سیستم تنفسی یکی از مهمترین و حیاتیترین دستگاههای بدن انسان است. چنانچه اخیرا دچار مشکلات تنفسی شدهاید، متخصص ریه در این زمینه میتواند به شما کمک کند. امروزه نیز باتوجه به شیوع فراوان ویروس کرونا-کووید19 و تاثیرات گوناگونی که بر روی سیستم تنفسی میگذارد، میزان مراجعه به این گروه از پزشکان بسیار بیشتر از قبل شده است. در این مقاله قصد داریم تا شما را به بطور خلاصه با وظایف متخصص ریه و بیماری های تنفسی آشنا کنیم.
سیستم تنفسی مجموعهای از اندامها هستند که به شما کمک میکنند تا نفس بکشید. سه بخش اصلی سیستم تنفسی، ریهها، راههای هوایی و عضلات تنفسی هستند.
راههای هوایی شامل:
-بینی
-دهان
– حلق
– حنجره
– نای
– برونشها یا نایژهها
– برونشیولها یا نایژکها
– آلوئولها یا اتاقکهای تنفسی
شما درهنگام تنفس از عضلات بسیاری کمک میگیرید. اصلیترین و مهمترین آنها عضلهی دیافراگم است. سایر عضلات در سه گروه زیر دستهبندی میشوند:
-عضلات بین دندهای که به دم کمک میکنند.
– عضلات همراه که به دم کمک میکنند اما نقش اصلی را ایفا نمیکنند.
– عضلات بازدمی که به بازدم یا خروج هوا از ریه کمک میکنند.
متخصص ریه کیست؟
متخصص ریه یا در اصطلاح صحیحتر فوقتخصص ریه فردی است که پس از گذراندن دورهی پزشکی عمومی وارد رشتهی تخصصی داخلی میشود؛ وی پس از آن با گذراندن دورهی فوقتخصصی، در زمینهی بیماریهای ریه و سیستم تنفسی کارآزموده میشود؛ بنابراین چنانچه از مشکلات مربوط به ریه و یا هر قسمتی از سیستم تنفسی شکایت دارید، متخصص ریه و بیماری های تنفسی میتوانند به شما کمک کنند.
از آنجا که بیماریهای مربوط به ریه بسیار تخصصی هستند، متخصصین این رشته ممکن است در برخی حوزهها به طور اختصاصی فعالیت کنند؛ برای مثال ممکن است برخی از آنها به طور اختصاصی تنها به درمان بیماری آسم بپردازند. از سوی دیگر برخی تنها جامعهی هدف خاصی نظیر اطفال و یا سالمندان را درمان میکنند. حوزهی مربوط به تشخیص و درمان بیماریهای ریوی بهصورت زیر دستهبندی میشود:
-بیماریهای عفونی
– بیماریهای التهابی
– بیماریهای نئوپلاستیک یا تومورها
– بیماریهای ساختاری
– بیماریهای اتوایمیون یا خودایمنی
برخی بیماریها از قبیل بیماری عروق ریوی ممکن است ابتدا سیستم تنفسی را درگیر کنند اما درنهایت سایر ارگانهای بدن را نیز تحتتاثیر خود قرار دهند.
از آن جا که حوزهی بیماریهای ریوی و قلبی بسیار نزدیک به هم است و ممکن است با تظاهرات مشترک خودشان را نشان دهند، اغلب این دو گروه از متخصصین باهم و درکنار هم به تشخیص و درمان این دسته از بیماریها میپردازند. این دو گروه در بیمارستانها هم فعالیت میکنند؛ برای مثال بیمارانی که برای ادامهی حیات خود نیاز به ونتیلاتور یا دستگاه تنفس مصنوعی دارند، باید تحت نظارت متخصصین ریه باشند.
متخصص ریه چه بیماریهایی را مدیریت و درمان میکند؟
تمام بیماریهای مربوط به سیستم تنفسی در حوزهی اختصاصی متخصص ریه و بیماری های تنفسی است. از جمله:
-بیماریهای بافت بینابینی ریه(ILD) که بر بیماریهایی تمرکز میکند که باعث التهاب مزمن در بافت بینابینی ریه میشوند.
-آسم
-برونشکتازی یا التهاب و افزایش موکوس و گشادشدگی راههای هوایی
-COPDیا بیماری مزمن انسدادی سیستم تنفسی
-آمفیزم که زمانی رخ میدهد که آلوئولهای تنفسی آسیب ببینند.
