علت افزایش آنزیم های کبدی و عوارض آن

کبد و آنزیم های مربوط به آن بخش اعظمی از فعالیت های بدن از جمله سمیت زدایی، تولید کلسترول و ویتامینها، تجزیه گلبول های قرمز و تولید مواد ضد انعقادی و قندها را برعهده دارد. از این رو حفظ مقادیر نرمال آنزیم های کبد بسیار ضروری است. در این پست از طبینجا قصد داریم تا شما را با عوارض افزایش آنزیم های کبدی و علل آن بیشتر آشنا کنیم، با ما همراه باشید.

آزمایش آنزیم های کبدی

آزمایش آنزیم های کبد جزو آزمایشات معمول خون است. از این آزمایشات می توان برای ارزیابی عملکرد کبد یا آسیب کبدی استفاده کرد. مرحله اولیه در تشخیص آسیب کبدی یک آزمایش خون ساده برای تعیین سطح برخی از آنزیم های کبدی (پروتئین ها) در خون است. در شرایط عادی، این آنزیم ها بیشتر در سلول های کبد قرار دارند. اما وقتی کبد به هر دلیلی آسیب ببیند، این آنزیمها به جریان خون ریخته می شوند.

انواع آنزیم های کبد

از جمله حساس ترین و پرکاربردترین آنزیم های کبدی، آمینوترانسفرازها بوده که شامل آسپارتات آمینوترانسفراز (AST یا SGOT) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT یا SGPT) هستند. این آنزیم ها به طور معمول غالباً در سلول های کبدی و در درجه کمتری در سلول های عضلانی موجود هستند. اگر کبد آسیب دیده باشد، سلول های کبدی این آنزیم ها را به خون ریخته و سطح آنزیم AST و ALT را بالا می برند و نشان دهنده بیماری کبدی هستند. سایر آزمایش های خون مربوط به کبد، اندازه گیری برخی از آنزیم های دیگر موجود در کبد است. علاوه بر AST و ALT ALP و GGT چند آنزیم دیگر واقع در کبد هستند.

علائم افزایش آنزیم های کبدی

هنگامی که کبد در اثر بیماری، دارو، الکل و یا سایر عوامل آسیب دیده باشد، ممکن است فرد علائمی از بیماری کبد را نشان دهد مانند:

• تهوع و استفراغ

• زردی چشم و پوست

• خستگی

• ضعف

• درد یا ورم شکم

• ادرار تیره

• مدفوع کم رنگ

• تنگی نفس

• کبودی یا خونریزی بیش از حد

• ورم پا

• کاهش اشتها

محل دقیق آنزیم های کبد

AST (SGOT) به طور معمول در بافت های مختلفی از جمله کبد، قلب، عضله، کلیه و مغز یافت می شود. در صورت آسیب دیدن هر یک از این بافت ها، این آنزیم در سرم آزاد می شود. به عنوان مثال، سطح AST در سرم در طی حملات قلبی یا با آسیب عضلانی افزایش می یابد. بنابراین، بعنوان یک شاخص بسیار مشخص از آسیب کبدی نیست زیر افزایش این آنزیم کبدی می تواند در نتیجه آسیب سایر بافتها نیز رخ دهد.

برعکس، ALT (SGPT) به طور معمول در کبد یافت می شود. این بدان معنا نیست که منحصراً در کبد واقع شده است، اما در آنجا بیشترین میزان را داشته و در نتیجه آسیب کبدی در جریان خون آزاد می شود. بنابراین، به عنوان یک شاخص نسبتاً خاص از وضعیت کبد عمل می کند.

مقدار طبیعی آنزیم های کبدی

• مقادیر طبیعی مقادیر AST (SGOT) حدود 5 تا 40 واحد در هر لیتر سرم

• دامنه طبیعی مقادیر ALT (SGPT) حدود 7 تا 56 واحد در هر لیتر سرم

با این حال، محدوده اعداد AST و ALT بسته به تکنیک و پروتکل های مورد استفاده آزمایشگاه های مختلف در سراسر جهان، ممکن است کمی متفاوت باشد. با این حال، محدوده مرجع طبیعی به طور معمول توسط هر آزمایشگاه ارائه شده و با گزارش فردی هر بیمار چاپ می شود.

AST (SGOT) و ALT (SGPT) شاخص های حساس منطقی آسیب کبدی یا آسیب ناشی از انواع مختلف بیماری ها یا شرایط دیگر هستند و در مجموع به آنها آزمایش کبد یا آزمایش خونی کبد گفته می شود. با این حال، باید تأکید کرد که سطح بالاتر از حد طبیعی این آنزیم های کبدی نباید با بیماری کبد یکسان در نظر گرفته شود. افزایش آنزیم های کبدی ممکن است به معنای مشکلات کبدی باشند یا نه. به عنوان مثال، افزایش این آنزیم ها می توانند به دنبال آسیب عضلانی نیز رخ دهند. تفسیر نتایج حاصل از بالا رفتن آنزیم های کبدی به کل ارزیابی بالینی فرد بستگی دارد، بنابراین بهتر است توسط پزشکان با تجربه در ارزیابی بیماری کبد و بیماری های عضلانی انجام شود.

