لرزش بدن یک انقباض غیرارادی ماهیچه های بدن با الگوی ریتمیک است که باعث ایجاد لرزش یا تکان هایی در یک یا چند قسمت بدن می شود. افراد معمولا به دنبال احساس سرما و لرز در بدن شروع به گرم کردن خود می نمایند. با این حال، دلایل دیگری برای لرزش وجود دارد، که برخی از آنها ممکن است نشان دهنده یک مشکل اساسی سلامتی باشد.
هنگامی که افراد بدن سردی دارند، ماهیچه های بدنی آنها به سرعت منقبض و منبسط می شوند تا گرما تولید کنند. این امر باعث می شود قسمتی از بدن یا تمام آن دچار نوعی احساس لرز شود. با این وجود حتی اگر نسیم خنکی بوزد یا در سایه نشسته باشید، باز هم امکان لرزیدن در فصول گرم سال وجود دارد.
لرز یک حرکت غیر ارادی بدن یا کنترل نشده همانند سکسکه و عطسه است.
انواع لرزش بدن
لرزش در حالت استراحت و فعالیت، انقباضات غیرارادی عضلانی هستند که ممکن است نشانه یک بیماری زمینه ای باشند.
پزشکان لرزش بدن را به دو دسته لرزش‌های استراحتی و لرزش‌های عملکردی طبقه بندی می کنند.
لرزش استراحتی
لرزش عضلات بدن در حال استراحت در قسمتی از بدن که آرام هستند رخ می دهد و به طور کامل توسط گرانش حمایت می شود. برای مثال، زمانی که دست‌ها روی پاهای شما قرار می‌گیرند، ممکن است یک لرزش در دستان تان در حال استراحت احساس کنید.
لرزش بدن در حالت استراحت در طی حرکات ارادی کاهش می یابد.
لرزش های فعالیتی
لرزش های عملکردی در طول حرکات ارادی عضلانی رخ می دهد.
پنج زیرمجموعه از لرزش عملکردی وجود دارد:
- لرزش تکانشی: لرزشی که با هر نوع حرکت ارادی رخ می دهد.
- لرزش ارادی: لرزش با حرکات هدف دار مانند لمس بینی رخ می دهد. لرزش معمولاً با نزدیک‌تر شدن فرد به هدف بدتر می‌شود.
- لرزش با وظیفه خاص: لرزش فقط در هنگام انجام کارهای بسیار ماهرانه یا هدفمند وجود دارد. برای مثال، ممکن است فردی هنگام نوشتن، نقاشی یا صحبت کردن، این لرزش را تجربه کند.
- لرزش وضعیتی: لرزش هنگام تلاش برای حفظ موقعیت در برابر گرانش زمین رخ می دهد، مانند زمانی که بازوهای خود را دراز کرده اید.
- لرزش ایزومتریک: لرزش در طی یک انقباض ارادی عضلانی رخ می دهد که شامل حرکت نمی شود. به عنوان مثال، فردی ممکن است این لرزش را هنگام نگه داشتن یک جسم سنگین در وضعیت ثابت تجربه کند.
انواع لرزش
پزشکان بیشتر دسته های مختلف لرزش بدن را در چند گروه مختلف طبقه بندی کرده اند.
لرزش پارکینسونی
حدود 70 درصد از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش هنگام استراحت را تجربه می کنند.
لرزش مشخصه پارکینسون (PT) یک لرزش نسبتا آهسته است که از انگشتان دست شروع می شود.
پزشکان گاهی اوقات از PT به عنوان “لرزش قرص غلتان” یاد می کنند، زیرا این حرکت شبیه قرص های چرخان یا سایر موارد کوچک بین انگشتان است. با گذشت زمان، این لرزش ها ممکن است به سمت ساعد پیشرفت کند.
سایر علائم بیماری پارکینسون عبارتند از:
- حرکات آهسته
- سفتی عضلات
- بی ثباتی هنگام ایستادن یا حفظ تعادل
لرزش اساسی
لرزش اساسی معمولا در هر دو طرف بدن رخ می دهند، اما علائم در سمت غالب بیشتر قابل توجه است. ویژگی بارز لرزش اساسی لرزش دست ها و بازوها در هنگام عمل و گاهی اوقات در حالت استراحت است. لرزش اساسی ممکن است در سایر قسمت های بدن نیز رخ دهد، از جمله:
- سر
- تارهای صوتی
- ساق پاها و خود پا
لرزش مخچه
لرزش ناشی از مخچه زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در آستانه انجام یک حرکت هدفمند است.