– برونشیت یا همان التهاب سیستم تنفسی تحتانی
– بیماریهای عصبی- عضلانی درمواردی که میتوانند منجر به نارسایی عضلات تنفسی شوند.
-آپنهی انسدادی خواب که باعث میشود تنفس حین خواب دشوار و یا بهطور کامل قطع شود.
-ریهشناسی مداخلهای که از همکاری چند رشته برای درمان اختلالات مجاری تنفسی، سرطان ریه و … استفاده میکند.
– پیوند ریه، مدیریت و مراقبتهای قبل و بعد از پیوند
متخصص ریه چگونه به شما کمک میکند؟
متخصصین ریه اغلب با بیمارانی برخورد دارند که از مشکلات جدی و یا مزمنِ مربوط به سیستم تنفسی رنج میبرند. در حالی که پزشکان عمومی میتوانند برخی ناهنجاریهای کوتاهمدت سیستم تنفسی از قبیل سرماخوردگی و برخی عفونتهای ریوی را مدیریت و درمان کنند، متخصصین ریه بیماریها و ناهنجاریهای بهمراتب پیچیدهتر و تخصصیتری را درمان میکنند.
چنانچه پزشک به بیماریای مرتبط با سیستم تنفسی شما شک کند، در قدم اول تلاش میکند تا بیماری را به درستی تشخیص دهد. متخصصین ریه از ابزارهای گوناگونی از قبیل اسپیرومتری، عکس سادهی قفسهی سینه(chest X-ray)، آزمایشهای خونی، سیتی اسکن، برونکوسکوپی، تست خواب و … برای تشخیص بیماری شما استفاده میکنند. همچنین ممکن است برای تایید تشخیص از شما بخواهند تا برخی از این عملها را تکرار کنید.
چنانچه تشخیص شما قطعی شد، متخصص ریه و بیماری های تنفسی بلافاصله درمان را آغاز میکند. چنانچه نیاز به جراحی داشته باشید، شما را به جراح قلب و ریه ارجاع میدهد. در غیر اینصورت متخصص ریه با استفاده از داروها و درمانهای ضروری دیگر تلاش میکند تا سلامتی شما بازگردد.
از آنجا که بیماریهای ریه اغلب ناتوانکننده هستند و نیاز به درمان طولانی مدت و بعضا مادامالعمر دارند، متخصصین ریه در همکاری با شما، خانوادهتان و تیم مراقبتهای بهداشتی مهارت کافی دارند. آن ها باید برنامههای درمانی را با شما و موقعیت شغلیتان هماهنگ کنند و با سایر حوزههای درمان همکاری لازم را انجام دهند.
چه زمانی به متخصص ریه مراجعه کنیم؟
یک سرفهی ساده مربوط به سرماخوردگی و یا آلرژی نباید شما را به سوی متخصص ریه و بیماری های تنفسی هدایت کند. بهتر است ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید و ایشان در صورتی که صلاح ببیند شما را به متخصص ریه ارجاع میدهند. سرفه اگر بیش از 3 هفته طول بکشد و یا بسیار شدید باشد، ممکن است نگرانکننده بوده و نیاز به ارجاع داشته باشد.
پیشنهاد مطالعه: عفونت تنفسی حاد
در زیر به برخی از علائم و نشانههایی که ممکن است مرتبط با سیستم تنفسی باشند، اشاره میکنیم:
-درد قفسهی سینه
– سرگیجه
-خستگی
-تنگینفس
-خسخس گلو
-کاهش وزن بیدلیل
-مصرف طولانی مدت سیگار
-سرفهی مزمن و یا سرفه همراه با دفع خون
-برونشیت مزمن یا تکرارشونده و یا عفونتهایی که درگیری سیستم ریوی میدهند
-آسمی که کنترل نمیشود
در پایان پیشنهاد میکنیم علائم مربوط به سیستم تنفس را جدی بگیرد و درصورت بروز هریک ابتدا با پزشک عمومی مشورت کنید تا چنانچه صلاح دید شما را به یک متخصص ریه ارجاع دهد. همچنین چنانچه مدت طولانی مصرفکنندهی سیگار هستید، برای غرالگری سرطان ریه و یا سایر بیماریهای مرتبط با مصرف سیگار بهتر است با یک متخصص ریه مشورت کنید.
منابع:
https://www.healthline.com/health/what-is-a-pulmonologist#when-to-see-a-pulmonologist
https://www.webmd.com/lung/what-do-pulmonologists-do
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص ریه ما مشاوره بگیرید.
