روزه گرفتن و گرسنگی در طول روز اثرات مختلفی بر بدن می گذارد؛ یکی از این آثار، اختلال در عملکرد برخی غدد و بروز تغییرات هورمونی است. تحقیقات زیادی اثر روزه داری بر هورمون های بدن را مورد مطالعه قرار داده است. معمولاً میزان این تغییرات در افراد سالم جزئی و در محدوده طبیعی است، اما میزان این تغییرات در افرادی که دچار بیماری های مرتبط با غدد هستند، ممکن است باعث ایجاد مشکل شود، بنابراین این افراد نباید روزه بگیرند. در ادامه به تغییرات هورمونی در ماه رمضان پرداخته شده است:
چند مورد از تاثیرات روزه بر تغییرات هورمونی
• هورمون های تیروئید
تیروئید یکی از غدد بدن است که در جلو و طرفین گردن قرار دارد. وظیفه هورمون های ترشح شده از این غده، تنظیم سوخت و ساز بدن است. اما گاهی ممکن است عملکرد این غده دچار اختلال شود و فرد دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید شود که هر کدام باعث بروز عوارض خاصی می شود.
روزه گرفتن در ماه رمضان، در افراد سالم اثری بر هورمون های تیروئید ندارد، اما در حالت کلی، گرسنگی شدید و طولانی مدت باعث کاهش میزان هورمون های تیروئید می شود. بیمارانی که با استفاده از دارو، بیماری خود را کنترل کرده اند و میزان هورمون های آن ها در حد طبیعی است، می توانند به راحتی روزه بگیرند، اما افرادی که شدت این اختلالات در آن ها زیاد است و بیماری آن ها کنترل نشده، نمی توانند روزه بگیرند.
• هورمون كورتيزول
این هورمون که از غده فوق کلیه ترشح می شود در تنظیم فشار خون، سوخت و ساز قند، چربی و پروتئین نقش دارد و بدن را برای مقابله با موقعیت های تنش زا آماده می کند. میزان ترشح این هورمون، در ساعات مختلف روز متفاوت است و قرار گرفتن در معرض استرس و موقعیت های تنش زا نیز باعث افزایش ترشح این هورمون می شوند. در برخی افراد ممکن است فعالیت این غده دچار اختلال شده و فرد به دلیل پرکاری این غده و افزایش میزان کورتیزول، دچار چاقی، ضعف عضلانی، بالا رفتن فشار و قند خون، و پوکی استخوان شود. برخی افراد هم ممکن است دچار کم کاری این غده و کاهش کوتیزول شوند و دچار عوارضی همچون کاهش وزن و اشتها، افت فشار خون، بی حالی و خستگی شوند.
در حالت طبیعی، صبح ها میزان کورتیزول در بدن بیشتر از شب هاست، اما در ماه رمضان، به دلیل تغییر الگوی خواب، میزان ترشح هورمون کورتیزول، در صبح کمتر شده و نزدیک به ظهر میزان آن افزایش پیدا می کند. اما به طور کلی، این تغییر میزان هورمون، اختلالی در بدن فرد روزه دار ایجاد نمی کند.
• هورمون ملاتونین
این هورمون نقش مهمی در خواب دارد و شب ها در بدن ترشح می شود، نور و روشنائی مانع از تولید این هورمون در بدن می شود، به همین دلیل این هورمون در طول روز در کم ترین میزان، و در طی شب به بیشترین میزان خود می رسد. از آنجایی که در ماه رمضان، در طول شب و در وعده سحر، در معرض نور و روشنائی قرار می گیریم، میزان ترشح این هورمون در بدن کاهش پیدا می کند. در واقع، به دلیل تغییر ساعت خواب و بیداری، سطح هورمون ملاتونین در بدن کاهش پیدا می کند، اما از آنجایی که این تغییر در محدوده طبیعی است، باعث ایجاد مشکل نمی شود.
• هورمون های جنسی
گرسنگی در طی روز، می تواند باعث کاهش هورمون های جنسی و اختلال در چرخه قاعدگی و قطع عادت ماهیانه شود. گرسنگی در زنان لاغر، بیشتر از زنان چاق، باعث قطع تخمک گذاری شده و در مردان باعث کاهش تستوسترون می شود.
روزه گرفتن در ماه رمضان باعث تغییر ریتم ترشح هورمون های جنسی در طول روز شده و ترشح تستوسترون را کاهش می دهد؛ اما از آنجایی که تغییرات ایجاد شده در محدوده طبیعی هستند، باعث ایجاد مشکل و یا بهم خوردن چرخه قاعدگی در زنان نمی شود.
پیشهاد مطالعه: روزه داری و شیوع ویروس کرونا
• هورمون پرولاكتين
این هورمون باعث تولید شیر در مادران شیرده می شود. گرسنگی شدید می تواند میزان ترشح این هورمون را کاهش دهد، اما روزه گرفتن در ماه رمضان، اثر زیادی بر ترشح این هورمون ندارد.
• هورمون رشد
این هورمون از غده هیپوفیز ترشح می شود و به رشد بدن و استخوان ها در دوران کودکی و نوجوانی کمک می کند. گرسنگی باعث افزایش ترشح این هورمون در بدن می شود، اما در ماه رمضان، به دلیل طولانی نبودن ساعات گرسنگی، میزان این هورمون تغییری نمی کند و روزه گرفتن نوجوانان، اختلالی در رشد و تکامل آن ها ایجاد نمی کند.
بنابراین، می توان گفت که تغییرات هورمونی در ماه رمضان در افراد سالمی که میزان هورمون های آن ها در حد طبیعی است، هیچ مشکلی ایجاد نخواهند کرد. همچنین، بیمارانی که اختلالات هورمونی کنترل شده دارند، میتوانند به راحتی روزه بگیرند، اما افرادی که دچار مشکلات هورمونی کنترل نشده هستند، تنها با مشورت با پزشک می توانند روزه بگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله فواید روزه داری را مطالعه کنید.
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از متخصص تغذیه ما نوبت بگیرید.