به عنوان مثال، فردی ممکن است این نوع لرزش را هنگام آوردن چنگال به دهان خود تجربه کند. لرزش حاصل از مخچه فرکانس پایین و دامنه بالایی دارد. فرکانس به سرعت لرزش اشاره دارد، در حالی که دامنه، درجه حرکت بخشی از بدن است. پزشکان معمولاً لرزش ناشی از مخچه را در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و سایر اختلالات عصبی تشخیص می دهند.
لرزش دیستونیک
لرزش دیستونیک شامل چرخش یا تکان دادن غیرارادی اندام ها است. برخی از موقعیت های دست و بازو ممکن است باعث توقف لرزش شوند. لرزش دیستونیک نادر است و معمولا در افراد زیر 50 سال رخ می دهد.
لرزش فیزیولوژیک
همه افراد یک لرزش فیزیولوژیک دارند، یک لرزش با فرکانس بالا و دامنه کم که در حالت استراحت و در حین حرکت رخ می دهد.
لرزش های فیزیولوژیک معمولاً بر فعالیت های روزانه فرد تأثیر نمی گذارند. با این حال، عوامل زیر ممکن است این نوع لرزش را تشدید کنند:
- محرک هایی مانند کافئین و نیکوتین
- اضطراب
- خستگی
- داروهای خاص
علل
در برخی موارد، لرزش بدن به دلیل اختلال در عملکرد نواحی عمقی مغز است که کنترل حرکات را برعهده دارد. این نوع اختلال ممکن است در نتیجه شرایط عصبی زیر رخ دهد:
- سکته
- آسیب تروماتیک مغز
- بیماری های عصبی، مانند بیماری پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس (MS)
برخی از داروها نیز ممکن است باعث لرزش بدن شوند. این داروها عبارتند از:
- آمیودارون
- آمفتامین ها
- داروهای آسم
- آتورواستاتین
- کافئین
- کاربامازپین
- کورتیکواستروئیدها
- سیکلوسپورین
- اپی نفرین
- عوامل کاهش دهنده قند خون
- برخی از داروهای روان پریشی، اختلالات عصبی و داروهای ضد افسردگی
برخی دیگر از علل بالقوه لرزش بدن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اضطراب
- سوء مصرف یا ترک الکل
- مسمومیت با جیوه
- پرکاری تیروئید
- نارسایی کبد یا کلیه
تشخیص
هنگام تشخیص لرزش بدن، پزشک ممکن است از معاینات فیزیکی و عصبی و تست های تشخیصی استفاده کند.
معاینات فیزیکی و عصبی
معاینه فیزیکی شامل بررسی موارد زیر است:
- آیا انقباضات عضلانی در حالت استراحت یا در حین فعالیت رخ می دهند.
- لرزش در بدن در کدام نقطه رخ می دهد.
- لرزش دو طرفه در هر دو طرف رخ می هد یا یک طرفه تنها در یک طرف.
- فرکانس و دامنه لرزش چقدر است.
هنگام انجام معاینه عصبی، پزشک به دنبال بررسی موارد زیر خواهد بود:
- افزایش سفتی عضلات
- تعادل مختل شده
- ناهنجاری های گفتاری
سایر آزمایشات تشخیصی
پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های تشخیصی زیر را برای تعیین علت لرزش بدن تجویز نماید:
آزمایش خون و ادرار:
این آزمایشات ممکن است به رد برخی از علل لرزش بدن کمک کند، مانند:
- عوارض جانبی دارو
- تداخلات دارویی
- مصرف مکرر و سنگین نوشیدنی های الکلی
- اختلال عملکرد تیروئید
تست های تصویربرداری تشخیصی:
ام آر آی (MRI) یا سی تی اسکن (CT) به تشخیص هر گونه آسیب مغزی که ممکن است باعث لرزش عضلانی بدن شود کمک می کند. گاهی اوقات اگر پزشک مشکوک به پارکینسون باشد دو روش اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) یا یک روش SPECT، که در آن متخصص یک ماده شیمیایی را به درون رگ تزریق می کند، مناسب خواهد بود.
الکترومیوگرام (EMG)، این تست فعالیت الکتریکی عضلات را ثبت می کند. پزشک ممکن است از آن برای اندازه گیری فعالیت غیرارادی عضلات در پاسخ به تحریک عصبی استفاده کند.
