درد در هنگام مقاربت که با عنوان اختصاصی دیسپارونیا نیز شناخته می شود، به درد یا ناراحتی در ناحیه لابیا، واژن یا لگن یک زن در هنگام رابطه جنسی یا بعد از نزدیکی اشاره دارد. اگر شما هم جزو افرادی هستید که از رابطه جنسی دردناک رنج می برید بهتر است ادامه این مطلب را از دست ندهید. امروزه به راحتی می توان بیشتر علل دیسپارونی (dyspareunia) را کشف و درمان کرد.
دیسپارونی چیست؟
بسیاری از زنان بعد از اولین رابطه جنسی واژینال خود مقداری درد را تجربه می کنند. اما مقاربت دردناک یا رابطه جنسی دردناک را می توان به عنوان درد لگن، درد واژن، یا درد در ناحیه لابیا و فرج در حین رابطه جنسی تجربه کرد. درد ممکن است به صورت درد عمیق، تیر کشیدن یا سوزش احساس شود.
علت رابطه دردناک در زنان
درد هنگام رابطه جنسی یکی از مهمترین دلایل مشکلات اختلال عملکرد جنسی است. به نظر می رسد شیوع چنین دردی با گذشت زمان در حال افزایش است. دلایل احتمالی این افزایش موارد مقاربت دردناک ، شاید موارد زیر باشد:
- تغییر در رفتار جنسی
- افزایش موارد بیماری های مقاربتی
- نازک شدن و خشکی دیواره های واژن بعد از یائسگی، البته برخی از زنان گزارش کرده اند که رابطه جنسی دردناک قبل از یائسگی شدت بیشتری دارد.
- ولوودینیا نوعی بیماری که باعث درد مزمن در ناحیه فرج می شود و علت مشخصی ندارد. زنان مبتلا به ولوودینیا ممکن است با مقاربت جنسی درد داشته باشند.
از دیگر شرایطی که می تواند باعث آمیزش دردناک شود عبارتند از:
- آسیب یا تحریک واژن به هر دلیلی
- عفونت
- واژینیسموس (اسپاسم عضلانی عضلات دیواره واژن)
- عفونت دستگاه ادراری
- بیماری های پوستی که بر نواحی دستگاه تناسلی تأثیر می گذارد.
علائم دیسپارونی
علائم درد مربوط به مقاربت جنسی یا دیسپارونی می تواند در زمان دخول به واژن یا بلافاصله بعد از مقاربت جنسی احساس شود.
- شایعترین علامت دیسپارونی ، درد هنگام دخول بوده و درد ممکن است به صورت تیز یا سوزش آور توصیف شود.
- دومین علامت رایج درد عمیق بوده و علائم دیگر شامل احساس اسپاسم عضلات یا گرفتگی عضلات لگن باشد.
- درد هنگام رابطه جنسی ممکن است به صورت اولیه یا ثانویه، به عنوان کامل یا موقعیتی و با ورود سطحی یا دخول عمیق توصیف شود.
- درد اصلی همراه با مقاربت، به دردی اطلاق می شود که در تمام طول زندگی جنسی زن وجود داشته باشد.
- درد ثانویه پس از یک دوره زمانی بدون وجود هیچ گونه از علائم ایجاد می شود.
- درد کامل به این معناست که زن در هر زمان از سطح آمادگی جنسی، درد را تجربه کند.
- درد وضعیتی با یک شریک جنسی خاص یا نوع خاصی از تحریک اتفاق می افتد.
- درد سطحی در هنگام ورود، درد قابل توجهی است.
- درد دخول عمیق در دهانه رحم یا در ناحیه زیر شکم احساس می شود و در حین دخول یا بعد از آن اتفاق می افتد.
- یک زن حتی بدون وجود هیچ دلیل جسمی هم ممکن است درد حین نزدیکی را تجربه کند. درد جنسی بدون علت جسمی مشخص ممکن است ریشه ای روانشناختی داشته باشد.
تشخیص دیسپارونی
یک معاینه بالینی کامل و دریافت سابقه پزشکی، اغلب محتمل ترین علت درد را مشخص می کند. برخی از مواردی که با دریافت سابقه پزشکی مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از:
- عدم لغزندگی مناسب در طول مرحله تحریک جنسی (مرتبط با تغییرات هورمونی و عوارض داروهای مصرفی)
التهاب در دهانه ورودی واژن - اسپاسم های دردناک واژن که مانع از آمیزش جنسی می شود.
