیگر همپوشانی داشته و تشخیص را دشوار می‌کند. بیماری‌های خودایمنی در میان زنان به ویژه زنان جوان شایع‌تر است و امکان مشاهده همزمان آن‌ها در یک خانواده بیشتر است.
تشخیص این بیماری‌های اغلب به واسطه آزمایش خون و اندازه‌گیری سطح اتوآنتی‌بادی‌ها میسر می‌شود. درمان اغلب شامل داروهایی است که سیستمی ایمنی بدن را مهار کرده و واکنش‌های التهابی را خاموش می‌کنند.
شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصص داخلی ما مشاوره بگیرید.
