طعم تلخ یا بد دهان می‌تواند یک واکنش طبیعی حین خوردن غذاهای تلخ یا تند باشد؛ با این حال اگر این طعم تلخ مدت طولانی ادامه پیدا کند و یا بدون علت خاصی رخ دهد، می‌تواند نگران‌کننده باشد. در متن پیش رو قصد داریم شما را با علل تلخ شدن مزه دهان و راهکارهای برطرف کردن آن آشنا کنیم.
در این مقاله می‌خوانید:
• علائم تلخی دهان
• 13 دلیل تلخی دهان
• درمان خانگی تلخی دهان
• درمان اصلی تلخی دهان
حس چشایی حس پیچیده‌ای است و می‌تواند تحت‌تاثیر عوامل مختلفی از قبیل بهداشت پایین دهان، خشکی دهان، حاملگی و یا بیماری‌های مختلف قرار بگیرد. درمان تلخی همیشگی مزه دهان وابسته به درمان علت زمینه‌ای است؛ با این حال روش‌های خانگی وجود دارند که می‌توانند به برطرف شدن آن کمک کنند.
در ادامه 13 علت رایج تلخی دهان را بررسی می‌کنیم.
علائم تلخی دهان
عوض شدن دائمی مزه دهان در اصطلاح پزشکی«دیسژوزیا» گفته می‌شود؛ این طعم می‌تواند آزاردهنده باشد و تا زمانی که مشکل زمینه‌ای برطرف نشده است، در دهان باقی بماند. افراد مبتلا به دیسژوزیا ممکن است هر یک از طعم‌های زیر را توصیف کنند:
• طعم تلخ
• طعم فلز
• طعم شور
طعم بد دهان ممکن است آنقدر شدید باشد که مانع از فهمیدن سایر مزه‌ها در دهان شود؛ ممکن است این طعم بد حتا بعد از مسواک زدن هم در دهان بماند. همچنین بنا به علت زمینه‌ای فرد ممکن است علائم دیگری را هم تجربه کند.
13 دلیل تلخی دهان
اغلب دلایل تلخی دهان جدی نیستند؛ با این حال ممکن است این شرایط برای فرد آزاردهنده باشند و در فعالیت‌های روزمره‌اش اختلال ایجاد کند. موارد زیر می‌توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند:
خشکی دهان
خشکی دهان زمانی رخ می‌دهد که دهان قادر به تولید بزاق کافی نیست؛ از آن جایی که بزاق رشد باکتری‌ها را در دهان کنترل میکند، ساخت کمتر بزاق و خشکی دهان به معنای رشد بیشتر باکتری‌ها در محوطه دهان است. این افراد اغلب احساس خشکی و چسبندگی در دهان می‌کنند و ممکن است علاوه بر دهان لب‌هایشان هم خشک باشد. خشکی دهان ممکن است متعاقب مصرف داروی خاص، مشکل زمینه‌ای از قبیل بیماری شوگرن، افزایش سن و یا مصرف تنباکو باشد. همچنین ممکن است فرد متعاقب گرفتگی بینی دچار تلخی دهان شود؛ به این دلیل که تنفس از راه دهان می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
درصورت ابتلا به خشکی دهان لازم است با پزشک برای تشخیص علت زمینه‌ای مشورت کنید.
بیماری‌های دهان و دندان
بهداشت پایین دهان هم می‌تواند منجر به تلخی دهان شود؛ همچنین می‌تواند احتمال عفونت و التهاب لثه را بالا ببرد. اغلب مشکلات دهان و دندان با مسواک زدن منظم به سادگی برطرف می‌شود. علاوه بر این استفاده از دهانشویه هم می‌تواند کمک کند که سطح باکتری‌های دهان به حداقل برسد.
حاملگی
طعم فلز یا طعم تلخ دهان یکی از شکایت‌های شایع سه ماهه نخست بارداری است. در طول بارداری سطح هورمون‌ها در نوسان است؛ این تغییرات می‌تواند باعث شود که ولع نسبت به برخی مواد غذایی بیشتر شود و یا مصرف برخی مواد غذایی یا مایعات برای فرد آزاردهنده شود. از سوی دیگر این نوسان هورمونی در طول بارداری می‌تواند منجر به ایجاد طعم تلخ یا فلزی در دهان در طول بارداری شود. با این که این حس اغلب آزاردهنده است اما عموما با گذشت زمان بهبود پیدا میکند.