- دردی که در ناحیه ورودی واژن واقع شده و ممکن است نشان دهنده شرایطی مانند تخریب عضله فرج، درد مزمن فرج یا عفونت واژن (قارچی، انگلی یا باکتریایی) باشد.
- در بعضی مواقع، ممکن است ناحیه خاصی از ناراحتی وجود داشته باشد که نشان دهنده دلایل دیگری برای درد، مانند التهاب مجرای ادرار (لوله خارج کننده ادرار از بدن) است.
- دیسپارونی عمیق به دردی اشاره دارد که با دخول عمیق و مکرر به واژینال توسط شریک جنسی ایجاد می شود. شکایت معمول زنان در چنین مواقعی این است که به نظر می رسد شریک جنسی به چیزی در درون شکم برخورد می کند که باعث درد ناشی از دخول عمیق به لگن می شود. درد تخمدان هنگام رابطه یکی از انواع این دردها بوده و این نوع درد ممکن است ناهنجاریهای مربوط به اندام های لگن مانند آندومتریوز، افتادگی یا چسبندگی رحم را نشان دهد.
- درد وسط لگن ممکن است نشان دهنده مشکلات با منشأ رحم باشد. درد در یک یا دو طرف لگن بیشتر نشان دهنده مشکلات مربوط به لوله های رحمی، تخمدان ها و رباط ها است.
متخصص زنان ممکن است یک معاینه بالینی گسترده از ناحیه لگن، شکم و کمر انجام دهد تا هم از آناتومی و هم از محل دقیق درد بهتر مطلع شود. بخشی از این معاینات شامل معاینه مقعدی یا معاینه راست روده بوده و ممکن است شامل آزمایش پاپ اسمیر، جمع آوری ترشحات واژن یا دهانه رحم برای کشت ترشحات، آزمایش ادرار و سایر تست های آزمایشگاهی باشد.
البته این امکان وجود دارد که متخصص زنان آزمایشات رادیولوژیکی خاصی مانند سونوگرافی لگن، سی تی اسکن یا MRI لگن را توصیه کند.
درمان دیسپارونی
استفاده از ژل های روان کننده به بخش های خارجی اندام جنسی، فرج و لابیا و همچنین استفاده از مواد لوبریکانت در واژن ممکن است برای برخی از زنان مفید بوده و درد هنگام نزدیکی در زنان را کاهش دهد. البته استفاده از ویبراتورها نیز ممکن است تا حدی مفید واقع شد، اما باید قبل از استفاده با متخصص زنان در این باره صحبت شود.
در نهایت درمان درد بعد از نزدیکی در زنان بیشتر به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد. مواردی که مورد درمان قرار می گیرند شامل موارد زیر می شود:
1. آتروفی (نازک شدن دیواره های واژن) به دلیل یائسگی
درد ورودی ناشی از آتروفی واژن در زنان یائسه که داروهای جایگزین استروژن مصرف نمی کنند، شایع است. سریعترین روش مقابله با آتروفی واژن زمانی است که کرم واژینال موضعی استروژن، مستقیماً روی واژن و دهانه آن اعمال شوند. این کرم تنها با نسخه پزشک قابل تهیه خواهد بود.
2. یورتیت و سندرم اورترال
تحریک مجرای ادرار و مثانه می تواند به دلیل کمبود استروژن ایجاد شود. این حالت ممکن است منجر به سوزش ادرار و تکرر شود. در چنین مواردی ممکن است هیچ مدرکی دال بر وجود عفونت باکتریایی در بررسی میکروسکوپی نمونه ادرار وجود نداشته باشد. در صورت عدم وجود هرگونه التهاب مزمن مجرای ادرار، این علائم ممکن است به دلیل علائم ناشی از اسپاسم عضلات، اضطراب، سطح پایین استروژن یا ترکیبی از این عوامل باشد. پزشک ممکن است با روش های گشاد کننده مجرای ادرار یا با تجویز آنتی بیوتیک هایی با دوز کم، این شرایط را ردمان کند. در بعضی مواقع، داروهای ضد افسردگی و ضد اسپاسم برای کاهش انقباضات عضلانی مثانه نیز ممکن است تجویز شود.
