
سوزش و درد زبان معمولاً ناشی از یک عامل واضح و قابل مشاهده است. البته در این میان چند دلیل با شیوع کمتر وجود دارد که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. اگر درد مداوم زبان یا حالت سوزش آن را تجربه می کنید و به طور تصادفی هم زبان خود را گاز نگرفته یا ماده غذایی داغی را مصرف نکرده اید، بهتر است این موضوع را با یک پزشک عمومی یا دندانپزشک مطرح کنید.
علت سوزش و درد زبان
اگر زبان شما دردناک است، احتمالا یک مشکل اساسی نیازمند درمان وجود دارد. دندانپزشک شما قادر است مشکل را تشخیص داده و در مورد تسکین درد به شما توصیه های لازم را نماید. بسته به علت، پزشک عمومی نیز می تواند به شما کمک کند. برای کسب اطالاعات بیشتر مقاله پوسته پوسته شدن زبان را مطالعه کنید. اما برخی از دلایل درد و سوزش نوک زبان شامل موارد زیر می گردند:
زبان جغرافیایی
زبان جغرافیایی وضعیتی است که در آن لکه های صاف و قرمز نامنظم که حاشیه سفید یا رنگ روشن دارند روی زبان ایجاد می شوند. به این حالت زبان جغرافیایی اطلاق می شود چرا که لکه ها در آن ظاهری شبیه به نقشه دارند. بنابراین زبان جغرافیایی، علت قرمزی و سوزش نوک زبان به حساب می آید.
این لکه های قرمز می توانند از نظر اندازه متفاوت باشند. ممکن است بعد از چند روز، هفته یا ماه قبل از انتقال به ناحیه دیگر در یک ناحیه از زبان ایجاد شوند. در برخی افراد، لکه ها ممکن است هنگام مصرف برخی غذاها و نوشیدنی ها احساس درد و حساسیت زبان ایجاد کنند.
برخی از مبتلایان به زبان جغرافیایی متوجه می شوند که با گذشت زمان بهبود می یابند ولی برخی دیگر ممکن است شرایط پایدارتری را تجربه نمایند. اگر لکه های مداوم زبان، تغییر رنگ یا درد روی زبان خود را احساس می کنید، به دندانپزشک یا پزشک عمومی خود مراجعه کنید.
علت زبان جغرافیایی مشخص نبوده و درمان خاصی برای آن وجود ندارد.
ممکن است بتوانید با مصرف مسکن های بدون نسخه، درد خود را کنترل کنید، اما بایستی برای این موارد از پزشک یا داروساز خود راهنمایی بخواهید. همچنین بهتر است به این موضوع دقت داشته باشید که از مصرف هر عامل تشدید کننده آن، مانند غذاهای اسیدی، تند یا گرم اجتناب کنید.
برفک دهان
برفک دهان یا کاندیازیس دهانی عفونتی است که توسط نوعی قارچ به نام کاندیدا ایجاد می شود.
این حالت باعث ایجاد لکه های سفید (پلاک) در دهان می شود. به دنبال برفک دهان ممکن است از دست دادن حس چشایی یا طعم ناخوشایند در دهان خود را احساس کنید. این سوزش دهان و زبان به اندازه ای می تواند دردناک باشد که خوردن و آشامیدن را دشوار نماید.
گلوسیت رومبوئید مدیان وضعیتی است که در صورت ابتلا به برفک دهان می تواند زبان شما را تحت تاثیر قرار دهد. این شرایط باعث ایجاد لکه قرمز و صاف یا توده ای در وسط قسمت بالای زبان شده، همچنین می تواند دردناک باشد.
این شرایط می تواند در شما شدت یافته باشد در صورتی که:
- اخیرا داروهای آنتی بیوتیکی مصرف کرده باشید.
- داروهای کورتیکواستروئیدی استنشاقی برای آسم مصرف کرده باشید.
- از پروتزهای مصنوعی استفاده می کنید و آنها به درستی در محل خود جای نگرفته اند.
- بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارید.
- مبتلا به یک بیماری پزشکی مانند دیابت هستید.
- خشکی دهان داشته باشید، چه به دلیل یک وضعیت پزشکی یا دارویی که مصرف می کنید.
- سیگار می کشید.
- سیستم ایمنی ضعیف شده ای در نتیجه شیمی درمانی یا رادیوتراپی درمان سرطان دارید.