درمان
درمان های خاص ممکن است به کاهش دفعات و شدت لرزش بدن کمک کنند. اینکه فرد چه درمانی دریافت می کند به علت، نوع و شدت لرزش او بستگی دارد.
این که برای درمان لرزش بدن چه بخوریم موردی است که در ادامه به آن پرداخته می شود:
داروها
داروها می توانند به مدیریت لرزش بدن کمک کنند. جدول زیر کلاس های مختلف دارویی را که پزشک ممکن است برای لرزش بدن تجویز کند، به همراه نمونه هایی از هر کدام ارائه می کند.
داروهای بتابلوکر
- آتنولول
- متوپرولول
- نادولول
- پروپرانولول
- سوتالول
داروهای ضد تشنج
- پریمیدون
- گاباپنتین
- توپیرامات
بنزودیازپین
- آلپرازولام
- کلونازپام
داروهای بیماری پارکینسون
- لوودوپا
- کاربیدوپا
در برخی موارد، پزشکان با موفقیت از بوتاکس برای لرزش استفاده کرده اند.
روش های غیر جراحی
در برخی موارد، پزشک ممکن است یک روش غیر جراحی را برای کمک به کنترل لرزش بدن توصیه کند. برخی مثال های آن شامل سونوگرافی متمرکز و ابلیشن رادیوفرکونسی.
سونوگرافی متمرکز
تالاموس بخشی از مغز است که در حرکت نقش دارد. آسیب یا اختلال سلول های عصبی در تالاموس می تواند منجر به لرزش عضلانی شود.
سونوگرافی متمرکز پرتو ظریفی از امواج اولتراسوند را به سلول های عصبی ناکارآمد در تالاموس ارسال می کند. این کار سلول ها را از بین برده و در نتیجه لرزش فرد را کاهش می دهد.
ابلیشن رادیوفرکونسی
ابلیشن رادیوفرکونسی از امواج رادیویی برای تولید جریان الکتریکی استفاده می کند. این جریان گرما باعث اختلال عملکردی اعصاب و قطع توانایی ارسال و دریافت سیگنال ها می شود.
عمل جراحی
مداخلات جراحی که می تواند به مدیریت لرزش بدن کمک کند شامل تحریک عمقی مغز (DBS) و تالاموتومی است.
تحریک عمقی مغز
تحریک عمقی مغز رایج ترین درمان جراحی برای لرزش است. این روش شامل کاشت الکترودهای جراحی در تالاموس است. جراح الکترودهایی را که در قفسه سینه فرد قرار داده به دستگاهی به نام مولد پالس متصل می کند.
مولد، پالس جریان الکتریکی را به الکترودهای تالاموس ارسال کرده، پالس های وارده به تالاموس باعث قطع لرزش عضله های بدن می شود.
تالاموتومی
تالاموتومی یک عمل جراحی است که به طور دائم قسمت مشکل دار تالاموس را از بین می برد.
پزشکان معمولاً جراحی را برای لرزش شدید بدن که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده است، انجام می‌دهند. در صورت امکان، پزشکان ابلیشن رادیوفرکونسی را به عنوان جایگزینی برای تالاموتومی انجام می دهند.
تغییر سبک زندگی
برخی از تغییرات سبک زندگی ممکن است لرزش بدن را کاهش داده یا به افراد کمک کنند تا وضعیت خود را مدیریت کنند. مانند:
- حذف یا کاهش مواد محرک لرزش مانند کافئین و نیکوتین
- گفتار درمانی برای کمک به مدیریت لرزش صدا
- فیزیوتراپی برای کمک به بهبود قدرت، کنترل و هماهنگی عضلات
- کاردرمانی برای کمک به افراد در انجام فعالیت های معمول روزانه خود
عوامل خطر
بر اساس موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، برخی از افراد ممکن است استعداد ژنتیکی برای ایجاد لرزش بدن داشته باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
لرزش بدن گاهی اوقات می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای باشد. هر فردی که لرزش بدن را تجربه می کند باید برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کند.
فردی که مشکوک است لرزش از عوارض جانبی دارو است، باید نگرانی خود را با پزشک در میان بگذارد. در صورت امکان، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کرده یا تغییر به یک داروی جایگزین را توصیه نماید.
فرد نباید مصرف دارو را به صورت خودسرانه قطع نماید، مگر اینکه پزشک به او بگوید که انجام آن بی خطر است.
اگر نیازمند دریافت راهنمایی دقیق تری در این باره هستید، می توانید با متخصصین مغز و اعصاب طبینجا در این باره مشورت نمایید.