سندروم سوزش دهان
سندروم سوزش دهان به زمانی گفته می‌شود که فرد احساس سوزش در دهان میکند؛ با این که این احساس در افراد مختلف فرق میکند اما اغلب مثل وقت‌هایی که فرد غذای تندی مصرف میکند، توصیف می‌شود. علاوه بر این ممکن است برخی افراد همراه با آن احساس طعم تلخ در دهان بکنند.
علائم مربوط به سندروم سوزش دهانی ممکن است به صورت گهاگاهی رخ دهد؛ اما ممکن است در برخی افراد مزمن شود و برای مدت طولانی تکرار شود. برخی افراد مبتلا ممکن است به دلیل این احساس نتوانند غذا بخورند در حالی که در سایرین ممکن است غذا خوردن به برطرف شدن علائم کمک کند.
پزشکان اغلب علت خاصی برای این مشکل پیدا نمی‌کنند و آن را مرتبط با آسیب عصب می‌دانند؛ با این حال ممکن است به علت بیماری زمینه‌ای، درمان برخی بیماری‌ها مثل دیابت، سرطان و یا تغییرات هورمونی متعاقب یائسگی ایجاد شده باشد.
یائسگی
زنانی که در آستانه‌ی یائسگی هستند هم ممکن است از طعم تلخ دهان شکایت داشته باشند؛ این طعم تلخ ممکن است به دلیل پایین آمدن سطح استروژن و یا خشکی دهان باشد.
رفلاکس یا GERD
بیماری رفلاکس هم می‌تواند علت تلخی دهان باشد؛ رفلاکس زمانی رخ می‌دهد که عضلاتی که دریچه مری به معده را می‌سازند درست کار نکرده و منجر به بازگشت اسید معده به مری شوند. رفلاکس علاوه بر تلخی دهان می‌تواند با علائم دیگری از قبیل سوزش سر دل و یا درد قفسه سینه، سرفه و یا اختلال بلع همراهی داشته باشد. در این صورت درمان تلخی دهان وابسته به درمان ریفلاکس است.
پیشنهاد مطالعه: رفع بوی بد دهان در صبح
آفت دهانی
عفونت قارچی می‌تواند باعث بروز لکه‌های سفید بر سطح دهان، گلو و لب‌ها شود. عفونت تا زمانی که درمان نشود می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود.
اضطراب و تنش
اضطراب می‌تواند باعث فعال شدن پاسخ استرسی در بدن شود که خود می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ دردهان شود؛ عصبی شدن و تنش هم می‌تواند باعث خشک شدن دهان شود که خود می‌تواند منجر به طعم تلخ دهان شود.
آسیب عصب
مشابه سایر حواس، حس چشایی هم به طور مستقیم از مغز عصب‌گیری میکند؛ آسیب به هر یک از اعصابی که در ایجاد طعم چشایی دخیل هستند، می‌تواند منجر به تغیر حس چشایی و یا ایجاد طعم تلخ دهان شود.
آسیب عصب ممکن است متعاقب ضربه به سر و یا یکی از شرایط زیر رخ دهد:
• صرع
• بلز پالسی( فلج بل)
• ام اس
داروها و مکمل‌ها
برخی داروها و یا مکمل‌ها ممکن است در برخی افراد منجر به ایجاد طعم تلخ در دهان شود؛ این مسئله ممکن است به دلیل طعم تلخ دارو و یا آزاد شدن مواد دارو به داخل بزاق باشد. در این صورت بهتر است فرد مسئله را با پزشک خود درمیان بگذارد.
داروهایی که می‌توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند:
• برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
• برخی داروهای قلبی
• ویتامین‌هایی که محتوی برخی مواد معدنی یا فلزات از قبیل مس، روی یا آهن هستند.
• داروهای محتوی لیتیم که برای اختلالات اعصاب و روان تجویز می‌شوند
بیماری و عفونت
برخی بیماری‌های خاص از قبیل سرماخوردگی و یا عفونت سینوس‌ها می‌توانند با طعم تلخ دهان همراهی داشته باشند؛ در طول این بیماری‌ها بدن برای مبارزه با میکروب پروتئین‌های التهابی آزاد میکند. این پروتئین‌ها می‌توانند زبان و گیرنده‌های چشایی را هم تحت‌تاثیر قرار داده و منجر به ایجاد تلخی دهان شوند. در این صورت برطرف شدن تلخی دهان وابسته به درمان علت زمینه‌ای است.