اگر تصور می کنید مبتلا به برفک دهان هستید به پزشک عمومی خود مراجعه کنید. این شرایط در صورتی که تحت درمان قرار نگیرد، علائم سوزش و درد زبان همچنان ادامه خواهد یافت و در دهان خود ممکن است همچنان احساس ناراحت کننده ای را تجربه کنید.
برفک دهان در اکثر موارد به درمان با داروهای ضد قارچی پاسخگو است. این درمان ها اغلب به شکل ژل یا مایعی است که مستقیماً به داخل دهان خود میمالید. معمولاً باید چندین بار در روز برای حدود هفت تا 14 روز از آن استفاده کنید.
آفت دهان
آفت های دهان زخم های گرد یا بیضی شکل دردناکی هستند که می توانند در هر نقطه از دهان ایجاد شوند ولی در قسمت زیرین زبان رایج هستند.
زخم های دهان گاهی اوقات در اثر آسیب به دهان ایجاد می شوند. این حالت می تواند به دلیل گاز گرفتن ناخواسته زبان یا خوردن چیزی سفت و تیز باشد.
زخم هایی که مدام عود می کنند ممکن است ناشی از موارد زیر باشند:
- استرس
- اضطراب
- خوردن غذاهای خاص
- ترک سیگار
- تغییرات هورمونی. برخی از زنان در طول دوره ماهانه خود دچار زخم های دهان می شوند.
اکثر زخم های دهان بدون درمان در عرض یک یا دو هفته بهبود می یابند. در این بین، ممکن است بتوانید با مصرف مسکنهای بدون نسخه یا درمانها، درد را مدیریت کنید اما بهتر است با داروساز خود در این باره صحبت کنید. همچنین باید از مصرف هر عامل تشدید کننده آن مانند خوردن غذاهای تند اجتناب کنید.
در صورت وجود هر یک از مشکلات زیر بهتر است با دندانپزشک یا یک متخصص داخلی در این باره مشورت کنید:
- زخم دهان که در عرض چند هفته بهبود نمی یابد.
- زخم عود شونده
علل با شیوع کمتر
درد زبان در برخی موارد با احتمال کم ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شده باشد:
- یک عفونت ویروسی: مانند عفونتی که باعث بیماری دست، پا و دهان یا تبخال می شود.
- کمبود ویتامین و کم خونی: زبان درد گاهی می تواند نشانه کم خونی فقر آهن و ویتامین B12 یا کم خونی ناشی از فولات باشد.
- گلوسودینیا یا سندرم سوزش دهان: درد سوزشی نوک زبان است که اغلب افراد مبتلا به افسردگی را تحت تاثیر قرار می دهد.
- نورالژی گلوفارنکس: دوره های مکرر درد شدید زبان که تصور می شود ناشی از تحریک عصب باشد.
- لیکن پلان: یک بیماری پوستی طولانی مدت است که باعث ایجاد بثورات خارش دار شده و همچنین می تواند دهان را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد طرح توری سفید و لکه های دردناک روی زبان شود.
- بیماری بهجت: یک بیماری نادر که باعث التهاب رگ های خونی می شود و همچنین می تواند منجر به زخم های دردناک دهان گردد.
- پمفیگوس ولگاریس: یک بیماری نادر و جدی که باعث ایجاد تاول های دردناک روی پوست و همچنین داخل دهان، بینی، گلو، مقعد و اندام تناسلی می شود.
- داروها: زخم های دردناک دهان می تواند یک عارضه جانبی ناشی از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی NSAIDs و بتا بلوکر باشد. برخی از دهانشویه ها نیز می توانند باعث سوزش و درد زبان در برخی افراد شوند.
- گلوسیت مولر: نوعی التهاب زبان است.
- سرطان زبان: اگرچه این وضعیت نادر است اما در صورتی که بیش از سه هفته زخم یا تورم به ویژه در حالت خونریزی دهنده داشته باشید، بایستی به پزشک عمومی خود مراجعه کنید. خطر بروز این شرایط در افراد سیگاری یا مصرف کننده مشروبات الکلی بیشتر است.
مطالعه پیشنهادی: دلایل بریده بریده شدن زبان
در صورتی که سوزش زبان و دهان را به صورت مداوم تجربه می کنید، می توانید در این باره با متخصصین داخلی یا دندانپزشکان طبینجا بصورت آنلاین مشورت نمایید.