پلاکت ها سلول های کوچکی هستند که از طریق جریان خون در حال حرکتند. همانند سلول های خونی دیگر، پلاکت ها نیز در مغز استخوان شکل می گیرند. پلاکت ها سلول های انعقادی هستند که به منظور کاهش جریان یا توقف آن در هنگام خونریزی بعد از آسیب، با یکدیگر توده تشکیل می دهند.
مبتلایان به ترومبوسیتوپنی با کاهش پلاکت خون مواجه هستند. در نتیجه این حالت باعث کاهش توانایی شکل گیری لخته و توقف خونریزی می شود. اگر شما هم مبتلا به کاهش پلاکت خون هستید، اطلاع از چگونگی تاثیر گذاری آن بر روی سلامت و زندگی با این شرایط از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد.
مقادیر طبیعی و غیر طبیعی پلاکت
شمارش خون کامل (CBC) یک پانل استاندارد از آزمایش خون به حساب می آید. شمار پلاکت یکی از معیارهایی است که در این آزمایش مورد بررسی قرار می گیرد.
مقدار طبیعی پلاکت: مابین 150000 و 450000 پلاکت در هر میکرولیتر خون
مقدار کم پلاکت: زیر 150000 پلاکت در هر میکرولیتر
احتمال خونریزی خفیف: زیر 50000 پلاکت در هر میکرولیتر
احتمال خونریزی شدید: 10000 تا 20000 پلاکت در هر میکرولیتر یا کمتر
علت ژنتیکی کاهش پلاکت
ترومبوسیتوپنی می تواند علت ژنتیکی داشته باشد، به این معنی که از طریق والدین منتقل می شود.
اشکال ژنتیکی نادر بوده و گاهی اوقات به عنوان اشکال دیگر بیماری به اشتباه تشخیص داده می شوند.
اختلال عملکرد یا تخریب پلاکت
بدن شما ممکن است به تنهایی پلاکت کافی تولید کند، اما برخی شرایط و داروها ممکن است آنها را از بین ببرند یا از عملکرد صحیح آنها جلوگیری کنند که این حالت با عنوان اختلال نامیده می شود.
شرایط خود ایمنی
هنگامی که شما مبتلا به یک بیماری خود ایمنی هستید، سیستم ایمنی بدن شما به سلول های سالم حمله می کند. سیستم ایمنی در بیماری هایی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید ممکن است باعث از بین رفتن پلاکت ها شود.
عفونت های باکتریایی خون
باکتریمی که مسمومیت خون نیز نامیده می شود، نوعی عفونت باکتریایی است که خون را تحت تأثیر قرار می دهد. این عفونت ممکن است منجر به کاهش پلاکت ها شود.
دارو
ضد انعقادها داروهایی هستند که از لخته شدن خون شما جلوگیری می کنند. هپارین نمونه ای از این نوع داروها است.
کاهش تولید پلاکت
ترومبوسیتوپنی همچنین زمانی رخ می دهد که بدن شما به اندازه کافی پلاکت نسازد. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است این اتفاق بیفتد.
بارداری
ترومبوسیتوپنی بارداری در سه ماهه سوم بارداری نسبتاً شایع است. این شرایط به دلیل افزایش حجم خون اتفاق می افتد.
تعداد پلاکت ها در این شرایط ثابت می ماند، اما از آنجایی که حجم خون بیشتر است، پلاکت ها رقیق تر می شوند. در چنین وضعیتی معمولاً خطر خونریزی جدی کم است.
شیمی درمانی و پرتودرمانی
شیمی درمانی و پرتودرمانی از درمان های رایج سرطان هستند. آنها در از بین بردن سلول های سرطانی بسیار موثر هستند. متأسفانه، این روش ها قادر به تمایز بین سلول های سرطانی و سلول های سالم نیستند.
این درمان ها هر سلولی را که به سرعت تکثیر می شوند مورد هدف قرار می دهند که شامل سلول های مغز استخوان می شود. درمان‌های سرطان ممکن است به‌طور ناخواسته سلول‌هایی را در مغز استخوان پلاکت‌ها را تولید می‌کنند، بکشند. زمانی که این اتفاق رخ دهد، بدن شما قادر به تولید پلاکت های مورد نیاز خود نخواهد بود.
سرطان خون
سرطان خون همچنین ممکن است باعث کاهش پلاکت ها شود. هنگامی که مغز استخوان توسط سلول های سرطانی مورد حمله قرار گیرد، سلول های سالم می توانند توسط سلول های سرطانی از بین بروند. این وضعیت بر تولید پلاکت ها تأثیر می گذارد.
کمبودهای تغذیه ای
تغذیه نامناسب می تواند باعث کاهش تعداد پلاکت ها شود. برای ساخت پلاکت، بدن شما به مواد مغذی مانند ویتامین B12 و فولات نیاز دارد.
عفونت های ویروسی
برخی از عفونت های ویروسی مانند هپاتیت C یا HIV می توانند از ساخت پلاکت توسط مغز استخوان جلوگیری کنند.
مصرف زیاد الکل
نوشیدن زیاد می تواند باعث سوء تغذیه شود، یعنی زمانی که بدن شما مواد مغذی کافی دریافت نمی کند.
افرادی که زیاد الکل می نوشند ممکن است دچار ناهنجاری های مغز استخوان گردند. زمانی که این اتفاق می افتد، بدن شما در ساخت پلاکت های جدید با مشکل مواجه می شود. خود الکل ممکن است اثر سمی بر مغز استخوان داشته باشد.
