ابعاد و اندازه طبیعی رحم چقدر است؟

رحم زن عضوی تو خالی، با دیواره ضخیم و عضلانی دستگاه تناسلی زنان است که در کوچکترین بخش لگن قرار گرفته است.

آناتومی رحم و اندازه طبیعی رحم

رحم به شکل یک گلابی بر عکس قرار گرفته است. ابعاد رحم در سونوگرافی بزرگسالان بصورت طول 7/5 سانتی متر بوده و عرض آن در بخش فوقانی 5 سانتی متر است. ضخامت طبیعی رحم 2/5 سانتی متر بوده و وزن آن تقریبا 40-30 گرم است. رحم به دو بخش مجزا تقسیم می شود تنه و دهانه رحم. انقباضات رحمی اندکی ما بین راس و قاعده رحم وجود دارد. بخشی از بدن که در بالای لوله های عبوری رحم قرار می گیرد با عنوان فوندوس رحم شناخته می شود. دهانه رحم اگرچه از نظر آناتومی بخشی از رحم است اما عملکرد متفاوتی دارد. البته موقعیت رحم در بزرگسالان قابل تغییر است و بستگی به وضعیت مثانه و راست روده دارد.

ضخامت آندومتر رحم

ابعاد طبیعی رحم و آندومتر به صورت صاف و یکدست است. اما شکل ظاهری و ضخامت آندومتر طبیعی در مراحل مختلف چرخه قاعدگی متفاوت است. ضخامت آندومتر در دوران قاعدگی 4-1 میلی متر، در مرحله تکثیر  7- 5 میلی متر، در مرحله تخمک گذاری تا 11 میلی متر و در مرحله ترشحات به 14- 7 میلی متر می رسد.

علائم تغییر ضخامت رحم

ضخامت و اندازه آندومتر رحم در طول چرخه قاعدگی تغییر می کند، اما سایر عوامل نیز می توانند این تغییرات را تحریک کنند. یکی از علل شایع تغییر ضخامت نرمال آندومتر رحم ، بارداری است. زنانی که بارداری خارج رحمی را تجربه می کنند یا در دوره های کمتر از هفته 5 بارداری قرار دارند، ممکن است علائم ضخیم شدن آندومتر را نشان دهند. شایعترین علائم ضخامت بیش از حد رحم عبارتند از:

• خونریزی بعد از یائسگی
• خونریزی بسیار شدید یا طولانی شدن قاعدگی
• چرخه نامنظم قاعدگی که کمتر از 3 هفته یا بیشتر از 38 روز طول می کشد
• لکه بینی بین قاعدگی

علل ضخامت بیشتر آندومتر

سرطان آندومتر یا تخمدان یکی از شایعترین عواملی هستند که می توانند باعث افزایش ضخامت آندمتر رحم شوند. سایر عوامل موثر در ضخامت بیشتر آندومتر عبارتند از:

• چاقی
• درمان جایگزینی هورمون (HRT)
• تاموکسیفن
• فشار خون مزمن بالا
• پولیپ های آندومتر
• دیابت
• بافت اسکار
• هیپرپلازی آندومتر

هیپرپلازی آندومتر یک اصطلاح پزشکی برای شرایطی است که در آن آندومتر بیش از حد ضخیم شود. این حالت اغلب مربوط به وجود سطح بیش از حد استروژن یا ترکیبات شبه استروژن و عدم وجود مقادیر کافی پروژسترون است. از طرفی این بیماری به خودی خود بیماری سرطان محسوب نمی شود، اما می تواند منجر به پیشرفت سرطان شود.

همچنین احتمال نازک بودن بیش از حد آندومتر وجود دارد. محققان آندومتر نازک را 7 میلی متر یا کمتر از آن توصیف می کنند. به طور معمول، متخصصان میزان کم ضخامت آندومتر را با افزایش سن مرتبط می دانند. با این حال، گزارش ها حاکی از آنست که 5٪ افراد زیر 40 سال و 25٪ افراد بالای 40 سال آندومتر نازک داشتند.

علل احتمالی آندومتر نازک شامل التهاب، اقدامات پزشکی یا ساختار و ماهیت خود آندومتر است. (1)

ابعاد رحم در اوایل بارداری

 قبل از بارداری، اندازه طبیعی رحم تقریباً به اندازه یک پرتقال است و در عمق لگن قرار دارد. رحم در دوران بارداری به صورت نمایی رشد می کند.

اندازه طبیعی رحم در دوران بارداری: سه ماهه اول

حدود 12 هفته بارداری، رحم به اندازه یک گریپ فروت شده و شروع به رشد و خارج شدن از لگن می کند، اما هنوز در آن قرار می گیرد. اگر بارداری دوقلو یا چندقلویی باشد، رحم زودتر رشد و کشش می یابد. متخصص زنان می تواند با لمس شکم، رحم را احساس کند.

