فریتین پروتئین ذخیره کننده آهن در بدن است که وجود آن برای تولید گلبول های قرمز سالم و توزیع اکسیژن در سراسر بدن ضروری می باشد. هنگامی که بدن از آهن استفاده می کند، مقادیر کمی فریتین از سلول ها آزاد شده و در خون گردش می کند. سطح فریتین شما منعکس کننده مقدار کل آهن ذخیره شده در بدن شما خواهد بود.
وجود آهن بسیار کم یا زیاد در بدن می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد. در صورت مشاهده علائم کم خونی، اضافه بار آهن، یا سطوح پایین هموگلوبین یا هماتوکریت پس از انجام آزمایش شمارش کامل خون (CBC)، پزشکان آزمایش فریتین را همراه با سایر آزمایشات آهن توصیه خواهند کرد.
فریتین چیست؟
آزمایش فریتین میزان فریتینی را که در خون در گردش است اندازه گیری می کند. همانطور که گفته شد فریتین پروتئینی است که آهن را ذخیره می کند. از طرفی آهن نمی تواند به تنهایی در بدن وجود داشته باشد. در عوض، آهن به پروتئینی به نام ترانسفرین متصل می شود که آن را به قسمت های مختلف بدن منتقل می کند. آهن اضافی در فریتین ذخیره می شود که معمولاً در کبد و سلول های سیستم ایمنی متمرکز می شود.
هنگام استفاده بدن از آهن ذخیره شده، طی یک فرآیند سوخت و سازی آهن از فریتین داخل سلول جدا می گردد. در این فرآیند مقدار کمی فریتین از سلول خارج شده و وارد خون می شود. آزمایش فریتین میزان فریتین در خون را اندازه گیری می کند زیرا نشان دهنده کل مقدار آهن ذخیره شده در بدن شما است.
آزمایش فریتین چیست؟
هدف از انجام آزمایش فریتین تخمین این موضوع است که آیا بدن شما قادر به ذخیره مقدار طبیعی آهن می باشد یا خیر. نتیجه آزمایش فریتین ferritin ممکن است به تنهایی تفسیر شود، اما اغلب همزمان با سایر آزمایشات خونی، آزمایش عملکرد کبد یا مطالعات آهن ارزیابی می گردد. بطور کلی آزمایش فریتین برای غربالگری، تشخیص یا نظارت بر شرایط خاصی استفاده می شود.
غربالگری
آزمایش فریتین به عنوان یک ابزار غربالگری همراه با سایر آزمایشات خون برای بررسی سطوح پایین آهن یا کمبود آهن، قبل از بروز علائم استفاده می شود. غربالگری با آزمایش فریتین معمولاً فقط در بیمارانی استفاده می شود که در معرض خطر ویژه کمبود آهن هستند، از جمله:
- دختران نوجوان که کمبود وزن داشته، خونریزی زیادی را در طی قاعدگی خود تجربه می کنند، یا در رژیم غذایی خود آهن کافی دریافت نمی کنند.
- زنان باردار
تشخیص
هدف آزمایش تشخیصی یافتن علت بروز علائم در بیمار است. آزمایش فریتین می تواند به تشخیص یا رد شرایط زیر کمک کند:
- کم خونی ناشی از فقر آهن: اگر سطح آهن بدن شما به طور مداوم پایین باشد، کمبود آهن می تواند به کم خونی تبدیل شود. سطوح پایین آهن موجود در خون تولید گلبول های قرمز را کاهش می دهد که بر روی توانایی بدن در اکسیژن رسانی کافی به عضلات و اندام ها تأثیر می گذارد.
- اضافه بار آهن: سطوح بالای آهن به عنوان اضافه بار آهن یا هموکروماتوز شناخته می شود. بدن شما راه طبیعی برای خلاص شدن از شر آهن اضافی ندارد بنابراین در بافت های بدن مانند کبد، قلب و پانکراس رسوب می کند. اضافه بار آهن می تواند آسیب جدی به اندام های شما وارد کند.
- بیماری کبد: مقادیر زیادی از آهن بدن ما در پروتئین های فریتین کبدی ذخیره می شود. زمانی که کبد آسیب دیده یا بیمار شود، آهن و فریتین می توانند از کبد به خون نشت کنند. آزمایش فریتین می تواند به تشخیص بیماری های کبدی مانند سوء مصرف الکل، سیروز و عفونت هپاتیت B و C کمک کند.
- سندرم پاهای بیقرار (RLS): این سندرم با احساس ناراحتی در اندام ها و میل شدید به حرکت دادن آنها به ویژه در هنگام نشستن یا دراز کشیدن مشخص می شود. آزمایش فریتین می تواند تعیین کند که آیا علائم RLS مربوط به کمبود آهن است یا خیر.
- بیماری ساکن بزرگسالان AOSD :(AOSD) بیماری نادری است که باعث درد و ورم مفاصل، تب، بثورات پوستی و سطوح بالای فریتین می شود.