درمان سرطان
افرادی که تخت درمان سرطان قرار می‌گیرند ممکن است طعم تلخی در دهان احساس کنند؛ انجام شیمی‌درمانی و رادیوتراپی می‌تواند گیرنده‌های چشایی در برخی افراد را تحت‌تاثیر قرار دهد و منجر به ایجاد طعم تلخ در دهان شود. این افراد ممکن است ضمن خوردن برخی مواد ساده مثل آب هم طعم تلخی در دهان احساس کنند.
درمان خانگی تلخی دهان
برخی روش‌های خانگی وجود دارند که می‌توانند به برطرف شدن طعم تلخ دهان کمک کنند:
• به طور مرتب آب بنوشید و آدامس‌های بدون قند بجوید تا ساخت بزاق را تحریک کنید.
• به بهداشت دهان و دندان اهمیت دهید؛ دندان‌هایتان را به طور مرتب روزی دو بار و هر بار به مدت دو دقیقه به دقت و به آرامی مسواک بزنید؛ دندانپزشکتان را هر 6 ماه برای بررسی‌های روتین ملاقات کنید.
• برای پیشگیری از بروز رفلاکس معده -درصورت ابتلا- کارهای زیر را انجام دهید: غذاهای تند و پرچربی مصرف نکنید، سیگار نکشید، الکل مصرف نکنید، در صورت چاقی یا اضافه وزن رژیم لاغری بگیرید، وعده‌های غذایی کوچک به جای وعده‌های بزرگ بخورید و تا مدتی پس از صرف غذا دراز نکشید.
• در صورتی که متوجه شدید داروی خاصی باعث ایجاد طعم تلخ در دهانتان شده با پزشک صحبت کنید تا دارویتان را عوض کند.
درمان اصلی طعم تلخ دهان
درمان اصلی طعم تلخ دهان وابسته به درمان علت زمینه‌ای است. پزشک ابتدا درباره علائم همراهتان می‌پرسد، در مورد سوابق قبلی بیماری‌هایتان و داروهایی که مصرف می‌کنید می‌پرسد و در مرحله بعد شما را معاینه میکند. پزشک درصورتی که به بیماری خاصی شک کند ممکن است برایتان آزمایش درخواست کند و یا تست تشخیصی خاصی انجام دهد.
درمان براساس علت زمینه‌ای انجام می‌شود؛ برای مثال اگر علت طعم تلخ دهان رفلاکس باشد ممکن است پزشک توصیه به مصرف آنتی‌اسید کند. یا اگر علت تلخی دهان دیابت نوع 2 باشد، پزشک ممکن است انواعی از داروهای کنترل‌کننده‌ی قند خون از قبیل متفورمین برای شما تجویر کند.
اگر داروی خاصی وجود دارد که باعث ایجاد طعم تلخ شود پزشک ممکن است داروی شما را با داروی دیگری جایگزین کند.
همچنین پزشک ممکن است شما را به یکی از اشخاص زیر ارجاع دهد:
• در صورتی که احتمال دهد تلخی دهان به دلیل مشکلات دهان و دندان است، شما را به یک دندانپزشک ارجاع دهد.
• در صورتی که احتمال دهد مبتلا به دیابت نوع 2 هستید، شما را به متخصص غدد ارجاع دهد.
• درصورتی که احتمال دهد به بیماری شوگرن مبتلا هستید، شما را به یک متخصص روماتولوژی ارجاع دهد.
جمع بندی
طعم تلخ دهان مشکل رایجی است و نباید همان آغاز باعث ایجاد نگرانی شود. اکثر علل طعم تلخ دهان قابل درمان هستند و پزشک به محض تشخیص علت زمینه‌ای می‌تواند برای درمان آن شما را راهنمایی کند. به محض آغاز درمان، طعم تلخ دهان شروع به برطرف شدن میکند.
شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبیننجا به صورت آنلاین از متخصصین داخلی ما نوبت بگیرید