اندازه طبیعی رحم در دوران بارداری: سه ماهه دوم

رحم رشد کرده و دیگر در داخل رحم قرار نمی گیرد. رحم در حال رشد، اندام ها را از مکان های معمول خود خارج کرده و عضلات و رباط های اطراف را تحت فشار قرار می دهد. این احتمالاً باعث ایجاد برخی از دردها می شود، اما کاملاً طبیعی است. فشار رحم ممکن است باعث بیرون زدن ناف شود، اما پس از تولد باید ناف به حالت طبیعی خود بازگردد. با شروع هفته های 18 تا 20، پزشک فاصله استخوان شرمگاهی تا بالای رحم یا همان فوندوس رحم را اندازه گیری می کند تا قد پایه را بداند. این اندازه معمولاً با هفته های حاملگی مطابقت دارد. به عنوان مثال، اگر 32 سانتی متر اندازه گیری شود، باید حدود 32 هفته باردار باشید. اگر این اولین بارداری نباشد، طبیعی است که این اندازه کمی بزرگتر باشد.

اگر رحم در حین ویزیت های قبل از تولد در اندازه مقرر باشد، در اینصورت نشانه ای برای پیشرفت خوب بارداری است. اگر اندازه رحم خیلی بزرگ یا خیلی کوچک باشد، به این معنی است که زمان زایمان بطور دقیق مشخص نبوده و ممکن است نوعی عارضه بارداری وجود داشته یا نیاز به آزمایشهای بیشتر باشد. بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که کوچکی رحم می تواند نشانه ای از سردی رحم باشد.

اندازه طبیعی رحم در دوران بارداری: سه ماهه سوم

در طول سه ماهه سوم بارداری، رشد رحم به پایان می رسد و با یک افزایش اندازه حدود 6- 5 برابری به اندازه یک هندوانه خواهد بود. با رسیدن به پایان دوره بارداری، رحم از ناحیه استخوان عانه تا پایین قفس دنده امتداد می یابد. هنگامی که برای زایمان آماده می شوید، سر جنین باید در پایین لگن قرار بگیرد.

اندازه طبیعی رحم بعد از بارداری

پس از تولد، رحم به تدریج به اندازه و موقعیت قبل از بارداری باز می گردد. معمولاً حدود 6 هفته طول می کشد تا این روند کامل شود. همانند دوره بارداری، اندازه طبیعی رحم بعد از سقط جنین بعد از گذشت این مدت زمان به حالت عادی خود بر می گردد.

رحم کوچکتر از حد طبیعی

اینحالت می تواند خطر سقط جنین در سه ماهه اول را افزایش دهد. ثانیاً، رحم تک شاخ هم معمولاً از ابعادی کوچکتر بوده و توانایی پذیرش نوزاد در حال رشد را ندارد در نتیجه می تواند خطر سقط جنین در سه ماهه دوم را افزایش دهد. زنان با رحم تک شاخ نیز اغلب با مشکلات دهانه رحم روبرو می شوند.

اندازه رحم در یائسگی

بعد از یائسگی، رحم، لوله های رحمی و تخمدان ها کوچکتر می شوند. با افزایش سن، میزان عضلات و بافت همبند کاهش می یابد، از جمله عضلات، رباط ها و سایر بافتهایی که از مثانه، رحم، واژن و راست روده حمایت می کنند.

البته نوع غیر عادی ضخیم شدن دیواره رحم بعد از یائسگی در نتیجه هایپرپلازی آندومتر پوشش داخلی رحم اتفاق می افتد. هایپرپلازی غیر معمول آندومتر خطر ابتلا به سرطان آندومتر و سرطان رحم را افزایش می دهد. این وضعیت در طول یا بعد از یائسگی رخ می دهد.

ابعاد تخمدان طبیعی

ابعاد یک تخمدان طبیعی 5- 2/5 سانتی متر طول، 3- 1/5 سانتی متر عرض و 1/5- 0/6 سانتی متر ضخامت دارد. در مرحله فولیکولار یا تخمک گذاری، چندین فولیکول معمولاً در بافت تخمدان قابل مشاهده است. بعد از یائسگی، تخمدان ها به طور کلی ابعادی در حدود 2*1/5*1 سانتی متر یا کمتر می گیرند. ممکن است کیست هایی در تخمدان وجود داشته باشد. ممکن است شامل کیست های فولیکولی، کیست های جسم زرد، کیست های خونریزی دهنده، آندومتریوم، کیست های ساده و تخمدان های پلی کیستیک باشند.

شما می توانید از طریق سامانه نوبت دهی آنلاین طبینجا از متخصصین زنان و زایمان ما نوبت بگیرید.