آزمایش پروستات که با عنوان اختصاصی تست PSA نیز شناخته می شود روشی است که به منظور غربالگری سرطان پروستات انجام می شود. انجام آزمایش پروستات می تواند هر مردی را مضطرب سازد و اغلب ممکن است سوالات زیادی در رابطه با انجام این آزمایش در ذهن فرد ایجاد شود. سوالاتی مانند این که چگونه برای تست PSA آماده شوید؟ نتایج حاصل از این تست را چگونه می توان تفسیر کرد؟ در این پست از طبینجا قصد داریم تا شما را با پاسخ های این پرسش ها بیشتر آشنا کنیم، با ما همراه باشید
آزمایش خون PSA چیست؟
آزمایش خون PSA یکی از روش هایی است که پزشکان از آن به منظور تشخیص زود هنگام سرطان پروستات استفاده می کنند. آنتی ژن اختصاصی پروستات یا به اختصار PSA ماده ای است از بافت سرطانی و غیر سرطانی پروستات آزاد می شود. این ماده توسط پروستات به درون مایع منی آزاد شده و باعث سیالیت مایع منی برای انزال می شود. علی رغم آزاد شدن آن به درون مایع منی ممکن است مقدار کمی از آن نیز به درون خون آزاد شود. اگر چه سطح این ماده با افزایش سن به مرور بیشتر می شود اما افزایش ناگهانی و بیشتر آن ممکن است نیازمند انجام معاینات بالینی و آزمایشات دقیق تری همچون نمونه برداری از پروستات باشد.
این آزمایش برای نظارت بر اثر بخشی درمان مورد استفاده، برای بیماران مبتلا به سرطان پروستات هم روشی مفید محسوب می شود.
چه کسانی باید تست PSA را انجام دهند؟
بطور کلی می توان گفت مردان با میانگین خطر ابتلا به سرطان پروستات در سنین 55 تا 69 سال باید تحت آزمایش پروستات قرار بگیرند. با این حال افراد دیگری نیز هستند که ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات بوده و تمایل به انجام زود هنگام غربالگری سرطان را داشته باشند. افرادی مانند:
• مردان با اضافه وزن بالا
• مردان مسن بالای 65 سال
• افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات
• مردان با نژاد آمریکایی
• افراد سیگاری
• افراد با سبک زندگی کم تحرک یا با رژیم غذایی ناسالم
آیا آزمایش PSA نیاز به ناشتا بودن دارد؟
آزمایش پروستات با استفاده از این تست نیاز به زمان ناشتایی ندارد. نیاز به داشتن پرهیزات غذایی یا دارویی قبل از انجام این تست نیست. اگر چه برخی از مواد غذایی ممکن است اندکی بر روی مقادیر آزمایش PSA تاثیر بگذارند، با این وجود هیچ مدرکی مبنی بر افزایش مقادیر PSA با مصرف مواد غذایی به اثبات نرسیده است.
می توان گفت الکل و نوشیدنی های حاوی کافئین جزو فاکتورهای خطر برای سرطان پروستات نیستند و بر روی میزان PSA تاثیر نمی گذارند. با این حال اثرات مصرف زیاد الکل و خطرات ناشی از آن برای ابتلا به انواع سرطان ها را نمی توان انکار نمود. نتیجه نهایی این که الکل، کافئین و سیگار کشیدن باعث افزایش مثبت کاذب سطح PSA نمی شود.
تفسیر تست PSA
محدوده نرمال این ماده معمولا در نتایج آزمایشگاهی بیان می گردد با این حال، در بیشتر موارد بایستی کمتر از 4 نانوگرم در میلی لیتر باشد. البته تاثیر سن در افزایش مقدار نتیجه آزمایش نیز باید لحاظ گردد بعنوان مثال مقدار PSA متوسط برای مردان 40 تا 49 ساله 0.7 ng / mL و برای مردان 50 تا 59 سال 0.9 ng / ml است.