طحال بزرگ شده
شرایط متعددی ممکن است منجر به بزرگ شدن طحال شود. یک طحال سالم تا یک سوم پلاکت های بدن را ذخیره می کند.
طحال بزرگ شده ممکن است پلاکت ها را به دام بیندازد. در چنین شرایطی از ورود آنها به جریان خون جلوگیری می کند.
علائم پایین بودن پلاکت
تعداد کم پلاکتی می تواند علائم مختلفی را ایجاد نماید. اگر متوجه این مسائل شدید یا اگر این مشکلات شدت یافت، بهتر است با پزشک خود در این باره صحبت نمایید:
- کبودی آسان که پورپورا نامیده می شود
- پتشی، لکه های قرمز ریز روی پوست
- خونریزی بیش از حد حتی پس از صدمات جزئی
- درد در مفاصل شما، به ویژه مفاصل بزرگ مانند زانو و باسن
- خونریزی های مکرر بینی
- خونریزی از دهان یا لثه
- خون در ادرار یا مدفوع
- سردرد
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه می کنید، مهم است که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- سردرد، گیجی یا سرگیجه
- خون هنگام سرفه یا مشکل در تنفس
- خون در ادرار، استفراغ یا مدفوع
- خونریزی واژینال بعد از یائسگی یا خونریزی غیرعادی شدید واژن
درمان پلاکت خون پایین
می توانید با انجام کارهایی که خطر خونریزی را کاهش می دهد، مشکلات ناشی از پلاکت پایین را محدود کنید:
- از مصرف برخی داروها خودداری کنید. این موارد شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن می شود. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، از پزشک خود در مورد خطر خونریزی سوال کنید.
- از تیغ برقی برای اصلاح استفاده کنید. این وسیله ممکن است خطر بریدگی را کاهش دهد.
هنگام کار با اجسام تیز مانند چاقو یا قیچی دقت بیشتری به خرج دهید. - از ورزش های تماسی خودداری کنید.
- از یک مسواک بسیار نرم استفاده کنید. لثه های ملتهب هنگام استفاده از نخ دندان راحت تر خونریزی می کنند. مراقبت دقیق از دهان، التهاب لثه را کاهش می دهد. هنگامی که تعداد پلاکت شما بسیار کم می شود از نخ دندان کشیدن خودداری کنید.
- بینی خود را به آرامی تمیز کنید. این حالت به شما کمک می کند تا از خونریزی بینی جلوگیری کنید.
- مصرف الکل را محدود کنید یا از آن اجتناب کنید.
در صورت شروع خونریزی چه باید کرد؟
خونریزی می تواند یک نگرانی جدی در فردی با تعداد پلاکت پایین باشد. در صورت شروع خونریزی، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. برای به حداقل رساندن خونریزی مراحل زیر را دنبال کنید:
- بنشینید یا دراز بکشید. سعی کنید آرام بمانید.
- اگر آسیب منجر به زخم شده به آن فشار وارد کنید.
- کمپرس یخ را روی محل قرار دهید تا خونریزی کمتر شود.
- اگر زخم روی دست یا پا است، اندام را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید.
- در صورت مشاهده خون در ادرار، مصرف مایعات خود را افزایش دهید و بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر متوجه خون در استفراغ خود شدید، با پزشک خود تماس بگیرید. طبق دستور پزشک از داروهای ضد تهوع و آنتی اسیدها استفاده کنید. - اگر خونریزی واژینال دارید، از تامپون استفاده نکنید. تعداد نوارهای بهداشتی که استفاده می کنید را مورد ارزیابی قرار داده و به هر گونه لخته توجه کنید.
درمان پلاکت پایین
شناسایی علت پایین بودن پلاکت ها بسیار مهم است. هنگامی که علت مشخص است، درمان معمولاً می تواند به بازگشت سطح شما به حالت عادی کمک کند.
اگر درمان‌هایی دریافت می‌کنید که بر تعداد پلاکت‌های شما تأثیر می‌گذارد، مانند درمان سرطان، پس از پایان درمان، پلاکت‌های شما باید به حالت عادی بازگردند. به خاطر داشته باشید که جدول زمانی برای همه متفاوت است.
در برخی موارد، ممکن است نیاز به تزریق پلاکت باشد. طی این روش پلاکت‌ها را از یک اهداکننده از طریق ورید دریافت می‌کنید. تزریق خون می تواند به جلوگیری از عوارض ناشی از خونریزی کمک کند.
بیماری های خود ایمنی را می توان با داروهایی که سیستم ایمنی شما را سرکوب می کنند، درمان کرد. این به توقف تخریب پلاکت ها کمک می کند.
هنگامی که پلاکت پایین به دلیل مصرف دارو ایجاد می شود، راه حل اغلب فقط تعویض دارو است. پزشک به شما کمک خواهد کرد که داروی جایگزین مناسب را پیدا کنید.
اگر جواب آزمایش خون شما حاکی از کاهش پلاکت خون بوده یا علائم خونریزی غیر قابل توقف را تجربه می کنید، می توانید در این باره با متخصصین هماتولوژی طبینجا بصورت آنلاین مشورت نمایید.
سلام خسته نباشید آ یا پلاکت ۸۰میتواند از کپسول فینوفیبرات باشد