3. عدم لغزندگی کافی
درمان لغزندگی کم به علت خاص ایجاد کننده آن بستگی دارد. یکی از گزینه های درمانی شامل استفاده از لوبریکانت های محلول در آب است (برای استفاده با کاندوم، چرا که انواع لوبریکانت های روغنی به پوشش کاندوم آسیب می رسانند). اگر تحریک کافی اتفاق نیفتد، افزایش مدت زمان معاشقه می تواند در افزایش رطوبت واژن مفید باشد.
4. واژینیسموس
اسپاسم دردناک عضلات دهانه واژن ممکن است پاسخی غیرارادی اما مناسب به محرکهای دردناک باشد. این اسپاسم ها ممکن است با چندین عامل از جمله دخول دردناک، تجارب دردناک جنسی در گذشته، سوء استفاده جنسی یا مشکلات حل نشده در رابطه با جنسیت مرتبط باشد. برای زنان مبتلا به واژینیسموس، پزشک ممکن است رفتار درمانی، از جمله تمرینات شل کنندگی واژن را توصیه کند.
5. تنگی غیرطبیعی واژن
پزشکان معمولاً تنگی های دهانه رحم و واژن را به کمک جراحی لگن، پرتوتراپی لگن یا درمان می کنند. گاهی اوقات، جراحی ترمیمی واژن ضروری است.
6. سیستیت بینابینی
این شرایط به التهاب مزمن مثانه اشاره دارد که علت مشخصی ندارد. با این حال، رابطه دردناک علامت شایع آن است. پزشک ممکن است از روش سیستوسکوپی برای مشاهده داخل مثانه و کشف علت احساس فشار هنگام ادرار کردن استفاده کرده و حتی دیواره مثانه را گشادتر کند. سایر روش های درمانی شامل شستشوی مثانه با دی متیل سولفوکسید و همچنین داروهای خوراکی، به عنوان مثال ایمی پرامین (توفرانیل) یا پنتوزان (المیرون) خواهند بود.
7. آندومتریوز
آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که پوشش داخلی رحم در مکان های خارج از رحم یافت شود. درد در هنگام مقاربت ناشی از آندومتریوز به طور مکرر دیده می شود.
8. ولووواژینیت (التهاب فرج و واژن)
ولوواژینیت علی رغم افزایش تعداد درمان های خانگی، همچنان متداول است.
9. چسبندگی های لگن
چسبندگی های لگن، بافت هایی به هم چسبیده هستند و گاهی بعد از جراحی ایجاد می شوند. دیسپارونی ناشی از چسبندگی لگن با برداشتن یا حذف چسبندگی ها برطرف خواهد شد.
10. رحم رو به عقب
علاوه بر علل قبلی، همچنین ممکن است شرایطی با عنوان رحم رو به عقب به عنوان علت رابطه جنسی دردناک در زنان وجود داشته باشد. این لگن که به سمت عقب متمایل شده می تواند بصورت مادرزادی یا به دلیل آسیب دیدگی زایمان در رباط های حمایت کننده از رحم اتفاق افتاده باشد. همچنین احتمال چسبندگی های لگن و در نتیجه به عقب کشیدن رحم در یک موقعیت غیر طبیعی وجود دارد. این وضعیت برای اصلاح اغلب به جراحی نیاز دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
دیسپارونی یا درد مربوط به نزدیکی در زنان وضعیتی است که به طور مناسب می تواند توسط متخصص زنان و زایمان مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به علت زمینه ای ممکن است به متخصصان دیگری مانند روانپزشک، روانشناس یا متخصص اورولوژی نیز ارجاع صورت گیرد.
اگرچه رابطه دردناک در زنان چندان وضعیت اورژانسی نیست، اما در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بایست سریعا توسط یک متخصص زنان بررسی های لازمه صورت گیرد:
• شروع درد یا درد شدیدتر از دوره های قبلی و به طول انجامیدن بیشتر از چند دقیقه آن
• داشتن خونریزی به دنبال درد، به ویژه با شروع درد جدید یا با شدت درد بیشتر
• حالت تهوع، استفراغ یا درد مقعدی پس از مقاربت
• ترشحات جدید
اگر در حال تجربه درد، خونریزی، ترشحات جدید یا در وضعیت بدتری هستید، بهتر است با یک متخصص زنان و زایمان طبینجا در این باره مشورت نمایید.