Free PSA در آزمایش پروستات نشانه چیست؟
اگرچه سلولهای سرطانی پروستات، PSA بیشتری نسبت به بافت خوش خیم پروستات تولید نمی کنند، اما به نظر می رسد مردان مبتلا به سرطان پروستات مقدار بیشتر PSA سرم و مقادیر کمتری از Free PSA به نسبت مردان سالم دارند. بنابراین برای نتیجه گیری بایستی نسبت PSA آزاد/کل نیز مورد بررسی قرار گیرد چرا که می تواند نتایج متغیری را نشان دهد.
موارد تاثیر گذار و افزایش دهنده سطح PSA کدامند؟
• سنین 40-70 سال
• ورزش کردن
• فعالیت های جنسی و انزال
• معاینه پروستات و تحریک آن
• سیستوسکوپی
• نمونه برداری از پروستات
• قرار دادن سوند مثانه
• مکمل ها و داروهای مصرفی
پایین بودن PSA نشانه چیست؟
داروهایی که معمولاً برای درمان بزرگ شدن خوش خیم پروستات (BPH) مانند فیناستراید، دوتاسترید و ترکیبی از دوتاستراید و تامسولوزین مصرف می شوند، می توانند PSA را در طی 6 تا 12 ماه از شروع مصرف در حدود 50٪ کاهش دهند. استفاده از داروهای دیگری که برای درمان عفونت های قارچی استفاده می شود مانند کتوکونازول نیز می تواند سطح PSA را کاهش دهد. در نهایت می توان گفت برخی از مکمل های گیاهی و مواردی که حاوی فیتواستروژن (مواد شیمیایی گیاهی و دارای اثرات استروژن مانند) هستند، همچنین می توانند سطح PSA را کاهش دهند.
آیا فعالیت بدنی بر روی آزمایش PSA تاثیر گذار است؟
اگر چه انجام فعالیت های بدنی مانند ورزش کردن می تواند به حفظ پروستات سالم کمک کند با این حال بایستی از انجام فعالیت های بدنی سنگین درست قبل از انجام این آزمایش خودداری شود. بطور کلی بهتر است چند روز قبل از انجام آزمایش از ورزش کردن اجتناب شود. تحقیقات حاکی از این است که دوچرخه سواری، اسب دوانی و استفاده از موتورسیکلت می توانند باعث افزایش سطح PSA شوند.
قبل از انجام آزمایش PSA می توان رابطه جنسی داشت؟
نه خیر. بایستی حداقل 24 ساعت قبل از انجام آزمایش از برقراری رابطه جنسی و یا هر گونه فعالیتی که به انزال منجر شود، خودداری کرد. انزال اخیر ممکن است باعث افزایش جزئی سطح PSA شوند.
مکمل و داروهای تاثیر گذار بر روی PSA کدامند؟
بهتر است قبل از انجام این آزمایش در مورد تمامی داروها و مکمل های مصرفی خود با پزشکتان صحبت کنید. برخی از این موارد ممکن است بر روی نتیجه آزمایش تاثیر گذاشته و بصورت کاذب بالا یا پایین تر از مقدار واقعی نشان دهند. برخی از ان داروها عبارتند از:
• داروهای شیمی درمانی
• استاتین ها
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
• داروهای مرتبط با مجاری ادراری
• مواد حاوی فیتواستروژن ها، لیکوپن، انار و شنبلیله
بهتر است چنان چه تحت مصرف داروهای آنتی بیوتیکی برای درمان عفونت مجاری ادراری قرار دارید یا به تازگی از ناحیه لگن آسیب دیده و اعمال جراحی بر روی ناحیه مجاری ادراری یا پروستات خود داشته اید، قبل از انجام این آزمایش، موارد را با پزشک خود در میان بگذارید.
- شما می توانید از طریق سامانه آنلاین طبینجا از متخصصین اورولوژی ما نوبت بگیرید.