نظارت بر شرایط
پزشکان سطوح فریتین را در افراد دریافت کننده مکمل آهن برای درمان کم خونی فقر آهن کنترل می کنند. آزمایش مکرر فریتین و سایر سطوح خونی به پزشکان اجازه می دهد تا تعیین کنند که آیا درمان مؤثر بوده یا خیر و چه زمانی بیمار می تواند درمان را قطع کند.
بیماران مبتلا به بیماری های مزمن مانند سرطان، بیماری کبد یا بیماری کلیوی نیز ممکن است آزمایش فریتین را به عنوان بخشی از آزمایشات روتین خونی انجام دهند تا علائم اضافه بار آهن یا کمبود آهن را که ممکن است نیاز به درمان داشته باشند، بررسی کنند.
اقدامات قبل از انجام آزمایش
اگرچه غلظت فریتین تحت تأثیر غذا قرار نمی گیرد، سایر آزمایشات خونی بررسی آهن ممکن است نیاز به آماده سازی خاصی داشته باشند. به عنوان مثال، اگر در آزمایش خون شما علاوه بر سطح فریتین، سطح آهن یا سطح اشباع ترانسفرین مورد اندازه گیری قرار می گیرد، ممکن است داشتن دوره ناشتایی از شما درخواست شود. داشتن دوره ناشتایی به معنی اجتناب از خوردن غذا یا نوشیدن علاوه بر آب تا 12 ساعت قبل از انجام آزمایش است.
تفسیر آزمایش ferritin
پزشک از یک محدوده مرجع برای تفسیر سطح فریتین شما به عنوان کم، طبیعی یا زیاد استفاده می کند. محدوده مرجع، محدوده طبیعی برای هر فردی در سن، جنس، و زمینه سلامت کلی او است. به طور کلی، سطح فریتین با افزایش سن افراد، در مردان و در افرادی که از داروهای ضد بارداری استفاده می کنند، بالاتر است.
مقادیر فریتین بالا
سطح بالای فریتین می تواند نشان دهنده اضافه بار آهن باشد. اضافه بار آهن بیشتر با هموکروماتوز مرتبط است، وضعیتی که بدن شما آهن بیشتر از مقدار مورد نیاز خود را جذب می کند.
افزایش سطح فریتین می تواند به دلایل دیگری غیر از اضافه بار آهن نیز باشد. فریتین یک نشانگر مهم التهاب در بدن است، بنابراین سطوح فریتین در صورت وجود بیماری التهابی، مانند عفونت زمینه ای، افزایش می یابد. سایر شرایطی که باعث افزایش فریتین می شوند عبارتند از:
- اختلال مصرف الکل
- سرطان
- چاقی
- عدم وجود کم خونی ناشی از کمبود آهن
- پرکاری تیروئید
- بیماری استیل بزرگسالان
- بیماری های کبدی از جمله سیروز
بالا بودن فریتین خون نشانه چیست؟
آزمایش فریتین به طور گسترده ای دقیق ترین روش در نظر گرفته شده برای تعیین علت کمبود آهن است. مگر در مواردی که فرد دارای یک بیماری التهابی مانند یک بیماری خودایمنی، یک بیماری قلبی عروقی یا دیابت باشد. این به این دلیل است که التهاب در بدن بر نتیجه آزمایش فریتین تأثیر می گذارد. با پزشک خود در مورد اینکه آیا التهاب یا سایر عوامل ممکن است بر نتایج آزمایش فریتین شما تأثیر بگذارد صحبت کنید.
چه زمانی باید آزمایش فریتین انجام دهید؟
اگر علائم کمبود آهن یا اضافه بار آهن را دارید ممکن است نیاز به انجام این آزمایش داشته باشید. کمبود آهن می تواند علائم زیر را ایجاد کند:
- احساس خستگی مکرر در مدت زمان طولانی
- تنگی نفس
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- ضعف
- سرگیجه
- سردرد
- پوست رنگ پریده
- ورم زبان
- سندرم پای بی قرار
- پیکا یا هوس غیرعادی برای اقلام غیر غذایی مانند یخ، خاک رس، خاک یا کاغذ.
علائم اضافه بار آهن می تواند به طور گسترده ای متفاوت باشد و بستگی به این دارد که کدام اندام ها تحت تاثیر قرار گرفته اند و چقدر آهن اضافی در بدن جمع شده است. علائم آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد مفاصل
- خستگی یا ضعف
- رنگ پوست خاکستری یا برنزی
- درد شکم
- ضربان قلب نامنظم
اگر پزشک مصرف مکمل‌های آهن را به شما توصیه کرده باشد، ممکن است آزمایش فریتین دوره‌ای برای ارزیابی وضعیت شما انجام شود.
شما می توانید برای تفسیر نتایج آزمایشات خود با متخصصان خون طبینجا بصورت آنلاین مشورت نمایید.