علت افزایش آنزیم کبدی

آزمایشات آنزیم کبدی با میزان مشکلات کبدی یا پیش آگهی آن ارتباط دقیقی ندارد. بنابراین، از سطح دقیق AST (SGOT) و ALT (SGPT) نمی توان برای تعیین درجه بیماری کبد یا پیش بینی میزان عملکرد کبدی استفاده کرد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به هپاتیت ویروسی حاد ممکن است سطح AST و ALT بسیار بالایی داشته باشند (گاهی اوقات در هزاران واحد در لیتر)، اما اکثر افراد مبتلا به هپاتیت ویروسی حاد A بطور کامل بدون هیچگونه عوارض جانبی باقیمانده کبدی بهبود می یابند. برعکس، افراد مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت C معمولاً فقط اندکی افزایش در سطح AST و ALT دارند در حالی که آسیب قابل توجهی در کبد و حتی آسیب پیشرفته کبد (سیروز) ناشی از التهاب جزئی کبدی دارند.

داروهای افزایش دهنده سطح آنزیم های کبدی

انواع مختلفی از داروها می توانند باعث افزایش غیر طبیعی آنزیم های کبدی در برخی از افراد شوند. نمونه هایی از برخی از داروهای رایج با سمیت بالقوه کبدی عبارتند از:

داروهای تسکین دهنده درد مانند:

• آسپرین

• استامینوفن

• ایبوپروفن

• ناپروکسن

• دیکلوفناک

داروهای ضد تشنج مانند:

• فنی توئین

• اسید والپروئیک

• کاربامازپین

• فنوباربیتال

آنتی بیوتیک هایی مانند:

• تتراسایکلین ها

• سولفونامیدها

• ایزونیازید

• سولفامتوکسازول

• تری متوپریم

• نیتروفورانتوئین

• فلوکونازول و برخی دیگر از ضد قارچ ها و غیره

برخی از داروها که می توانند نتایج غیر طبیعی آزمایش کبد را ایجاد کنند شامل داروهای کاهش دهنده کلسترول، داروهای قلبی عروقی و برخی از داروهای ضد افسردگی است.

داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند استاتین ها:

• لوواستاتین

• پراواستاتین

• آتورواستاتین

• فلوواستاتین

• سیمواستاتین

• روزوواستاتین

• نیاسین

داروهای قلبی عروقی مانند:

• آمیودارون

• هیدرالازین

• کینیدین

• داروهای دیگر

داروهای ضد افسردگی از نوع سه حلقه ای

با وجود افزایش آنزیم های کبدی ناشی از دارو، آنزیم ها معمولاً هفته ها تا ماه ها پس از قطع داروها نرمال می شوند.

بیماری های افزایش دهنده سطح آنزیم های کبدی

سطح سرمی AST و ALT در برخی از شرایط کبدی می تواند از ده برابر تا هزاران واحد در لیتر بالاتر باشد. بالاترین سطح AST و ALT با اختلالاتی یافت می شود که باعث مرگ سریع بسیاری از سلولهای کبدی می شود (نکروز کبدی گسترده). اگرچه این درجه از افزایش آنزیم های کبدی معمول نیست، اما می تواند در شرایطی مانند موارد زیر رخ دهد:

• هپاتیت ویروسی حاد A یا B

• نارسایی قلبی

• بیماری کبد چرب غیرالکلی

• چاقی

• آسیب کبدی عمیق ناشی از سموم ناشی از مصرف بیش از حد استامینوفن یا مسمومیت با قارچ

• شوک ناشی از افت خون و مواد مغذی در بدن

• همچنین، سطح بسیار بالای AST و ALT می تواند نتیجه بیماری های شدید عضلانی باشد.

• هپاتیت الکلی (التهاب شدید کبدی ناشی از مصرف زیاد الکل)

• هپاتیت خود ایمنی (التهاب کبد ناشی از اختلال خودایمنی)

• بیماری سلیاک (آسیب روده کوچک ناشی از گلوتن)

• عفونت سیتومگالوویروس (CMV)

• ویروس اپشتین بار

• هموکروماتوز (تجمع آهن زیاد در بدن)

• سرطان کبد

• مونونوکلئوز

• پلی میوزیت (بیماری التهابی تضعیف کننده عضلات)

• سپسیس (عفونت شدید خونی)

• اختلالات تیروئید

• هپاتیت سمی (التهاب کبد ناشی از داروها یا سموم)

• بیماری ویلسون (ذخیره مقدار زیادی مس در بدن)

بنابراین سطح آنزیم های کبدی منعکس کننده عملکرد کبد نیستند. حتی در شرایط بالا رفتن آنزیم های کبدی، کبد هنوز هم ممکن است به درستی عمل کند. در نتیجه برای تفسیر دقیق آزمایشات کبد نیازمند بررسی های همه جانبه پزشکی است.

 

منبع

شما می توانید از طریق سامانه آنلاین طبینجا از متخصصین کبد و گوارش ما نوبت بگیرید.